Leksyka przyrodnicza w korespondencji prywatnej Henryka Sienkiewicza (analiza formalno-semantyczna)

Leonarda Mariak

doi:10.18290/rh23716.15

Data publikacji : 2023-08-31

Tom 71 Nr 6 (2023)

Leksyka przyrodnicza w korespondencji prywatnej Henryka Sienkiewicza (analiza formalno-semantyczna)

Leonarda Mariak

https://orcid.org/0000-0001-9922-954X

DOI: https://doi.org/10.18290/rh23716.15

Abstrakt

Artykuł stanowi analizę leksyki przyrodniczej zawartej w listach prywatnych Henryka Sienkiewicza. W badaniach wzięto pod uwagę obszerny, liczący ponad 1400 zbiór listów, z których wyekscerpowano 720 różnych pod względem formalnym i znaczeniowym określeń z kręgu semantycznego przyroda.

Leksyka z badanego obszaru tematycznego jest istotnym elementem tworzywa językowego listów prywatnych Sienkiewicza. Prócz funkcji stricte informacyjnej, wyodrębniającej i identyfikującej opisywane krajobrazy, zwierzęta, rośliny, zjawiska przyrodnicze, pogodowe, meteorologiczne, topografię terenu, podkreśla egzotykę, niezwykłość, scenerię opisywanych realiów, ukonkretnia i zwiększa sugestywność relacji pisarza.

Słowa kluczowe:

leksyka, semantyka, idiolekt, korespondencja prywatna, Sienkiewicz

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Adamek-Świechowska, Adrianna. „Reporterskie spotkanie Zygmunta Glogera i Henryka Sienkiewicza w Puszczy Białowieskiej”. Zygmunt Gloger: pisarz, myśliciel, uczony: studia, red. Jan Leończuk, Jarosław Ławski i Łukasz Zabielski, Katedra Badań Filologicznych „Wschód – Zachód”, Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku, Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego, 2016, ss. 131-155.

Handke, Kwiryna. „Henryk Sienkiewicz i Stefan Żeromski jako koloryści”. Henryk Sienkiewicz w kulturze polskiej, red. Tadeusz Bujnicki i Krzysztof Stępnik. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, ss. 319-336.

Kowalska, Danuta, i Magdalena Pietrzak. „Elizy Orzeszkowej i Henryka Sienkiewicza opisywanie przyrody”, Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, t. 26 (46), nr 1, 2019, ss. 111-133.

Kowalska, Danuta. „Środki artystycznego obrazowania w Listach z Afryki Henryka Sienkiewicza”. Studia Językoznawcze, t. 16, 2017, ss. 149-162.

Krzyżanowski, Julian. „Wstęp”. Henryk Sienkiewicz. Listy, t. 1, cz. 1: Marian Albiński – Cyprian Godebski, red. Julian Krzyżanowski, oprac. i przypisami opatrzyła Maria Bokszczanin, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, ss. 6-7.

Mariak, Leonarda. „Językowa kreacja Kozaka w Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza. Część III. Step ukraiński”. Studia Językoznawcze, t. 11, 2012, ss. 109-135.

Mariak, Leonarda. „Komplementy i pochwały jako wyraz grzeczności językowej w korespondencji prywatnej Henryka Sienkiewicza” (w druku).

Mariak, Leonarda. „Formy adresatywne w nagłówkach i formułach kończących listy Henryka Sienkiewicza do żon”. Roczniki Humanistyczne. t, 61, z. 6 (Językoznawstwo), 2013, ss. 155-165.

Mariak, Leonarda. Leksyka z zakresu wojskowości w Trylogii Henryka Sienkiewicza. Część I. Analiza i interpretacja. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2010.

Mariak, Leonarda. „Funkcja barw w listach Henryka Sienkiewicza do członków rodziny”. Studia Językoznawcze, t. 13, 2014, ss. 127-155.

Markowski, Andrzej. Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1992.

Miodunka, Władysław. Podstawy leksykologii i leksykografii. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1989.

Najder, Zdzisław. „O Listach z podróży do Ameryki Henryka Sienkiewicza”. Pamiętnik Literacki, z. 1, 1955, ss. 54-122.

Pietrzak, Magdalena. „Językowe sposoby opisywania (przybliżania) obcej rzeczywistości w Listach z podróży do Ameryki Henryka Sienkiewicza”. Wędrówka, podróż, migracja w języku i kulturze, red. Ewa Biłas-Pleszak, Joanna Przyklenk, Artur Rejter i Katarzyna Sujkowska- Sobisz, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2018, ss. 345-359.

Seiffert, Irena. „Barwy Afryki w utworach Henryka Sienkiewicza”. Język pisarzy jako problem lingwistyki, red. Tomasz Korpysz i Anna Kozłowska. Wydawnictwo UKSW, 2009, ss. 265-285. Prace Językoznawcze 2.

Siekierska, Krystyna. „Barwy przyrody w Trylogii Henryka Sienkiewicza”. Poradnik Językowy, z. 5, 1988, ss. 324-331.

Siekierska, Krystyna. „Kolorystyczna charakterystyka postaci Trylogii Henryka Sienkiewicza”. Poradnik Językowy, z. 3, 1988, ss. 177-193.

Siekierska, Krystyna. „Nazwy barw w Trylogii Henryki Sienkiewicza”. Poradnik Językowy, z. 2, 1988, ss. 10-119.

Sienkiewicz, Henryk. Listy, t. 1, cz. 1: Marian Albiński – Cyprian Godebski, red. Julian Krzyżanowski, oprac. i przypisami opatrzyła Maria Bokszczanin. Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977; cz. 2: Mścisław Godlewski – Władysław Jabłonowski, red. Julian Krzyżanowski, oprac. i przypisami opatrzyła Maria Bokszczanin, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977.

Sienkiewicz, Henryk. Listy, t. 2, cz. 1-3: Jadwiga i Edward Janczewscy, oprac., wstępem i przypisami opatrzyła Maria Bokszczanin, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1996.

Sienkiewicz, Henryk. Listy, t. 3, cz. 1: Józef Jankowski – Wincenty Lubosławski, oprac., wstępem i przypisami opatrzyła Maria Bokszczanin; cz. 2: Bolesław Ładnowski – Margerita Paradowska, oprac. i przypisami opatrzyła Maria Bokszczanin; cz. 3: Karol Podkański – Artur Sienkiewicz, oprac. i przypisami opatrzyła Maria Bokszczanin, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, 2007.

Sienkiewicz, Henryk. Listy, t. 4, cz. 1: Maria z Szetkiewiczów Sienkiewiczowa ‒ Maria z Wołodkowiczów Sienkiewiczowa ‒ Maria z Babskich Sienkiewiczowa (1888-1907), cz. 2: Maria z Babskich Sienkiewiczowa (1908-1913), cz. 3: Henryk Józef Sienkiewicz ‒ Jadwiga Sienkiewiczówna ‒ Helena Sienkiewiczówna ‒ Lucjan Sieńkiewicz, oprac. i przypisami opatrzyła Maria Bokszczanin, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2008.

Sienkiewicz, Henryk. Listy, t. 5, cz. 1: Mieczysław Skałkowski – Aniela Tułodziecka, oprac. i przypisami opatrzyła Maria Bokszczanin; cz. 2: Aleksandra Ulanowska – Józef Żychoń, oprac. i przypisami opatrzyła Maria Bokszczanin; cz. 3: Suplement (Adresaci A-R) – Listy do instytucji – Listy do nieustalonych adresatów, oprac. i przypisami opatrzyła Maria Bokszczanin, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2009.

Sienkiewicz, Henryk. Listy z Afryki, w dwóch tomach z licznemi illustracyami w tekście, Warszawa, 1893. www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/7409/edition/6752/content. Dostęp listopad 2021.

Sienkiewicz, Henryk. Listy z podróży do Ameryki. Pisma, t. 2, Warszawa 1880, polona.pl/item/ pisma-henryka-sienkiewicza-t-2-listy-z-podrozy,MTU3NDg2Nw/3/#info:metadata. Dostęp 10.05.2022.

Skwarczyńska, Stefania, Teoria listu. Towarzystwo Naukowe we Lwowie, 1937. Przedruk: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu w Białymstoku, 2006.

Szamryk, Konrad. „Jeden temat – dwa pióra. Z Puszczy Białowieskiej Henryka Sienkiewicza a Białowieża w albumie Zygmunta Glogera”, Zygmunt Gloger: pisarz, myśliciel, uczony: studia, red. Jan Leończuk, Jarosław Ławski i Łukasz Zabielski, Katedra Badań Filologicznych „Wschód – Zachód”, Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku, Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego, 2016, ss. 241-235.

Szczaus, Agnieszka. „Pola światła i cienia w Listach z podróży do Ameryki Henryka Sienkiewicza”. Studia Językoznawcze, t. 4, 2005, ss. 355-364.

Szczaus, Agnieszka. „Pole barw w Listach z podróży do Ameryki Henryka Sienkiewicza”. Studia Językoznawcze, t. 3, 2004, ss. 375-386.

Widerman, Krystyna. „Sienkiewicz – kolorysta czy rysownik?”. Poradnik Językowy, z. 9, 1969, ss. 520-526.

Wilkoń, Aleksander. O języku i stylu „Ogniem i mieczem” Henryka Sienkiewicza. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976.

Witosz, Bożena. Opis w prozie narracyjnej na tle innych odmian deskrypcji. Zagadnienia struktury tekstu, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1997.