Rola leksyki kulturowej w dydaktyce języków obcych na przykładzie języka polskiego jako obcego

Barbara Łukaszewicz

doi:10.18290/rh247210.6

Data publikacji : 2024-12-23

Tom 72 Nr 10 (2024)

Rola leksyki kulturowej w dydaktyce języków obcych na przykładzie języka polskiego jako obcego

Barbara Łukaszewicz

https://orcid.org/0000-0002-2320-8934

DOI: https://doi.org/10.18290/rh247210.6

Abstrakt

W artykule zwracam uwagę na konteksty kulturowe mające istotne znaczenie w procesie werbalizacji. Skuteczna komunikacja zależy nie tylko od znajomości systemu językowego, lecz także od wiedzy na temat niepisanych reguł i zjawisk powstałych na gruncie kultury obcej i wyrażanych przede wszystkim za pomocą leksyki. Podkreślam, że kompetencję leksykalną i semantyczną w glottodydaktyce postrzega się głównie w aspekcie językoznawczym i metodycznym. Dość często pomija się w związku z tym kulturowe podłoże znaczenia wielu jednostek leksykalnych nauczanych w ramach zajęć języka polskiego jako obcego. Przedstawiam wybrane słowa i wyrażenia związane z życiem szkolnym i uniwersyteckim (po 16 przykładów), których pełne rozumienie wiąże się ze znajomością zasad i zwyczajów obowiązujących w szkołach i na uczelniach. Ten krąg tematyczny odgrywa ważną rolę dla uczniów i studentów cudzoziemskich, których mieszka w Polsce coraz więcej m.in. ze względu na napływ przychodźców ukraińskich po wybuchu wojny.

Słowa kluczowe:

glottodydaktyka polonistyczna, nauczanie języków obcych, nauczanie języka polskiego, lingwistyka kulturowa, język polski jako obcy w szkole

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Byram, M. (1997). Teaching and Assessing Intercultural Communicative Competence. Multilingual Matters.

Chomątowska, B., Gruszka, D., Lis, D., i Pieczek, U. (2017). Jakoś to będzie. Szczęście po polsku. Wydawnictwo Znak.

Cieszyńska-Rożek, J. (2023). Kształtowanie dwujęzyczności niemowląt. W: M. Piasecka i M. Wojtyńska-Nowotka (red.), Poradnik Językowy. Horyzont polszczyzny. Prace ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Dubiszowi w pięćdziesięciolecie Jego pracy naukowej i dydaktycznej (s. 619–628). Dom Wydawniczy ELIPSA.

Coste, D., Nort, B., Sheils, J., i Trim, J. (2003). Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie (W. Martyniuk, tłum.). Wydawnictwo Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli.

Council of Europe (2020). Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment – Companion volume. Council of Europe Publishing.

Dróżdż-Łuszczyk, K. (2022). Nowa leksyka języka polskiego – jej źródła i tendencje rozwoju (wybrane zagadnienia). Poradnik Językowy, 790(1), 71–88. http://dx.doi.org/10.33896/PorJ.2022.1.4

Dudziak, A. (2018). Komunikacja interkulturowa w biznesie międzynarodowym. Przegląd Politologiczny, (1), 93–106. https://doi.org/10.14746/pp.2012.17.1.7

Garncarek, P. (2023). Mówię, a nawet przeklinam po polsku – o znaczeniu wulgaryzmów, przekleństw i zwrotów obraźliwych w nauczaniu języka polskiego jako obcego. W: M. Piasecka, i M. Wojtyńska-Nowotka (red.), Poradnik Językowy. Horyzont polszczyzny. Prace ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Dubiszowi w pięćdziesięciolecie Jego pracy naukowej i dydaktycznej (s. 638–646). Dom Wydawniczy ELIPSA.

Glondys, D., i Bednarczyk, M. (2020). Komunikacja międzykulturowa albo lepiej nie wychodź z domu. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

GUS (2022), Szkolnictwo wyższe w roku akademickim 2022/2023 (wyniki wstępne) [Raport], Główny Urząd Statystyczny, https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5488/8/9/1/szkolnictwo_wyzsze_w_roku_akademickim_2022-2023_-_wyniki_wstepne.pdf

Jarvis, S., i Pavlenko, S. (2007). Crosslinguistic Influence in Language and Cognition. Routledge.

Jędryka, B. (2022). O potrzebie badania kompetencji leksykalnej dzieci w wieku wczesnoszkolnym w dydaktyce języka polskiego za granicą (na przykładzie Stanów Zjednoczonych i Ukrainy). Poradnik Językowy, 1 (numer specjalny), 167–195, https://dx.doi.org/10.33896/PorJ.2022.1.9

Karpińska-Musiał, B. (2015). Międzykulturowość w glottodydaktyce: o związku świadomości metajęzykoznawczej z kompetencją międzykulturową w akademickim kształceniu nauczycieli języków obcych. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Kic-Drgas, J. (2017). Komunikacja interkulturowa na zajęciach z języka specjalistycznego. Języki Obce w Szkole, (4), 9–13.

Komorowska, H. (1980). Nauczanie gramatyki języka obcego a interferencja: audiolingwalizm, kognitywizm, interferencja. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Kownacka, P. (2022). Językowy obraz Podlasia w wybranych podręcznikach do nauki języka polskiego dla polonijnych dzieci i młodzieży. W: E. Awramiuk, i K. Szamryk (red.), Z problematyki kształcenia językowego (t. 9, s. 79–98). Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Ligara, B. (2008). Leksykultura w ujęciu Roberta Galissona a nauczanie kompetencji kulturowej. W: W. Miodunka, i A. Seretny (red.), W poszukiwaniu nowych rozwiązań. Dydaktyka języka polskiego jako obcego u progu XXI wieku (s. 51–62). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Lipińska, E., i Seretny, A. (2012). Uczący się języka polskiego jako obcego / drugiego w środowisku endolingwalnym – ich umiejętności i potrzeby. Kwartalnik Polonicum, (1), 2–10.

Łukaszewicz, B. (2022a). Codzienność jako kategoria lingwakulturowa w glottodydaktyce polonistycznej. W: S. Cygan, M. Marczewska, i K. Ostrowska (red.), Glottodydaktyka polonistyczna wczoraj, dziś, jutro. Między doświadczeniem a nowymi wyzwaniami (s. 141–152). Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.

Łukaszewicz, B. (2022b). Emocje – kultura – język. Wyrażanie emocji negatywnych w polonistycznej praktyce glottodydaktycznej. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Łukaszewicz, B. (2023a). Perspektywa lingwakulturowa w nauczaniu języka polskiego jako obcego – na przykładzie publikacji Zdaj się na polski! i Gramatyka z kulturą. W: P. Potasińska (red.), Wiele dalekich rejsów. Kultura polska dla cudzoziemców (s. 210–221). Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Łukaszewicz, B. (2023b). Cultural Topics in Foreign Language Teaching: On the Example of Advanced Polish Learners. W: Proceedings of the 6th International Conference on New Approaches in Education (s. 12–19). Diamond Scientific Publishing. https://doi.org/10.33422/6th.icnaeducation.2023.04.002

Małaszkiewicz, M. (2021). Mnemotechniki i metody aktywizujące wspomagające zapamiętywanie słownictwa poprzez kojarzenie i wizualizowanie z włączeniem emocji, zmysłów i ruchu oraz twórczego działania. Białostocka szkoła ćwiczeń. Kompetencje kluczowe w praktyce szkolnej, https://old.noe.uwb.edu.pl/content/uploaded/20211115_235908_u6192e63c08288_bsc_mnemotechniki_i_metody_aktywizujce_maaszkiewicz_www.pdf

Mikulska, A. (2023). Nauczanie języka polskiego jako obcego / drugiego. Kilka słów o odmianie edukacyjnej polszczyzny w szkole. Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego, 32(1), 1–18. https://doi.org/10.31261/TPDJP.2023.32.01

Nagórko, A. (2004). Metody konfrontatywne a etnolingwistyka (lingwistyka kulturowa). W: É. Fórián (red.), Wielokulturowość, tożsamość, mniejszości na Węgrzech i w Polsce. Język – literatura – kultura (s. 25–33). Kossuth Egyetemi K.

Ożóg, K. (2022). Wpływ chrztu Polski na język ojczysty. Dydaktyka Polonistyczna, 17(8), 28–32. https://doi.org/10.15584/dyd.pol.17.2022.4

Rak, M. (2015). Kulturemy podhalańskie. Księgarnia Akademicka.

Seretny, A. (2011). Kompetencja leksykalna uczących się języka polskiego jako obcego w świetle badań ilościowych. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Seretny, A. (2015). Słownictwo w dydaktyce języka. Świat słów na przykładzie języka polskiego jako obcego. Księgarnia Akademicka.

Skura, M. (2010). Przykłady kulturemów w językach polskim i niemieckim. W: P. Garncarek, P. Kajak, i A. Zieniewicz (red.), Kanon kultury w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Materiały z Konferencji Naukowej (s. 175–180). Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Skura, M. (2022). Błędy popełniane przez Niemców uczących się języka polskiego. Analiza językowa na potrzeby glottodydaktyczne. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Smoleń-Wawrzusiszyn, M. (2020). Emblematy kultury polskiej z perspektywy cudzoziemców. Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców, 27, 323–338. https://doi.org/10.18778/0860-6587.27.18

Wierzbicka, A. (2015). Słowa klucze. Różne języki – różne kultury. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Wilczyńska, W. (2005). Czego potrzeba do udanej komunikacji interkulturowej? W: M. Mackiewicz (red.), Dydaktyka języków obcych a kompetencja kulturowa i komunikacja interkulturowa (s. 15–26). Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej.

Zarzycka, G. (2004). Linguakultura – czym jest, jak ją badać i ,,otwierać”. W: A. Dąbrowska (red.), Wrocławska dyskusja o języku polskim jako obcym (s. 435–444). Wrocławskie Towarzystwo Naukowe.

Zarzycka, G. (2017). Język polski w odmianie akademickiej. Propozycja programu kursu adresowanego do studentów zagranicznych przygotowujących się do studiów wyższych w Polsce. Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców, 24, 135–148. https://doi.org/10.18778/0860-6587.24.10

Zarzycka, G. (2019). Kulturemy polskie – punkty widzenia, techniki ich wydobywania i negocjowania. Stosowanie perspektywy etnolingwistycznej w glottodydaktyce polonistycznej. Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców, 26, 425–441. https://doi.org/10.18778/0860-6587.26.29

Zarzycka, G. (2021). Glottokulturoznawstwo (także polonistyczne) jako jeszcze jedna subdziedzina naukowa glottodydaktyki. W: E. Lipińska, i A. Seretny (red.), Dydaktyka języka polskiego jako nierodzimego: konteksty – dylematy – trendy (s. 313–340). Universitas.