The Junzi as the Confucian Trustworthy Guardian: The Ultimate Aim of Self-Cultivation Xiushen 修身 in the Four Books

Katarzyna Pejda

doi:10.18290/rh25739.3

Data publikacji : 2025-11-19

Tom 73 Nr 9 (2025)

Junzi jako konfucjański opiekun spolegliwy – ostateczny cel samodoskonalenia (xiushen 修身) w Czteroksięgu

Katarzyna Pejda

https://orcid.org/0000-0003-3091-0534

DOI: https://doi.org/10.18290/rh25739.3

Abstrakt

Artykuł analizuje konfucjańskie pojęcia samodoskonalenia (xiushen 修身) oraz wzorca osobowego junzi 君子, przedstawione w Czteroksięgu, w świetle koncepcji opiekuna spolegliwego autorstwa Tadeusza Kotarbińskiego. Ideał opiekuna spolegliwego zakłada istnienie jednostki odpowiedzialnej, moralnie ugruntowanej, gotowej do udzielania pomocy i ochrony innym – często w relacji asymetrycznej typu mistrz–uczeń. W pierwszej części tekstu omówiono proces konfucjańskiego samodoskonalenia oraz etos junzi jako osoby, która zasługuje na to miano dzięki kultywowaniu altruistycznych relacji (ren 仁) i samokształceniu. W części końcowej wykazano, że junzi – jako moralny opiekun, kierujący się bezinteresowną troską o innych – pozostaje bliski ideałowi opiekuna spolegliwego u Kotarbińskiego i może być interpretowany jako jego konfucjański odpowiednik. Porównanie to odsłania wspólny, uniwersalny słownik aksjologiczny, oparty na odpowiedzialności, emocjonalnej wrażliwości i etycznej trosce.

Słowa kluczowe:

junzi 君子, xiushen 修身, ren 仁, etyka konfucjańska, opiekun spolegliwy, Tadeusz Kotarbiński, etos, samodoskonalenie, Czteroksiąg

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (English)

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Ames, Roger T., and Henry Rosemont Jr. 1998. The Analects of Confucius: A Philosophical Translation. New York: Ballantine Books.

Eliade, Mircea. 1996. Sacrum i profanum. Warszawa: Wydawnictwo KR.

Emmerich, Nathan. 2016. “Ethos, Eidos, Habitus: A Social Theoretical Contribution to Morality and Ethics.” In Dual-Process Theories in Moral Psychology, edited by Cordula Brand, 271–95. Wiesbaden: Springer VS.

Geertz, Clifford. 1957 “Ethos, World-View and the Analysis of Sacred Symbols.” The Antioch Review 17 (4): 421–37.

Hałas, Elżbieta. 2023. Etos altruizmu i jego odmiany. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Kotarbiński, Tadeusz. 1937. “O tak zwanej miłości bliźniego.” Przegląd Społeczny, no. 10–11, 222–28.

Kotarbiński, Tadeusz. 1970. Studia z zakresu filozofii, etyki i nauk społecznych. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Kotarbiński, Tadeusz. 1987. Pisma etyczne. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Łagowska, Barbara. 1992. “Koncepcja ‘opiekuna spolegliwego’ w systemie etycznym Tadeusza Kotarbińskiego.” Kieleckie Studia Pedagogiczne i Psychologiczne, no. 6, 45–57.

Lai, Karyn. 2006 “Li in the Analects: Training in Moral Competence and the Question of Flexibility.” Philosophy East and West 56 (1): 69–83. https://doi.org/10.1353/pew.2006.0001.

Lai, Karyn. 2018. “Learning to Be Reliable: Confucius’ Analects.” In Cultivating a Good Life in Early Chinese and Ancient Greek Philosophy: Perspectives and Reverberations, edited by Kim Hyun-Jin, Karyn Lai, and Rick Benitez, 194–207. New York: Bloomsbury Publishing.

Łobocki, Mirosław. 2004. Altruizm a wychowanie. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Mattice, Sarah. 2013. “Artistry as Methodology: Aesthetic Experience and Chinese Philosophy.” Philosophy Compass 8 (3): 199–209. https://doi.org/10.1111/PHC3.12014.

Matuchniak-Krasuska, Anna. 2015. “Koncepcja habitusu u Pierre’a Bourdieu.” Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris 31 (4): 77–111.

Miller, Danuta. 2006. “O poglądach religijnych Tadeusza Kotarbińskiego.” Przeglad Filozoficzny – Nowa Seria 57 (1): 133–37.

Ni, Peimin. 2017. Understanding the Analects of Confucius: A New Translation of Lunyu with Annotations. New York: State University of New York Press.

Otto, Rudolf. 1993. Świętość. Elementy irracjonalne w pojęciu bóstwa i ich stosunek do elementów racjonalnych. Translated by Bogdan Kupis. Thesaurus Press: Wrocław.

Pejda, Katarzyna. 2015. “Junzi 君子 jako wzór osobowy przedstawiony w Analektach i etos z tym wzorem związany.” Roczniki Humanistyczne 63 (9): 97–114. https://doi.org/10.18290/rh.2015.63.9-7.

Pejda, Katarzyna. 2020. “Constructing a Moral Person in the Analects 論語 and Mengzi 孟子.” Roczniki Humanistyczne 68 (9): 101–17. https://doi.org/10.18290/rh20689-5.

Puett, Michael. 2015. “Constructions of Reality: Metaphysics in the Ritual Traditions of Classical China”. In Chinese Metaphysics and Its Problems, edited by Chenyang Li and Franklin Perkins, 120–29. Cambridge: Cambridge University Press.

Sztandar-Sztanderska, Karolina. 2010. Teoria praktyki i praktyka teorii. Wstęp do socjologii Pierre’a Bourdieu. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Szutta, Natasza. 2017. Czy istnieje coś, co zwiemy moralnym charakterem i cnotą? Dyskusja z sytuacjonistyczną krytyką etyki cnót. Studia z Teorii Etyki 2. Lublin: Wydawnictwo Academicon.