Переходное поколение распада СССР в романе Елены Чижовой Планета грибов

Elżbieta Tyszkowska-Kasprzak

doi:10.18290/rh247207.6

Data publikacji : 2024-11-20

Tom 72 Nr 7 (2024)

Przejściowe pokolenie rozpadu ZSRR w powieści Jeleny Czyżowej Grzybnia

Elżbieta Tyszkowska-Kasprzak

https://orcid.org/0000-0001-8297-0630

DOI: https://doi.org/10.18290/rh247207.6

Abstrakt

Artykuł dotyczy problemu pokolenia przejściowego w okresie rozpadu ZSRR, przedstawionego w powieści Eleny Czyżowej Grzybnia. Analiza powieści skupia się na trojgu bohaterach, przedstawicielach pokolenia przejściowego żyjącego między starym a nowym systemem społeczno-politycznym. Młodzi ludzie urodzeni i wychowani w czasach sowieckich, jak zauważa autorka, nie wyrażali tych samych wartości jeszcze przed rozpadem ZSRR. Postaci reprezentujące różne środowiska społeczne demonstrują heterogeniczność pokolenia jeszcze przed wydarzeniem kształtującym generację. Konsekwencje tej różnorodności ukazane są w dorosłym życiu bohaterów, które przypadło na okres transformacji w Rosji. Czyżowa ukazuje trzy typy postaw wobec minionej epoki: buntowniczą, ultraradykalną o uproszczonym, czarno-białym myśleniu; kategorię ludzi, którzy przeciwstawiają się przeszłości nie poprzez ideologię a w działaniu; trzeci typ to człowiek niezdecydowany, bezradny, niezdolny do jakichkolwiek zmian w świecie przekazanym mu przez starsze pokolenie.

Słowa kluczowe:

współczesna proza rosyjska, Jelena Czyżowa, pokolenie, rozpad ZSRR

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (Русский)

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Anipkin, Mikhail. „Pokoleniye «lishnikh lyudey»: antropologicheskiy portret poslednego sovetskogo pokoleniya”. Neprikosnovennyy zapas, no. 1 (2018): 290-308 [Анипкин, Михаил. „Поколение «лишних людей»: антропологический портрет последнего советского поколения”. Неприкосновенный запас, № 1 (2018): 290-308].

Braungart, Richard G. „Historical Generations and Youth Movements: a Theoretical Perspective”. Research in Social Movements, Conflict and Change 6 (1984): 108-121.

Chizhova, Yelena. Planeta gribov. Moskva: Izdatel’stvo AST, 2014 [Чижова, Елена. Планета грибов. Москва: Издательство АСТ, 2014]. E-book.

Chudakova, Marietta. „Zametki o pokoleniyakh v sovetskoy Rossii”. Novoye literaturnoye obozreniye, no. 2 (1998): 73-91 [Чудакова, Мариэтта. „Заметки о поколениях в советской России”. Новое литературное обозрение, № 2 (1998): 73-91].

Dubin, Boris. „Mezhdu vsem i nichem”. V: Ottsy i deti. Pokolencheskiy analiz sovremennoy Rossii, red. Yuriy Levada i Teodor Shanin, 245-252. Moskva: Novoye literatupnoye obozreniye, 2005 [Дубин, Борис. „Между всем и ничем”. B: Отцы и дети. Поколенческий анализ современной России, ред. Юрий Левада и Теодор Шанин, 245-252. Москва: Новое литератупное обозрение, 2005].

Garewicz, Jan. „Pokolenie jako kategoria socjofilozoficzna”. W: Na krawędzi epoki. Rozwój duchowy i działanie człowieka, red. Jarosław Rudniański i Krzysztof Murawski, 138-154. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985.

Halbwachs, Maurice. Społeczne ramy pamięci. Tłum. Marcin Król. Warszawa: PWN, 1969.

Kamińska, Aneta. „Kategoria pokolenia we współczesnych badaniach nad społeczeństwem i kulturą – przegląd problematyki”. Kultura i Historia, nr 11 (2007). 25.10.2024. http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/pl/archives/113.

Kon, Igor’ Semenovich. „Ponyatiye pokoleniya v sovremennom obshchestvoznanii”. V: Aktual’nyye problemy etnografii i sovremennaya zarubezhnaya nauka, red. Yuriy Maretin i Boris Putilov, 209-224. Leningrad: Nauka: Leningradskoye otdeleniye, 1979 [Кон, Игорь Семенович. „Понятие поколения в современном обществознании”. B: Актуальные проблемы этнографии и современная зарубежная наука, ред. Юрий Маретин и Борис Путилов, 209-224. Ленинград: Наука: Ленинградское отделение, 1979].

Kon, Igor Semenovich. Sotsiologiya lichnosti. Moskva: Politizdat, 1967 [Кон, Игорь Семенович. Социология личности. Москва: Политиздат, 1967].

Levada, Yuriy. „Pokoleniya XX veka: vozmozhnosti issledovaniya”. Monitoring obshchestvennogo mneniya: ekonomicheskiye i sotsial’nyye peremeny, no. 5 (2001): 7-14 [Левада, Юрий. „Поколения XX века: возможности исследования”. Мониторинг общественного мнения: экономические и социальные перемены, № 5 (2001): 7-14].

Levada, Yuriy. „Zametki o probleme pokoleniy”. V: Ottsy i deti: Pokolencheskiy analiz sovremennoy Rossii, red. Yuriy Levada i Teodor Shanin, 235-244. Moskva: Novoye literaturnoye obozreniye, 2005 [Левада, Юрий. „Заметки о проблеме поколений”. B: Отцы и дети: Поколенческий анализ современной России, ред. Юрий Левада и Теодор Шанин, 235-244. Москва: Новое литературное обозрение, 2005].

Levada, Yuriy и Teodor Shanin. red. Ottsy i deti. Pokolencheskiy analiz sovremennoy Rossii. Moskva: Novoye literaturnoye obozreniye, 2005 [Левада, Юий, и Теодор Шанин. ред. Отцы и дети: Поколенческий анализ современной России. Москва: Новое литературное обозрение, 2005].

Mangeym, Karl. „Problema pokoleniy”. Novoye literaturnoye obozreniye, no. 2 (1998): 7-47 [Мангейм, Карл. „Проблема поколений”. Новое литературное обозрение, № 2 (1998): 7-47].

Olaszek, Barbara. „Pokoleniye: model’ i yeye dinamika (na materialerusskoy klassicheskoy literatury)”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica, Zeszyt specjalny 2015: 293-302 [Olaszek, Barbara. „Поколение: модель и ее динамика (на материале русской классической литературы)”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica, Zeszyt specjalny 2015: 293-302].

Petrunina, Dar’ya Sergeyevna. „«Perekhodnoye pokoleniye»: Pokolencheskaya identichnost’ millenialov”. Sotsiologicheskiye issledovaniya, no. 2 (2022): 57-64 [Петрунина, Дарья Сергеевна. „«Переходное поколение»: Поколенческая идентичность миллениалов”. Социологические исследования, № 2 (2022): 57-64].

Pishchik, Vlada. „Tipologicheskiye i identifikatsionnyye priznaki pokoleniy”. Russian Psychological Journal 15, no. 2 (2018) [Пищик, Влада. „Типологические и идентификационные признаки поколений”. Russian Psychological Journal 15, № 2 (2018)]. 25.10.2024. https://core.ac.uk/download/pdf/287181087.pdf.

Pogorelaya, Yelena. „V poiskakh ozvuchennogovremeni. Yelena Chizhova”. Voprosy literatury, no. 3 (2010) [Погорелая, Елена. „В поисках озвученного времени. Елена Чижова”. Вопросы литератур, № 3 (2010)]. 25.10.2024. https://voplit.ru/article/v-poiskah-ozvuchennogo-vremeni-elena-chizhova/.

Radayev, Vadim. Millenialy: kak menyayetsya rossiyskoye obshchestvo. Moskva: Izdatel’skiy dom Vysshey shkoly ekonomiki, 2020 [Радаев, Вадим. Миллениалы: как меняется российское общество. Москва: Издательский дом Высшей школы экономики, 2020].

Shanin, Teodor. „Istoriya pokoleniy i pokolencheskaya istoriya Rossii”. Chelovek. Soobshchestvo. Upravleniye, no. 3 (2005): 6-25 [Шанин, Теодор. „История поколений и поколенческая история России”. Человек. Сообщество. Управление, № 3 (2005): 6-25].

Sołdra-Gwiżdż, Teresa. „Społeczne ramy zbiorowej pamięci rodziny”. Family Forum, nr 3 (2013): 115-130.

Szafraniec, Krystyna. Młodzi 2011. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, 2011. 25.10.2024. file:///C:/Users/ElaTK/Downloads/mlodzi_2011.pdf.

Tsiv’yan, Tat’yana. Dacha i dachniki v russkom predstavlenii. Predvaritel’nyye materialy [Цивьян, Татьяна. Дача и дачники в русском представлении. Предварительные материалы]. 25.06.2022. https://studylib.ru/doc/3975812/dacha---institut-mirovoj-kul._tury-mgu.

Tyszkowska-Kasprzak, Elżbieta. „Dacha kak metafora sovetskogo byta: «dachnyy gabitus» v romane Yeleny Chizhovoy Planeta gribov”. Przegląd Rusycystyczny, nr 4 (2022): 134-150 [Tyszkowska-Kasprzak, Elżbieta. „Дача как метафора советского быта: «дачный габитус» в романе Елены Чижовой Планета грибов”. Przegląd Rusycystyczny, № 4 (2022): 134-150].

Vdovina, Margarita. „Konfliktnyye vzaimootnosheniya pokoleniy v sem’ye i ikh regulirovaniye”. Sotsiologiya. Psikhologiya. Filosofiyavestnik Nizhegorodskogo universiteta im. N.I. Lobachevskogo 3 (2008): 315-321 [Вдовина, Маргарита. „Конфликтные взаимоотношения поколений в семье и их регулирование”. Социология. Психология. Философия Вестник Нижегородского университета им. Н.И. Лобачевского 3 (2008): 315-321].

Wielecki, Krzysztof. „Społeczne czynniki tożsamości pokoleniowej młodzieży”. Studia Socjologiczne, nr 1-2 (1990): 61-82.

Wyka, Kazimierz. Pokolenia literackie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1977.

Yurchak, Aleksey. Eto bylo navsegda, poka ne konchilos’. Moskva: Novoye literaturnoye obozreniye, 2016 [Юрчак, Алексей. Это было навсегда, пока не кончилось. Москва: Новое литературное обозрение, 2016].