Język Polski
English
Postać Litwina w prozie polskiej przełomu XIX/XX wieku
Abstrakt
Artykuł ukazuje ewolucję postaci Litwina w polskiej prozie przełomu wieków, na tle zmian ideowych i politycznych w nurcie litewskiego odrodzenia. Konflikt polsko-litewski wpłynął na przemianę romantycznego modelu Mickiewiczowskiej Litwy. Dwuwarstwowa świadomość polsko-litewska, zmodyfikowana przez historyczne prace, dominowała w pierwszej połowie XIX wieku. Zmiany w „obrazie” zbiorowości litewskiej można dostrzec w Wędrówkach Syrokomli, który dostrzegał obcość litewskiego języka i folkloru. W drugiej połowie wieku nastąpiły zmiany: obok stereotypowych kreacji polskojęzycznych Żmudzinów w polskiej prozie pojawiają się pozytywni etniczni Litwini (w powieściach Marii Rodziewiczówny). Wartościowanie litewskich postaci zmienia się wówczas, gdy autorzy reprezentują nurt nacjonalistyczno-konserwatywny (Dzwonnik Sienkiewicza i postaci powieści Józefa Weyssenhoffa – Unia, Soból i panna), w których toczy się spór o znaczenie cywilizacyjne języka polskiego jako języka litewskiej kultury. Weyssenhoff dzieli postaci Litwinów na podporządkowanych polskiemu dworowi oraz wrogich mu ideologów „litewskiego separatyzmu”. Konsekwencją ewolucji postaci litewskiej w polskiej prozie był podział: na Litwinów podporządkowanych idei „unijnej” i Litwinów – wrogów.
Słowa kluczowe:
postać, Litwin, odrodzenie, unia, język, tożsamośćSzczegóły
Bibliografia
Statystyki
Autorzy
Cited by / Share
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.