Przetrząsanie rodzinnej historii. Tożsamość narracyjna w Domu z witrażem Żanny Słoniowskiej i Dzieciach Kazimierza Michała Garapicha

Anna Skubaczewska-Pniewska

doi:10.18290/rh24727.4s

Data publikacji : 2025-01-17

Tom 72 Nr 7 Zeszyt specjalny (2024)

Przetrząsanie rodzinnej historii. Tożsamość narracyjna w Domu z witrażem Żanny Słoniowskiej i Dzieciach Kazimierza Michała Garapicha

Anna Skubaczewska-Pniewska

https://orcid.org/0000-0002-6527-3494

DOI: https://doi.org/10.18290/rh24727.4s

Abstrakt

Ostatnia dekada sprzyja refleksji nad relacjami polsko-ukraińskimi. Spośród licznych tekstów literackich podejmujących ten temat autorka artykułu wybrała do analizy utwory pisarzy debiutujących po roku 2014, reprezentujących polsko-ukraińskie rodziny: Dom z witrażem (2015) Żanny Słoniowskiej i Dzieci Kazimierza (2019) Michała P. Garapicha. Konfrontacja powieściowej sagi przedstawiającej cztery pokolenia kobiet zamieszkujących lwowską kamienicę, w której niszczeje zabytkowy witraż symbolizujący pogmatwane losy bohaterek (Słoniowska), z pozostającą na granicy prozy artystycznej i dyskursu naukowego pamiętnikarską relacją z poszukiwań w rodzinnym majątku na Podolu potomków licznych nieślubnych dzieci pradziadka (Garapich), stwarza okazję do refleksji nad polsko-ukraińskimi związkami w różnych aspektach i z wielu punktów widzenia. Kategorią spajającą analizowane kwestie i przywołane perspektywy badawcze jest tożsamość narracyjna. Artykuł pokazuje, że pierwszoosobowa narracja w obu tekstach nie tylko w oryginalny sposób przybliża i problematyzuje przełomowe momenty w polsko-ukraińskiej historii, ale też odkrywa nieoficjalną genealogię rodzin polsko-ukraińskiego pogranicza i służy (re)konstruowaniu własnej „hybrydalnej” tożsamości autorów, kształtującej się pomiędzy tradycjami i językami.

Słowa kluczowe:

tożsamość narracyjna, Żanna Słoniowska, Michał Garapich, narracja autobiograficzna, saga rodzinna, etnografia intymna

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bhabha, Homi K. The Location of Culture. London–New York: Routledge, 1994.

Blanco, Sergio. „Ja nie jestem mną”. Tłum. Kamila Łapicka. Didaskalia, nr 175-176 (2023). Dostęp: 10.10.2023. https://didaskalia.pl/pl/artykul/ja-nie-jestem-mna

Czermińska, Małgorzata. „Miejsca autobiograficzne. Propozycja w ramach geopoetyki”. Teksty Drugie, nr 5 (2011): 183–200.

Filipiak, Magdalena. Tożsamość narracyjna w dobie postprawdy. Pytanie o aktualność myśli Charlesa Taylora. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2021.

Filutowska, Katarzyna. Tożsamość narracyjna jako empiryczna podmiotowość. MacIntyre, Taylor, Ricoeur. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2018.

Fiut, Aleksander. „Historia na domową miarę”. W: Aleksander Fiut. Wyglądy i wglądy. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2022.

Garapich, Michał P. Dzieci Kazimierza. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2019.

Garapich, Michał P. „Pisanie i rozmawianie z umarłymi, czyli ćwiczenia z etnografii intymnej – autorskie uwagi na marginesie Dzieci Kazimierza”. Czas Kultury, nr 3 (2023): 160–169.

Jakubowska-Krawczyk, Katarzyna. „Lwów wieku XX-XXI. Dorastanie i konflikt pokoleń w dobie przemian społecznych i rewolucji (na podstawie Domu z witrażem Żanny Słoniowskiej)”. TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych, nr 6 (13) (2019): 159–174.

Jakubowska-Krawczyk, Katarzyna. „Między azylem a więzieniem. Metafora domu w powieściach Dom z witrażem Żanny Słoniowskiej i Dom dla Doma Viktorii Ameliny”. Przegląd Wschodnioeuropejski, nr 13 (1) (2022): 223–236.

Jakubowski, Piotr. Pułapki tożsamości. Między narracją a literaturą. Kraków: Universitas, 2016.

Krupowies, Walentyna. „Hybrydalne formy tożsamości w kresowych powieściach Zbigniewa Żakiewicza”. Roczniki Humanistyczne 72, z. 7 (2024): 71–85.

Pajdzińska, Anna. „Językowy obraz świata: problemy narracyjnej tożsamości”. W: Narracja i tożsamość (I). Narracje w kulturze, red. Włodzimierz Bolecki i Ryszard Nycz. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN Wydawnictwo, 2004.

Pekaniec, Anna. „(Po)rachunki rodzinne”. Nowa Dekada Krakowska, nr 1–2 (2019): 56–60, Dostęp: 10.10.2023. http://nowadekada.pl/wp-content/uploads/2020/06/Nowa-Dekada-Krakowska-2 019-nr-1-2.pdf

Pobłocki, Kacper. „Nienawiść: bo wszyscy Polacy to jedna rodzina”. Dwutygodnik. Strona kultury, nr 11 (2022). Dostęp: 10.10.2023. https://www.dwutygodnik.com/artykul/10400-nienawisc-bo-wszyscy-polacy-to-jedna-rodzina.html

Ricoeur, Paul. „Życie w poszukiwaniu opowieści”. Tłum. Elżbieta Wolicka. Logos i Ethos, nr 2 (1993): 225–236.

Rosner, Katarzyna. Narracja, tożsamość i czas. Kraków: Universitas, 2003.

Słoniowska, Żanna. Dom z witrażem. Kraków: Znak, 2015.

Słoniowska, Żanna. „Polszczyzna jest saksofonem”. Tygodnik Powszechny, nr 14 (2017). Dostęp: 10.10.2023. https://www.tygodnikpowszechny.pl/polszczyzna-jest-saksofonem-147316

Słoniowska, Żanna. Przedwojenny Lwów. Najpiękniejsze fotografie. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2013.

Słoniowska, Żanna. „Zabandażowane miasto”. W: Żanna Słoniowska. Dom z witrażem. Kraków: Znak, 2022.

Szpunar, Magdalena. „Konstruowanie tożsamości hybrydycznej”. Roczniki Humanistyczne72, z. 7 (2024): 53–69.

Tiupa, Walerij. Lekcii po neklassiceskoj narratologii/Wykłady z nieklasycznej narratologii,red. Anna Skubaczewska-Pniewska. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2018.

Tokarska, Urszula. „Tożsamość narracyjna w dobie płynnej nowoczesności – nowe wyzwania dla psychologii narracyjnej”. W: Pejzaże tożsamości: teoria i empiria w perspektywie interdyscyplinarnej, red. Eliza Litak, Renata Furman i Hubert Bożek, 37– 49. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2015.

Tosiek, Antonina M. „Nieswoi i swoi”. Czas Kultury, nr 9 (2019). Dostęp: 10.10.2023. https://czaskultury.pl/czytanki/nieswoi-i-swoi/

Vincenz, Joanna de. „Żanna Słoniowska: Otwiera się nowy rozdział”. Deutsche Welle – DW. (08.05.2022) https://www.dw.com/pl/%C5%BCanna-s%C5%82oniowska-otwiera-si%C4% 99-nowy- rozdzia%C5%82/a-61723159

Waterston, Alisse i Barbara Rylko-Bauer. „Etnografia intymna – łączenie opowieści, pamięci i historii”. Tłum. Michał P. Garapich. Czas Kultury, nr 3 (2023): 134–159.

Winnicka, Ewa. „Wszyscy jesteśmy szlacheckimi bękartami. Mój pradziadek dziedzic miał 14 nieślubnych dzieci z chłopkami (z Michałem Garapichem rozmawiała Ewa Winnicka)”. Gazeta Wyborcza 25.11.2019. Dostęp: 10.10.2023. https://wyborcza.pl/duzyformat/7,127290,25435 173,wszyscy-jestesmyszlacheckimi-bekartami-moj-pradziadek.html

Zatora, Anna. Saga rodzinna w literaturze polskiej XXI wieku Konwencja czy kontestacja? Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2022.