Levels of Schematicity in Metaphorical Animal Nicknames: The Case Study of Koczkodan Nickname in Polish

Anna Dąbrowska

doi:10.18290/rh23716.3

Data publikacji : 2023-08-31

Tom 71 Nr 6 (2023)

Poziomy schematyczności w metaforycznych pseudonimach zwierzęcych: studium przypadku pseudonimu koczkodan w języku polskim

Anna Dąbrowska

https://orcid.org/0000-0001-7170-4070

DOI: https://doi.org/10.18290/rh23716.3

Abstrakt

Celem artykułu jest rozpoznanie współczesnego znaczenia pseudonimu koczkodan w języku polskim. Znaczenie uzyskuje się, badając metafory kryjące się pod pseudonimem, które są motywowane różnymi czynnikami kontekstowymi, m.in. płeć mówcy i rejestr dyskursu, w których fraza jest wyrażana. Do celów badania zastosowano roboczy model hybrydowy CMT-CMA, który wywodzi się zarówno z rozszerzonego spojrzenia na teorię metafor pojęciowych (ang. CMT), jak i z dyskursywnego i krytycznego spojrzenia na metaforę w ramach krytycznej analizy metafor (ang. CMA). Uzyskane w badaniu wyniki wskazują, że znaczenie pseudonimu koczkodan opiera się na sześciu metaforycznych strukturach dynamicznych zorganizowanych hierarchicznie, począwszy od najbardziej schematycznego schematu obrazowego, który pojawia się w momencie, gdy mówiący musi użyć pseudonimu, poprzez bardziej szczegółowe metafory z poziomu domen i ram, aż do osiągnięcia poziomu przestrzeni mentalnych. Poziom przestrzeni mentalnych ma ogromne znaczenie dla nowego znaczenia pseudonimu koczkodan, ponieważ integracja dwóch niekompatybilnych przestrzeni wejściowych (charakterystyki zwierzęcej i ludzkiej) łączy się w jedną przestrzeń. Skutkuje to wygenerowaniem nowego znaczenia koczkodana w języku polskim, odwołującego się nie tylko do ludzkiej brzydoty fizycznej, ale także do złych cech charakteru.

Słowa kluczowe:

zwierzę, metafora, przestrzenie mentalne, dyskurs, studium korpusowe, koczkodan

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (English)

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Arciszewska, Anna. “O ekspresywności przezwisk i wyzwisk (na przykładzie powieści kryminalnej Wszystko czerwone Joanny Chmielewskiej) [About the expressiveness of nicknames and invectives (on the example of the criminal novel Wszystko czerwone by Joanna Chmielewska)].” Językoznawstwo, vol. 8, 2014, pp. 11-18.

Atlas zwierząt [Atlas of Animals], www.ekologia.pl/wiedza/zwierzeta/koczkodan-rudy. Accessed 15 March 2022.

Charteris-Black, Jonathan. Corpus Approaches to Critical Metaphor Analysis. Palgrave-Macmillan, 2004.

Charteris-Black, Jonathan. “Forensic deliberations on ‘purposeful metaphor’.” Metaphor and the Social World, vol. 2(1), 2012, pp. 1-21.

Dąbrowski, Andrzej. “Czym są emocje? Prezentacja wieloskładnikowej teorii emocji. Analiza i Egzystencja [What are emotions? Presentation of the multicomponent theory of emotions. Analysis and Existence].” Czasopismo Filozoficzne, vol. 27, 2014, pp. 123-146.

Deignan, Alice. “The Evaluative Properties of Metaphors.” Researching and Applying Metaphor in the Real World, edited by Graham Low, Zazie Todd, Alice Deignan, and Lynne Cameron. John Benjamins, 2010, pp. 357-373.

Doroszewski, Witold. “Przezwisko [nickname].” Słownik języka polskiego PWN, sjp.pwn.pl/doro szewski/przezwisko;5485762.html. Accessed 15 May 2022.

Dryll, Ewa M. Rozumienie metafor charakteryzujących ludzi – perspektywa rozwojowa Rozumienie metafor charakteryzujących ludzi – perspektywa rozwojowa [Understanding Metaphors Describing People – Developmental Perspective], PhD Thesis. Warsaw University, 2014.

Ekman, Paul, and Daniel Cordaro. “What is Meant by Calling Emotions Basic.” Emotion Review, vol. 3, 2011, pp. 364-370.

Fairclough, Norman. Critical Discourse Analysis: The Critical Study of Language. Routledge, 2013.

Fauconnier, Gilles. “Mental spaces.” The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics, edited by Dirk Geeraerts and Hubert Cuyckens. Oxford UP, 2007, pp. 371-376.

Fauconnier, Gilles, and Mark Turner. “Conceptual Integration Network.” Cognitive Science, vol. 22 (2), 1998, pp. 133-187.

Gibbs, Raymond W. “Are Deliberate Metaphors Really Deliberate? A Question of Human Consciousness and Action.” Metaphor and the Social World, vol. 1 (1), 2011, pp. 26-52.

Gibbs, Raymond W. “Why Many Concepts are Metaphorical.” Cognition, vol. 61, 1996, pp. 309-319.

Goatly, Andrew. The Language of Metaphor. Routledge, 1997.

Grabias Stanisław. O ekspresywności Języka [On the Expressiveness of Language]. Wydawnictwo Lubelskie, 1981.

Grady, Joseph. Foundations of Meaning: Primary Metaphors and Primary Scenes. PhD dissertation. University of California at Berkeley, 1997.

Grady, Joseph. “theories are buildings revisited.” Cognitive Linguistics, vol. 81, 1997, pp. 267-290.

Hampe, Beate. “Image Schemas in Cognitive Linguistics: Introduction.” From Perception to Meaning. Image Schemas in Cognitive Linguistics, edited by Beate Hampe and Joseph E. Grady. Mouton de Gruyter, 2005, pp. 1-12.

Johnson, Mark. The Body in the Mind. University of Chicago Press, 1987.

“Koczkodan.” Wielki multimedialny słownik angielsko-polski i polsko-angielski PWN-Oxford [PWN-Oxford English-Polish and Polish-English Dictionary]. Wydawnictwo PWN, 2016/ 2018.

“Koczkodan.” Wielki słownik języka polskiego [Great Dictionary of the Polish Language]. Instytut Języka Polskiego PAN, wsjp.pl/haslo/do_druku/63162/koczkodan. Accessed 30 March 2022.

Kövecses, Zoltán. “Conceptualizing Emotions. A Revised Cognitive Linguistic Perspective.” Poznań Studies in Contemporary Linguistics, vol. 50 (1), 2014, pp. 15-28.

Kövecses, Zoltán. “Conceptual metaphor theory.” The Routledge Handbook of Metaphor and Language, edited by Elena Semino and Zsófia Demjén. Routledge, 2017, pp. 13-27.

Kövecses, Zoltán. “Conceptual Metaphor Theory: Some New Proposals.” LaMiCuS, vol. 1 (1), 2017, pp. 16-32.

Kövecses, Zoltán. Emotion Concepts. Springer-Verlag, 1990.

Kövecses, Zoltán. Extended Conceptual Metaphor Theory. Cambridge UP, 2020.

Kövecses, Zoltán. Language, Mind, and Culture. A Practical Introduction. Oxford and New York: Oxford UP, 2006.

Kövecses, Zoltán. “Levels of metaphor.” Cognitive Linguistic, vol. 28 (2), 2017, pp. 321-347.

Kövecses, Zoltán. Metaphor and Emotion. Cambridge UP, 2000.

Kövecses, Zoltán. Metaphor: A Practical Introduction. Second edition. Oxford UP, 2010.

Kövecses, Zoltán. Where Metaphors Come From: Reconsidering Context in Metaphor. Oxford UP, 2015.

Krzeszowski, Tomasz P. Angels and Devils in Hell: Elements of Axiology in Semantics. Energeia, 1997.

Lakoff, George. Women, Fire, and Dangerous Things. Chicago UP, 1987.

Lakoff, George. “The contemporary theory of metaphor.” Metaphor and Thought, edited by Andrew Ortony. Cambridge UP, 1993, pp. 202-251.

Lakoff, George. “The invariance hypothesis. Is abstract reason based on image schemas?” Cognitive Linguistics, vol. 1, 1990, pp. 39-74.

Lakoff, George, and Mark Johnson. Metaphors We Live By. University of Chicago Press, 1980.

Lakoff, George, and Mark Turner. More Than Cool Reason: A Field Guide to Poetic Metaphor. University of Chicago Press, 1989.

Lakoff, George, and Zoltán Kövecses. “The Cognitive Model of Anger Inherent in American English.” Cultural Models in Language and Thought, edited by Dorothy Holland and Naomi Quinn. Cambridge UP, 1987, pp. 195-221.

Langacker, Ronald. Cognitive Grammar. A Basic Introduction. Oxford UP, 2008.

Langacker, Ronald. Foundations of Cognitive Grammar, vol. 1. Stanford UP, 1987.

Maalej, Zouhair. “Doing Critical Discourse Analysis with the Contemporary Theory of Metaphor: Towards a Discourse Model of Metaphor.” Cognitive Linguistics Bibliography (CogBib), edited by Christopher Hart and Dominik Lukes. De Gruyter Mouton, 2007, pp. 131-156.

Machin, David, Van Leeuwen, and Jacob Theodoor. “Multimodality, Politics and Ideology.” Journal of Language and Politics, vol. 15 (3), 2016, pp. 243-258.

Miejski słownik slangu i mowy potocznej [Municipal Dictionary of Slang and Colloquial Speech], www.miejski.pl/. Accessed 15 April 2022.

Morozova, Olena. “Monomodal and multimodal instantiations of conceptual metaphors of Brexit.” Lege Artis, vol. 2 (2), 2017, pp. 250-283.

Musolff, Andreas. “Dehumanizing Metaphors in UK Immigrant Debates in Press and Online Media.” Journal of Language Aggression and Conflict, vol. 3, 2015, pp. 41-56.

Musolff, Andreas. “Metaphor Scenarios in Public Discourse.” Metaphor and Symbol, vol. 21 (1), 2006, pp. 23-38.

Musolff, Andreas. Political Metaphor Analysis: Discourse and Scenarios. Bloomsbury, 2016.

“Nickname.” Merriam-Webster.com Dictionary, Merriam-Webster, www.merriam-webster.com/ dictionary/nickname. Accessed 25 March 2022.

Pajdzińska, Anna. “My, to znaczy… (z badań językowego obrazu świata) [We, that is ... (from the study of the linguistic image of the world)].” Teksty Drugie, vol. 1 (66), 2001, pp. 33-53.

Pęzik, Piotr. “Koczkodan: Wyszukiwarka PELCRA dla danych NKJP.” Narodowy Korpus Języka Polskiego [NKJP Corpus], edited by Mirosław Bańko, Rafał L. Górski, Barbara Lewandowska-Tomaszczyk, and Adam Przepiórkowski, www.nkjp.uni.lodz.pl/collocations.jsp. Accessed 16 February 2022.

Poppi, Fabio I. M. “Machina ex homine, homo ex machina: Metaphor and Ideology in Shinya Tsukamoto’s ‘Tetsuo: The iron man’.” Metaphor and the Social World, vol. 8 (2), 2018, pp. 207-228.

Poppi, Fabio I. M., and Eduardo Urios-Aparisi. “Erga omnes: Multimodal Metaphors of Consumerism.” Lege Artis, vol. 6 (1), 2021, pp. 158-189.

Ruiz de Mendoza Ibáñez, Francisco José. “Conceptual complexes in cognitive modelling.” Spanish Journal of Applied Linguistics, vol. 30 (1), 2017, pp. 297-322.

Skipper, James K., and Paul L. Leslie. “Women, Nicknames, and Blues Singers.” Names, vol. 36 (3-4), 1988, pp. 193-202.

Steen, Gerard. “What Does ‘Really Deliberate’ Really Mean? More Thoughts on Metaphor and Consciousness and Action.” Metaphor and the Social World, vol. 1(1), 2011, pp. 53-56.

Stupnicki, Hipolit. Przyjaciel domowy: pismo zbiorowe dla gospodarzy [A Home Friend: Collective Magazine for Landlords]. Kornel Piller, 1890.

Sweetser, Eve. From Etymology to Pragmatics: The Mind-Body Metaphor in Semantic Structure and Semantic Change. Cambridge UP, 1990.

Szerszunowicz, Joanna. Obraz człowieka w polskich, angielskich i włoskich leksykalnych i frazeo-logicznych jednostkach faunicznych [The Image of Man in Polish, English and Italian Lexical and Phraseological Fauna Units]. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2011.

Szymczak, Mieczysław. “Koczkodan.” Słownik języka polskiego [Dictionary of the Polish Language], vol. 2. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999.

Wojtyła-Świerzowska Maria. “Jeszcze o przezwiskach [Still about Nicknames].” Językoznawstwo, vol. 8, 2014, pp. 107-115.