Język białoruski antyrządowych protestów na Białorusi

Julia Mazurkiewicz-Sułkowska; Aleksander Kiklewicz

doi:10.18290/rh23717.4

Data publikacji : 2023-09-26

Tom 71 Nr 7 (2023)

Język białoruski antyrządowych protestów na Białorusi

Julia Mazurkiewicz-Sułkowska

https://orcid.org/0000-0001-5579-3472

Aleksander Kiklewicz

https://orcid.org/0000-0002-6140-6368

DOI: https://doi.org/10.18290/rh23717.4

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest analiza językowa dyskursów protestacyjnych, wywołanych przez sfałszowanie wyborów prezydenckich na Białorusi w sierpniu 2020 r. Protesty 2020 r. stały się przedmiotem niektórych publikacji naukowych, jednak przeważnie uwzględniają one społeczno-kulturowy aspekt tego zjawiska. Systemowego i teoretycznie uzasadnionego badania wymaga natomiast aspekt językowy. Autorzy artykułu skupili się na jednym z najważniejszych elementów tej agendy badawczej – społeczno-symbolicznym i pragmatyczno-komunikacyjnym wykorzystaniu języka białoruskiego w trakcie akcji protestu. Badanie jest oparte na wybranych koncepcjach socjolingwistycznych, a za materiał posłużyło 300 tekstów ulicznych (napisy plakatowe, slogany, hasła, inskrypcje miejskie) oraz teksty elektroniczne (zarchiwizowane posty na stronach internetowych portali społecznościowych i komunikatorów).

Słowa kluczowe:

dyskurs protestu, język protestu, język białoruski, ruchy protestu

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Abercrombie, David. Elements of General Phonetics. Edinburg UP, 1967.

Argyle, Michael. Social Interpretation. Tavistock Publications, 1969.

Andersen, Rune Saugmann. „Visual Politics and Material Semiotics: The Digital Camera’s Translation of Political Protest”. Digital Photography and Everyday Life: Empirical Studies on Material Visual Practices, red. Cruz Gómez, Asko Lehmuskallo, York: Routledge, 2016, ss. 141-159.

Bakhtin, Mikhail Mikhaylovich. Tvorchestvo Fransua Rable i narodnaya kul’tura srednevekov’ya i Renesansa. Khudozhestvennaya literatura, 1990 [Бахтин, Михаил Михайлович. Творчество Франсуа Рабле и народная культура средневековья и Ренессанса. Художественная литература, 1990].

Baringhorst, Sigrid. „Politischer Protest im Netz – Möglichkeiten und Grenzen der Mobilisierung transnationaler Öffentlichkeit im Zeichen digitaler Kommunikation”. Politik in der Mediendemokratie, red. Frank Marcinkowski, Barbara Pfetsch, Verlag für Sozialwissenschaften, 2009, ss. 609-634.

Barshcheuskaya, Nina. „Rusifikacyya byelaruskaye mowy u asvyatlenni chasopisa «Belarus»”, Acta Albaruthenica, nr 3, 2003, ss. 99-103 [Баршчэўская, Нiна. „Русіфікацыя беларускае мовы ў асвятленні часопіса «Беларус»”, Acta Albaruthenica, № 3, 2003, cc. 99-103].

Bełkot, Andrzej. „Karnawalizacja jako pojęcie ludyczne”. Homo Communicativus, nr 2, 2008, ss. 45-57.

Blommaert, Jan. Language planning as a discourse on language and society: The linguistic ideology of a scholarly tradition”. Language Problems and Language Planning, t. 20, 1996, ss. 199-222.

Bonilla, Yarimar, i Jonathan Rosa. #Ferguson: Digital Protest, Hashtag Ethnography, and the Racial Politics of Social Media in the United States”. American Ethnologist, t. 42, nr 1, 2015, ss. 4-17.

Brantner, Cornelia, u. Christian Schwarzenegger. „Der Fall unibrennt. Mobilisierung, Kommunikationsverhalten und kollektive Verständigung von Protest – und Kampagnengemeinschaften heute”. SWS-Rundschau, t. 52, nr 3, 2012, ss. 227-248.

Braun, Karl. „Karnawał? Karnawalizacja!”. Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, red. Agata Chałupnik i in., Wydawnictwa UW, 2005.

Broadbent, John T., i Zhanna Vavilova. “Bilingual identity: Issues of self-identiﬁcation of bilinguals in Malaysia and Tatarstan”. 3L: Language, Linguistics and Literature, The Southeast Asian Journal of English Language Studies, t. 21 (3), 2015, ss. 141-150.

Bucholtz, Mary, and Kira Hall. „Locating language in identity”. Language and Identities, red. Carmen Llamas, Dominic Watt, Edinburgh UP, 2010, ss. 18-28.

Bykov, Il’ya, i Aleksandr A. Gradyushko. „Vliyanie messendzhera Telegram na razvitie mediaprostranstv Rossii i Belarusi: sravnitelʹnyy analiz”. Khabarshy. Zhurnalistika seriyasy, t. 58, nr 4, 2020, ss. 4-12 [Быков, Илья, и Aлександр А. Градушко. „Влияние мессенджера Telegram на развитие медиапространств России и Беларуси: сравнительный анализ”. Хабаршы. Журналистика сериясы, т. 58, № 4, 2020, cc. 4-12].

Ćato Bakk, Amila. „Eine soziolinguistische Untersuchung zu den Auswirkungen des Bilinguismus auf die Identität österreichischer Jugendlicher mit Migrationshintergrund”. Diplomarbeit, othes.univie.ac.at/15700/1/2011-07-06_0602489.pdf. Dostęp 20.05.2021.

Cernison, Matteo. Social Media Activism: Water As a Common Good. Amsterdam UP, 2019.

Chen, Sylvia Xiaohua,Vernica Benet-Martínez, i Michael Harris Bond. „Bicultural identity, bilingualism, and psychological adjustment in multicultural societies: Immigration-based and globalization-based acculturation”. Journal of Personality, t. 76, nr 4, 2008, ss. 803-838.

Chotaeva, Cholpon. Ethnicity, language and religion in Kyrgyzstan. Tohoku University, 2004.

Cinkevich, Mark. „Postkolonialʹnaya revolyuciyа v postsovetskoy Belarusi”. Ab Imperio, nr 3, 2020, ss. 273-27 [Цинкевич, Maрк. „Постколониальная революция в постсоветской Беларуси”. Ab Imperio, № 3, 2020, cc. 273-27].

Dang-Anh, Mark. Protest twittern. Eine medienlinguistische Untersuchung von Straßenprotesten. Bielefeld: Verlag, 2019.

Donk van de, Wim, Brian D. Loader, Paul G. Nixon, i Dieter Rucht, redaktorzy. Cyberprotest. New Media, Citizens and Social Movements. Routledge, 2004.

Dragićević-Šešić, Milena D. „Ulica kao politički prostor: Prostor karnevalizacije”. Sociologija, t. 39, nr 1, 1997, ss. 95-110.

Dück, Katharina. „Zum Zusammenhang von Sprache und ethnischer Identität der zweiten Generation der Deutschen aus der ehemaligen Sowjetunion”. Deutsche Sprache, t. 42, nr 3, 2014, ss. 261-274.

Dulfano, Isabel. „Knowing the other/other ways of knowing: Indigenous feminism, testimonial, and anti-globalization street discourse”. Arts and Humanities in Higher Education, t. 16, nr 1, 2017, ss. 82-96.

Emmer, Martin, i Christian Strippel, redaktorzy. Kommunikationspolitik für die digitale Gesellschaft. Digital Communication Research, 2015.

Getka, Joanna, i Jolanta Darczewska. Na drodze do wolności. Białoruska partyzantka kulturowa w przestrzeni publicznej i Internecie. Wydawnictwa UW, 2021.

Grad, Jan, i Hanna Mamzer, redaktorzy. Ludyczny wymiar kultury. Wydawnictwo Naukowe UAM, 2004.

Grohmann, Miriam, Layla Kamil Abdulsalam, i Eva L. Wyss. „Selfie-Proteste – eine emergente Praktik des Protests im Web 2.0.” Aptum. Zeitschrift für Sprachkritik und Sprachkultur, t. 11, nr 1, 2015, ss. 21-47.

Hart, Marjolein. „Humor and Social Protest: An Introduction”. International Review of Social History, t. 52, nr S15, 2007, ss. 1-20.

Каlinina, Valentina. „V Minske zaderzhali pensionerov zа chteniye belorusskikh knig v elektrichke” [Калинина, Валентина. „В Минске задержали пенсионеров за чтение белорусских книг в электричке”], newsbel.by/02/27/v-minske-zaderzhali-pensionerov-za-chtenie-bela russkih-knig-v-elektrichke/. Dostęp 13.05.2021.

Kalita, Inna. „Сіні колер ў фразеалагічнай карціне свету беларусаў і чэхаў”. Studia Białorutenistyczne, t. 15, 2021, ss. 291-309.

Kazharsky, Aliaksei. „Belarus’ new political nation? 2020 anti-authoritarian protests as identity building”. New Perspektives, t. 29, nr 1, 2021, ss. 69-79.

Кіklewicz, Aleksander, i Helena Pociechina. „Byelaruskaya literaturnaya norma: dynamika і inavacyi (na materyyalye suchasnaha byelaruskaha druku)”. Slavia Orientalis, t. 49, nr 1, 2000, ss. 93-105 [Кіклевіч, Аляксандр, i Алена Пацехіна. „Беларуская літаратурная норма: дынаміка і інавацыі (на матэрыяле сучаснага беларускага друку)”. Slavia Orientalis, т. 49, № 1, 2000, cc. 93-105].

Kiklewicz, Aleksander, i Helena Pociechina. „Yazykovaya kreativnostʹ protestnykh diskursov v Belorussii posle prezidentskikh vyborov 2020 goda”. Przegląd Wschodnioeuropejski, t. 12, nr 1, 2021, ss. 269-304 [Киклевич, Александр, и Елена Потехина. „Языковая креативность протестных дискурсов в Белорусси после президентских выборов 2020 года”. Przegląd Wschodnioeuropejski, т. 12, № 1, 2021, cc. 269-304].

Kiklewicz, Aleksander, Julia Mazurkiewicz-Sułkowska, i Helena Pociechina. „Menschen zu sein... Soziokulturelle und semiotische Aspekte der Protestdiskurse nach den Präsidentschaftswahlen in Belarus im Jahr 2020”. Zeitschrift für Slawistik, t. 66, nr 4, 2021, ss. 533-557 .

Kneuer, Marianne, i Saskia Richter. Soziale Medien in Protestbewegungen: neue Wege für Diskurs, Organisation und Empörung? Campus Verlag, 2015.

Коlesnikov, Andrey. „Pochemu dla ponimaniya protestov v Belarusi nuzhno chitat’ raboty Bakhtina o Srednikh vekakh?” [Колесников, Андрей. „Почему для понимания протестов в Беларуси нужно читать работы Бахтина о Средних веках?”], meduza.io/feature/2020/ 09/19/pochemu-dlya-ponimaniya-protestov-v-belarusi-nuzhno-chitat-raboty-bahtina-o-srednih- vekah. Dostęp 14.05.2021.

Koval’chuk, Yelena. „Avtozak v’’yekhal v avtomobil’ grodnenca. Тоt vyshel razobrat’sya, a yemu slomali dva rebra” [Ковальчук, Елена. „Автозак въехал в автомобиль гродненца. Тот вышел разобраться, а ему сломали два ребра”], ru.hrodna.life/2020/08/14/avtozak-vehal-v-avtomobil-grodnenca-on-vyshel-razobratsja-a-emu-slomali-dva-rebra/. Dostęp 13.05.2021.

Kowalewski, Maciej. „Karnawalizacja protestu”. Stan Rzeczy, nr 7, 2014, ss. 198-216.

Lastovkina, Darja. „Sovremennyje formy protesta: k postanovke voprosa”. Voprosy territorial’nogo razvitija, nr 6 (26), 2015, ss. 1-11. [Ластовкина Дарья, „Современные формы протеста: к постановке вопроса”. Вопросы территориального развития, № 6 (26), 2015, cc. 1-11.]

Lewis, Simon. „The «Partisan Republic»: Colonial Myths and Memory Wars in Belarus”. War and Memory in Russia, Ukraine and Belarus, red. Julie Fedor, Markku Kangaspuro i in., Palgrave Macmillan, 2017, ss. 371-396.

Lively, Adam. „Joint attention, semiotic mediation and literary narrative”. Poetics Today: International Journal for Theory and Analysis of Literature and Communication, t. 37, nr 4, 2016, ss. 517-538.

Lukashanyec, Alyaksnadr. „Zaklyuchennye”. Byelaruskaya mova, red. Аlyaksandr Lukashanyec, Mikalay Pryhodzich, Lidziya Syamyeshka, Uniwersytet Opolski, 1998, ss. 261-262 [Лукашанец, Аляксандр. „Заключэнне”. Беларуская мова, рэд.. Аляксандр Лукашанец, Мiкалай Прыгодзіч, Лiдзiя Сямешка, Uniwersytet Opolski, 1998, cc. 261-262].

Lyosik, Yazep. Тvory. Аpavyadanni, kazki, artykuly. Mastackaya litaratura, 1994 [Лёсік, Язэп. Творы. Апавяданні, казкі, артыкулы. Мастацкая літаратура, 1994].

Majborda, Katarzyna. „Wrocławski Marsz Równości jako przykład karnawalizacji protestu w przestrzeni miejskiej. Perspektywa antropologiczna”. Journal of Urban Ethnology, nr 16, 2018, ss. 63-80.

Mazurkiewicz-Sułkowska, Julia. „Some linguistic phenomena in Belarusian cities during the 2020 mass protests in Belarus”. Slavia Meridionalis, t. 22, 2022.

Mechkovskaya, Nina Borisovna. Social’naya lingvistika. Aspekt Press, 1996 [Мечковская, Нина Борисовна. Социальная лингвистика. Аспект Пресс, 1996].

Mechkovskaya, Nina. Belorusskiy yazyk: Sociolingvisticheskiye ocherki. Verlag Otto Sagner, 2003 [Мечковская, Нина. Белорусский язык: Социолингвистические очерки. Verlag Otto Sagner, 2003].

Moss, Jane. „Menippean satire and the recent Quebec novel”. American Review of Canadian Studies, t. 15, nr 1, 1985, ss. 59-67.

Mrugalski, Michał i Przemysław Pietrzak. „Spory o Bachtinowską koncepcję karnawału”. Pamiętnik Literacki, t. 95, nr 4, 2004, ss. 159-185.

Mühlhoff, Rainer, Anja Breljak, i Jan Slaby, redaktorzy. Affekt Macht Netz: Auf dem Weg zu einer Sozialtheorie der Digitalen Gesellschaft. Transcript Verlag, 2019.

Norris, Sigrid. „The micropolitics of personal, national and ethnic identity”. Discourse & Society, t. 18, nr 5, 2007, ss. 653-674.

Papacharissi, Zizi. Affective publics: sentiment, technology, and politics. Oxford UP, 2014.

Pauwels, Luc. „Street Discourse: A Visual Essay on Urban Signification”. Culture Unbound, t. 1, 2009, ss. 263-272.

Perianova, Irina. A Mashup World: Hybrids, Crossovers and Post-Reality. Cambridge Scholars Publishing, 2018.

Pociechina, Helena. „Yazykovyye reformy v Ukraine i Belarusi: dva scenariya nacional’nogo vozrozhdeniya”. Południowosłowiańskie Zeszyty Naukowe. Język – Literatura – Kultura, nr 3, 2006, ss. 83-94 [Потехина, Елена. „Языковые реформы в Украине и Беларуси: два сценария национального возрождения”. Południowosłowiańskie Zeszyty Naukowe. Język – Literatura – Kultura, № 3, 2006, cc. 83-94].

Ramza, Tat’yana. „Demokratizaciya soderzhaniya tekstov mass-media (na materiale vtorichnoy nominacii Belarusi i belorusov)”. Acta Neophilologica, nr 8, 2006, ss. 147-154 [Рамза, Татьяна. „Демократизация содержания текстов масс-медиа (на материале вторичной номинации Беларуси и белорусов)”. Acta Neophilologica, № 8, 2006, cc. 147-154].

Ramza, Tat’yana. „Mezhdu real’nost’yu i igroy, ili «novyye» nositeli belorusskogo yazyka i ikh rech’”. Język i tekst w ujęciu strukturalnym i funkcjonalnym, red. Arkadiusz Dudziak, Joanna Orzechowska, Olsztyn: Centrum Badań Europy Wschodniej, 2017, ss. 358-368 [Рамза, Татьяна. „Между реальностью и игрой, или «новые» носители белорусского языка и их речь”. Język i tekst w ujęciu strukturalnym i funkcjonalnym, ред. Arkadiusz Dudziak, Joanna Orzechowska, Olsztyn: Centrum Badań Europy Wschodniej, 2017, cc. 358-368].

Rohava, Maryia, i Fabian Burkhardt. „«Diktatur ist unser Markenzeichen». Belarus: Machtvertikale vs. horizontale Gesellschaft”. Osteuropa, t. 70, nr 10-11, 2020, ss. 127-146.

Romanova, Irina. „Voyna mirov: znaki, simvoly, mesta pamyati (Belarus’, 2020)”. Ab Imperio, nr 3, 2020, ss. 280-308 [Романова, Иррина. „Война миров: знаки, символы, места памяти (Беларусь, 2020)”. Ab Imperio, № 3, 2020, cc. 280-308].

Rust, Maksim. „Kak internet (pochti) pobedil rezhim”. Ab Imperio, nr 3, 2020, ss. 349-362 [Руст, Максим. „Как интернет (почти) победил режим”. Ab Imperio, № 3, 2020, cc. 349-362].

Sadowski, Andrzej. „Język komunikacji a język grupy etnicznej (na przykładzie krajów Europy Środkowo-Wschodniej)”. Pogranicze. Studia Społeczne, nr 32, 2018, ss. 111-127.

Silverstein, Michael. „Metapragmatic discourse and metapragmatic function”. Reflexive language, ed. John A. Lucy, Cambridge: Cambridge UP, 1993, ss. 33-58.

Syamyeshka, Lidziya. „Mounaya palityka і dynamika mounay situacyi”. Byelaruskaya mova, red. Аlyaksandr Lukashanyec, Mikalay Pryhodzich, Lidziya Syamyeshka, Opole: Uniwersytet Opolski, 1998, ss. 45-55 [Сямешка, Лiдзiя. „Моўная палітыка і дынаміка моўнай сітуацыі”. Беларуская мова, рэд. Аляксандр Лукашанец, Мiкалай Прыгодзіч, Лiдзiя Сямешка, Uniwersytet Opolski, 1998, cc. 45-55].

Schindler, Norbert. „Aspekty historyczno-antropologicznej teorii karnawału”. Antropologia widowisk, red. Agata Chałupnik, Wojciech Dudzik i in., Wydawnictwo UW, 2010, ss. 419-429.

Skiperskikh, Aleksandr V. „Poverkhnosti protesta: osobennosti politicheskogo pisʹma v sovremennoy Rossii”. Politicheskaya lingvistika, nr 1, 2014, ss. 108-113 [Скиперских, Александр В. „Поверхности протеста: особенности политического письма в современной Росии”. Политическая лингвистика, № 1, 2014, cc. 108-113].

Sładkiewicz, Żanna. „Метафорическая креация дихотомии «вертикаль – горизонталь» в цифровом политическом дискурсе (на примере корпуса мемов о встрече Путина и Лукашенко в Сочи)”, Studia Białorutenistyczne, t. 15, 2021, ss. 267-290.

Spitzmüller, Jurgen, Brigitta Busch, Mi-Cha Flubacher, „Language ideologies and social positioning: the restoration of a «much needed bridge»”. International Journal of the Sociology of Language, nr 272, 2021, ss. 1-12.

Steciąg, Magdalena. „Język protestu na demonstracjach publicznych kobiet w Polsce z perspektywy lingwistyki płci”. Nieporozumienie, nietolerancja, wykluczenie, red. Ewa Biłas-Pleszak et al., Wydawnictwo UŚ, 2021, ss. 88-98.

Tambor, Jolanta. „Status języka a wola ludu i kodyfikacja: przypadek śląski”. Forum Lingwistyczne, nr 1, 2014, ss. 37-49.

Tamimi Sa’d, Seyyed Hatam. „Foreign language learning and identity reconstruction: Learners’ understanding of the intersections of the self, the other and power”. CEPS Journal, t. 7, nr 4, 2017, ss. 13-36.

Tan, Jianfeng. „On the Theory of Misreading”. 2020 International Conference on Social Sciences and Social Phenomena, proceedings-online.com/proceedings_series/SH-SOCIALS/ICSSS P2020/emsse09901.pdf. Dostęp 20.01.2022.

Tufekci, Zeynep. Twitter and Tear Gas. The Power and Fragility of Networked Protest. Yale UP, 2017.

Usmanova, Al’mira. „Belorusskij détournement, ili iskusstvo obhodnogo manevra kak polityka”, Topos, nr 2 (13), 2006, ss. 91-127 [Усманова, Альмира. „Белорусский détournement, или искусство обходного маневра как политика”, Топос, № 2 (13), 2006, cc. 91-127].

Vakhtin, Nikolay Borisovich, i Yevgeniy Vasil’yevich Golovko. Sociolingvistika i sociologiya yazyka. Gumanitarnaya аkademiya, 2004 [Вахтин, Николай Борисович, и Евгений Васильевич Головко. Социолингвистика и социология языка. Гуманитарная академия, 2004].

Wicherkiewicz, Tomasz. Regionalne języki kolateralne Europy – porównawcze studia przypadku z polityki językowej. Wydawnictwo Rys, 2014.

Winman, Thomas. „Transforming information into practical actions. A study of professional knowledge in the use of electronic patient records” (PhD Thesis), www.diva-portal.org/smash/ get/diva2:564025/FULLTEXT01.pdf. Dostęp: 20.01.2022.

Yeliseyeu, Andrei. „Constitutional reform in Belarus: Imitation and Reality”, www.academia.edu/ 44849087/Constitutional_reform_in_Belarus_Imitation_and_Reality?sm=a. Dostęp 03.01.2021.

Zelenko, Sergei. „Khronotip protestnogo plakata: karnaval bez dialoga”. Ab Imperio, nr 3, 2020, ss. 309-322 [Зеленко, Сергей. «Хронотип протестного плаката: карнавал без диалогa». Ab Imperio, № 3, 2020, cc. 309-322].

Zhabotinskaya, Svetlana Аnatol’yevna. „Yazyk kak oruzhiye v vojne mirovozzreniy. Маydan – Аntimaydan: slovar’-tezarus leksicheskikh innovaciy” [Жаботинская, Светлана Анатольевна. „Язык как оружие в войне мировоззрений. Майдан – Антимайдан: словарь-тезаурус лексических инноваций”], uaclip.at.ua/zhabotinskaja-jazyk_kak_oruzhie.pdf. Dostęp 20.09.2020.