Het beeld van middelnederlandse literatuur in Poolse literatuurgeschiedenissen

Małgorzata Dowlaszewicz

doi:10.18290/rh25735.5

Data publikacji : 2025-08-04

Tom 73 Nr 5 (2025)

Obraz literatury średnioniderlandzkiej w polskich tekstach literacko-historycznych

Małgorzata Dowlaszewicz

https://orcid.org/0000-0002-2512-1381

DOI: https://doi.org/10.18290/rh25735.5

Abstrakt

Artykuł koncentruje się na obrazie literatury średnioniderlandzkiej w polskich publikacjach literacko-historycznych w XX i XXI wieku. W tym celu analizowane są odniesienia do literatury średnioniderlandzkiej w polskojęzycznych historiach literatury, leksykonach literackich i tematycznych historiach literatury. Do analizy wybrano polskojęzyczne publikacje syntetyzujące literaturę europejską lub światową, pomijając opracowania, w których literatura niderlandzka znajduje się w centrum zainteresowania (czyli historie literatury niderlandzkiej). Na podstawie tekstów badane jest kształtowanie się kanonu literatury średnioniderlandzkiej, ze szczególnym uwzględnieniem zmian historycznych między rokiem 1887 (najstarszy omawiany tekst to Dzieje literatury powszechnej z ilustracjami pod redakcją Ignacego Radlińskiego) a 2021 (O literaturze dawnej polskiej i europejskiej opowieść: tradycje – kierunki – styl pod redakcją Andrzeja Borowskiego). W tym celu przeanalizowano powiązania z szerszym kontekstem prezentacji średniowiecznych dzieł lub autorów, przyjrzano się zakresowi, w jakim odnotowana została intertekstualność, a na koniec zbadano, jakie źródła były wykorzystywane w tych publikacjach. Analiza ta wyraźnie pokazuje, że znacząca zmiana jest zauważalna w okresie powojennym, kiedy pojawiają się pierwsze katedry języka niderlandzkiego w Polsce. Jednocześnie wyraźnie pokazuje, jak krótkie, przekrojowe teksty z Niderlandów (np. Geïllustreerde Nederlandsche letterkunde Jacoba Prinsena) miały ogromny wpływ na postrzeganie literatury średnioniderlandzkiej (ale także szerzej niderlandzkiej) za granicą. Artykuł przedstawia pośrednią recepcję literatury średnioniderlandzkiej i zmieniający się jej obraz w kontekście polskim.

Słowa kluczowe:

recepcja, historia literatury, leksykon, literatura średnioniderlandzka, literatura dawna

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (Nederlands)

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bafia, S. (2006). Prądy kulturalne i filozoficzne. In A. Skoczek (red.), Historia literatury polskiej: Dl. 1. Średniowiecze (pp. 27–66). Wydawnictwo SMS.

Caspers, C. M. A. (2003). Thomas van Kempen en zijn ‘Navolging van Christus’. Ten geleide. Ons Geestelijk Erf, 77(1–2), 5–8.

Dąbrówka, A. (1999). Słownik pisarzy niderlandzkiego obszaru kulturowego. Wiedza Powszechna.

Dąbrówka, A. (2001). Teatr i sacrum w średniowieczu Religia-cywilizacja-estetyka. Wrocław: Leopoldinum.

Dowlaszewicz, M. (2016a). De ‘reizen’ van Ruusbroec naar Polen: Over de vertalingen van het werk van Jan van Ruusbroec (1293–1381) naar het Pools. Roczniki humanistyczne, 64(5S), 165–177.

Dowlaszewicz, M. (2016b). Hoe Nederlands is Elckerlijc? De verwijzingen naar de Nederlandse oorsprong in de Poolse receptie van de Middelnederlandse tekst. Werkwinkel. Journal of Low Countries and South African Studies, 11(2), 91–107.

Eminowicz-Jaśkowska, T. (2003). Historia literatury światowej: Dl. 2/1. Średniowiecze (T. Skoczek, red.). Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza, Wydawnictwo SMS.

Engelbrecht, W. (2021). František Kalda, the Founder of Dutch Studies in Czechoslovakia. Czech and Slovak Journal of Humanities, (1), 17–23.

Floryan, W. (red.). (1982). Dzieje literatur europejskich. PIW.

German, L. (1902). Przegląd dziejów literatury powszechnej: Dl. 2. Wieki średnie. Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych.

Grzegorczyk, P. (1961). Twórcy i badacze kultury zmarli w 1959 roku. Miesięcznik Znak, (4), 511–551.

Hanczakowski, M. (2006). Teatr. In A. Skoczek (red.), Historia literatury polskiej: Dl. 1. Średniowiecze (pp. 113–128). Wydawnictwo SMS.

Helsztyński, S. (red.). (1933). Każdy (Everyman): średniowieczny moralitet angielski (S. Helsztyński, ver.). Biblioteka Dramatyczna Drogi.

Jan van Ruusbroec. (2007). In B. Kaczorowski (red.), Literatura świata: Encyklopedia PWN (p. 371). PWN.

Kaden, J. (1913). Gwido Geselle. Literatura i Sztuka, 7(13), 2–3.

Kalmthout, T. van, Réthelyi, O. & Sleiderink, R. (2013). Beatrijs de wereld in. Inleiding. In T. van Kalmthout, O. Réthelyi & R. Sleiderink (red.), Beatrijs de wereld in. Vertalingen en bewerkingen van het Middelnederlandse verhaal (pp. 5–18). Academia Press.

Kanior, M. (2006). Rola kościoła i zakonów. In A. Skoczek (red.), Historia literatury polskiej: Dl. 1. Średniowiecze (pp. 129–176). Wydawnictwo SMS.

Kleczkowski, A. (1932). Wykłady czeskiego profesora Franciszka Kaldy w Poznaniu. Neofilolog: czasopismo Polskiego Towarzystwa Neofilologicznego, 3(2), 67–69.

Kowalewski, T. (1994). Obraz religijności społeczeństwa polskiego na przełomie lat 80-tych i 90-tych. Studia Teologiczne, 12, 317–324.

Malewska, H. Wiek twórczego porywu. In J. Starnawski (red.), Średniowiecze (pp. 252–260). Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1975.

Michiels, G. (1923). Ruch Flamandzki w Belgji. Przegląd współczesny, 7, 52–80.

Morciniec, D., & Morciniec, N. (1985). Historia literatury niderlandzkiej. Ossolineum.

Oczko, P., & Szturc, W. (ver.). (1998). Cudowna historia Maryjki z Nijmegen, która przez siedem lat miała do czynienia z diabłem: anonimowy mirakl niderlandzki. Script.

Olechowski, G. (1924, 1 september). List 11-y. Muzyka, teatr, literatura (seria “Listy z Nizin”). Kurjer Warszawski: wydanie wieczorne, 5–6.

Olechowski, G. (1925). Listy z nizin: wrażenia z Holandji. Księgarnia Św. Wojciecha.

Prinsen, J. (1924). Geïllustreerde Nederlandsche letterkunde: beknopt overzicht van de vroegste tijden tot op heden. J. M. Meulenhoff.

Prinsen, J. (1932). Literatura holenderska (W. Markowski, ver.). Księgarnia Wydawnicza Trzaska, Evert i Michalski.

Rijpma, J. H. (1969). Korte Nederlandse literatuurgeschiedenis. Wolters-Noordhoff.

Rijpma, J. H. (1982). Literatura holenderska i flamandzka. In W. Floryan (red.), Dzieje literatur europejskich (J. Jastrzębska-Helder, ver., pp. 239–295). Państwowy Instytut Wydawniczy.

Ruusbroec, J. van. (1933). Z „Księgi dwunastu beginek”. In S. Lam (red.), Wielka Literatura Powszechna: Dl. 6/2. Antologia (A. Tom, ver., p. 507). Księgarnia Trzaska, Evert i Michalski, 1933.

Ruysbroeck, J. van. (1938). Myśli błogosławionego Jana Ruysbroecka (A. Szottowa, ver.). Księgarnia św. Wojciecha.

Ruysbroeck, J. van. Rusbrock przedziwny (W. Przewłocki, ver.). (1874). Drukarnia Ludowa (Seyfarth i Czajkowski).

Sakowska, M. (2009). Portret, postać, autorka. Kobieta a literatura europejskiego średniowiecza Słownik autorek średniowiecznych. Neriton.

Skoczek, A. (red.). (2006). Historia literatury polskiej: Dl. 1. Średniowiecze. Wydawnictwo SMS.

Tomasz a Kempis. (2005). In J. Maślanka (red.), Encyklopedia literatury światowej (p. 942). Kraków: Zielona Sowa.

Wilterdink, N. (2013). Schrijvers en hun reputaties. In T. Bevers, B. Colenbrander, J. Heilbron & N. Wilterdink (red.), Nederlandse kunst in de wereld: Literatuur, architectuur en beeldende kunst 1980-2013 (pp. 96–146). Vantilt.

Wójcicki, J. (2006). Sztuka. In A. Skoczek (red.), Historia literatury polskiej: Dl. 1. Średniowiecze (pp. 67–112). Wydawnictwo SMS.