Nowe warunki recepcji rosyjskiej literatury emigracyjnej a dekolonizacja dyskursu rusycystycznego w Polsce: na przykładzie badań nad twórczością Iwana Szmielowa

Monika Sidor

doi:10.18290/rh247207.18

Data publikacji : 2024-11-20

Tom 72 Nr 7 (2024)

Nowe warunki recepcji rosyjskiej literatury emigracyjnej a dekolonizacja dyskursu rusycystycznego w Polsce: na przykładzie badań nad twórczością Iwana Szmielowa

Monika Sidor

https://orcid.org/0000-0002-8290-8682

DOI: https://doi.org/10.18290/rh247207.18

Abstrakt

Artykuł stawia sobie za cel rozmyślanie, jak warunki społeczno-polityczne wpływają na odbiór literatury rosyjskiej i czy dyskurs polskiej slawistyki rusycystycznej powinien być dzisiaj zmieniony. Wychodząc od utrwalonych w literaturoznawstwie polskim sposobów interpretacji literatury emigracji rosyjskiej pierwszej fali, autor zastanawia się nad polskimi wzorcami interpretacyjnymi dotyczącymi względnie dawnej literatury rosyjskiej oraz koniecznością zmian w owych wzorcach. Materiał do analiz pod tym kątem stanowi proza emigracyjna Iwana Szmielowa, która przesycona jest elementami ideologizacji historycznej Rosji oraz tęsknotą za ojczyzną. Autor ukazuje twórczość Szmielowa w kontekście rozważań nad treściami nacjonalistycznymi akcentowanymi obecnie w literaturze rosyjskiej i rozmyśla nad okolicznościami, w których omawiane utwory były napisane, a także w jakich są dziś czytane przez różnych odbiorców. Rozważania uwzględniające najnowsze propozycje z nurtu krytyki postkolonialnej prowadzą autora do konstatacji, że badania nad bolesnymi tematami w literaturze rosyjskiej powinny być kontynuowane, a stosowane metody powinny być nakierowane na czytanie uważne i odpowiedzialne.

Słowa kluczowe:

Szmielow, literatura emigracyjna, nacjonalizm, dekolonizacja

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Andruszko, Czesław i Danuta Horczak. Aspekty duchowe chronotopu w powieściach emigracyjnych Iwana Szmielowa. Poznań: Wydział Neofilologii UAM w Poznaniu, 2019.

„Co z tą Rosją? Raport reporterów”. Fabrica Litterarum Polono-Italica, nr 1 (2023). 16.10.2023. https://www.journals.us.edu.pl/index.php/flit/article/view/14922/11729.

„God Ivana Shmeleva v Dome russkogo zarubezh’ya. K 150-letiyu so dnya rozhdeniya pisatelya”. Dom russkogo zarubezh’ya imeni Aleksandra Solzhenitsyna. 16.10.2023 [„Год Ивана Шмелева в Доме русского зарубежья. К 150-летию со дня рождения писателя’’. Дом русского зарубежья имени Александра Солженицына. 16.10.2023]. https://www.domrz.ru/science_center/shmelyev-year/.

Drawicz, Andrzej. „Zagraniczna Rosja (jej książki, ludzie, czasopisma, idee)”. W: Andrzej Drawicz. Spór o Rosję i inne szkice z lat 1976-1986, 52-65. Londyn: Polonia, 1988.

Dziamski, Grzegorz. „Kulturowy zwrot w badaniach literackich”. Kultura Współczesna, nr 4 (2007): 209-214.

Fiećko, Jerzy. „Co zrobić z Rosją? Mickiewicz, Krasiński i inni”. W: Obraz Rosji w literaturze polskiej, red. Jerzy Fiećko i Krzysztof Trybuś, 137-157. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2012.

Il’in, Ivan A. „‘Svyataya Rus’. ‘Bogomol’ye’ Shmeleva”. V: Dukhovnyy put’ Ivana Shmeleva: 1873-1950: Stat’i; Ocherki; Vospominaniya, sostavleniye Aleksey Lyubomudrov, 48-58. Moskva: Sibirskaya Blagozvonnitsa, 2009 [Ильин, Иван А. „‘Святая Русь’. ‘Богомолье’ Шмелева”. В: Духовный путь Ивана Шмелева: 1873-1950: Статьи; Очерки; Воспоминания, cоставление Алексей Любомудров, 48-58. Москва: Сибирская Благозвонница, 2009].

Lebiediew, Siergiej. „Pasażer na «statku filozofów»”. Tłum. Sylwia Szarejko. Świat Sybiru. Dostęp 27.12.2023. https://swiatsybiru.pl/pl/pasazer-na-statku-filozofow/.

Mitzner, Piotr, red. Literatura rosyjska w kręgu „Kultury”, t. 1. Paryż–Kraków: Instytut Książki, 2016.

Ordynskaya, Irina. „150 let I.S. Shmelëvu – poltora stoletiya u istokov sovremennoy pravoslavnoy khudozhestvennoy literatury”. Pechorin.net., 16.10.2023 [Ордынская, Ирина. „150 лет И.С. Шмелёву – полтора столетия у истоков современной православной художественной литературы”. Pechorin.net., 16.10.2023]. https://pechorin.net/articles/view/150-liet-i-s-shmieliovu-poltora-stolietiia-u-istokov-sovriemiennoi-pravoslavnoi-khudozhiestviennoi-litieratury.

Sałajczykowa, Janina. Prozaicy pierwszej fali emigracji rosyjskiej. 1920-1940. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2003.

„Serhij Żadan: kultura rosyjska jest częścią szowinistycznej maszyny imperialnej Rosji”. Wywiad prowadził Maciej Rajkowski. Instytut Książki, 18.10.2022. https://instytutksiazki.pl/aktualnosci,2,serhij-zadan-kultura-rosyjska-jest-czescia-szowinistycznej-maszyny-imperialnej-rosji,8283.html.

Shmelev, Ivan. „Zolotaya kniga”. V: Sobraniye sochineniy v 5 tomakh, sost. Ye.A. Os’minina, t. 2, 202-203. Moskva: Russkaya kniga, 2001 [Шмелев, Иван. „Золотая книга’’. В: Собрание сочинений в 5 томах, сост. Е.А. Осьминина, т. 2, 202-203. Москва: Русская книга, 2001].

Shmelev, Ivan. „Krestnyy khod”. V: Sobraniye sochineniy v 5 tomakh, sost. Ye.A. Os’minina, t. 2, 200-202. Moskva: Russkaya kniga, 2001 [Шмелев, Иван. „Крестный ход”. В: Собрание сочинений в 5 томах, сост. Е.А. Осьминина, т. 2, 200-202. Москва: Русская книга, 2001].

Shmelev, Ivan. „Leto Gospodne”. V: Sobraniye sochineniy v 5 tomakh, sost. Ye.A. Os’minina, t. 4, 15-388. Moskva: Russkaya kniga, 1998 [Шмелев, Иван. „Лето Господне”. В: Собрание сочинений в 5 томах, сост. Е.А. Осьминина, т. 4, 15-388. Москва: Русская книга, 1998].

Sidor, Monika. Rosja i jej duchowość. Proza „pierwszej fali” emigracji rosyjskiej. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2009.

Skórczewski, Dariusz. Fantazmaty skolonizowanych Polaków. Studia o tożsamości kulturowej. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2023.

Stepun, Fedor. Vstrechi. Dostoyevskiy – L. Tolstoy, Bunin – Zaytsev – V. Ivanov, Belyy – Leonov. Myunkhen: Tovarishchestvo zarubezhnykh pisateley, 1962 [Степун, Федор. Встречи. Достоевский – Л. Толстой, Бунин – Зайцев – В. Иванов, Белый – Леонов. Мюнхен: Товарищество зарубежных писателей, 1962].

Suchanek, Lucjan. „Emigracja. Emigrantologia. Komisja Emigrantologii Słowian”. Slavia Orientalis, nr 2 (2014): 174-189.

Suchanek, Lucjan. „Rosyjska literatura emigracyjna. Próba spojrzenia całościowego”. Slavia Orientalis, nr 2 (1993): 257-270.

Thompson, Ewa. „Nacjonalizm, kolonializm, tożsamość”. Teksty Drugie, nr 5 (1999): 25-39.

Woźniak, Anna. „Uwagi wstępne”. W: Literatura emigracyjna Rosjan, Ukraińców i Białorusinów, red. Anna Woźniak i Lubomyr Puszak, 7-23. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2001.

Woźniak, Anna. „Wstęp”. W: Duchowość i sacrum w literaturze emigracyjnej Słowian Wschodnich, red. Anna Woźniak i Mirosława Kawecka, 7-17. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2002.

Zabuzhko, Oksana. “No Guilty People in this World: Reading Russian Literature after Bucha”. Times Literary Supplement, 22.04.2022. https://www.the- tls.co.uk/articles/russian-literature-bucha-massacre-essay-oksana-zabuzhko/.