L’emploi des toponymes dans les dénominations des tissus en français aux XVIIIe et XIXe siècles

Klara Dankova

doi:10.18290/rh24728.1

Data publikacji : 2024-10-04

Tom 72 Nr 8 (2024)

Użycie toponimów w nazwach tkanin w języku francuskim w XVIII i XIX wieku

Klara Dankova

https://orcid.org/0000-0003-2732-9634

DOI: https://doi.org/10.18290/rh24728.1

Abstrakt

W niniejszym artykule poddano analizie nazwy tkanin w języku francuskim w XVIII i XIX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem tych zawierających toponimy. Badania wpisują się w ramy teoretyczne diachronicznych badań terminologii opracowanych w ostatnich latach we Włoszech (Zanola, 2014; Grimaldi, 2017; Zanola, 2021) w celu zbadania związku między ewolucją terminologii a rozwojem technicznym, naukowym i kulturowym.

Dokładniej mówiąc, próbka nazw tkanin wyodrębnionych ręcznie z korpusu dokumentów obejmujących rozważany okres jest analizowana pod kątem procesów słowotwórczych i z uwzględnieniem roli toponimów w identyfikacji odniesienia. Po zaproponowanej klasyfikacji następuje prezentacja mająca na celu określenie głównych powodów ich użycia, wskazując na rozwój technologiczny dziedziny i praktyki handlowe w tamtym czasie.

Analiza wykazała, że istnieje kilka powodów motywacji toponimów w nazwach tkanin. Niektóre toponimy odnoszą się do miejsca, w którym wyprodukowano pierwsze tkaniny, lub do miejsca, które później stało się centrum ich produkcji. W innych przypadkach użycie nazw miejsc nie ma nic wspólnego z geograficznym pochodzeniem tkanin: nazw miejsc używa się do określenia konkretnego procesu produkcyjnego lub, bardzo często, do celów marketingowych. Inną motywacją jest podobieństwo do innej tkaniny.

W terminologii tkanin w języku francuskim w XVIII i XIX wieku toponimy odgrywały fundamentalną rolę, od identyfikacji odniesienia po względy marketingowe, wykorzystując przede wszystkim wiedzę powszechną i prestiż wyrobów włókienniczych z określonych obszarów geograficznych.

Słowa kluczowe:

terminologia diachroniczna, zmienność terminologiczna, neologia, toponim, tkanina

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (Français (France))

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Andrianou, D., Dankova, K., Genevska Brachikj, N., Huang, A., Korten, M., Miramontes, E., Nazim, J., Rebours, M.-A. et Sequeira, J. (2024). “What’s in a Name?” Toponyms and Loan Words in European Textile Cultures. Dans K. Droß-Krüpe, L. Quillien, K. Sarri (dir.), Textile Crossroads.

Exploring European Clothing, Identity, and Culture across Millennia. Anthology of COST Action “CA 19131 – EuroWeb” (pp.183-203). Zea Books.

Beaufils, M., Buffa, G. et Cartier, C. (2023). La production textile, quelles dynamiques patrimoniales ? In Situ [en ligne], (50). Disponible sur : https://journals.openedition.org/insitu/37714, consulté le 20.11.2023.

Boutet, G. (2015). Artisans de nos villages : Petit dictionnaire des métiers des campagnes 1850-1970. Omnibus. Disponible sur : https://books.google.it/books?id=PpgdBgAAQBAJ&pg=PT77&lpg=PT77&dq=Tourangette+tissu+%C3%A9tymologie&source=bl&ots=A0-1W_lHLQ&sig=ACfU3U1A6qlWhsafpL2JJNitx6QzL-rP6A&hl=it&sa=X&ved=2ahUKEwiwjuGf_b74AhVkwAIHHW9XDvQQ6AF6BAgZEAM#v=onepage&q=Tourangette%20tissu%20%C3%A9tymologie&f=false [consulté le 20.11.2023].

Cochard, Th. (2022). Grippe russe. Dans H. Guillemain (dir.), DicoPolHiS. Le Mans Université. Disponible sur : http://dicopolhis.univ-lemans.fr/fr/dictionnaire/g/grippe-russe.html, consulté le 20.11.2023.

Cumming, V., Cunnington, C. W. et Cunnington, P. E. (dir.) (2010). The Dictionary of Fashion History.Berg.

Duka-Zolyomi, N. (1983). Les relations médicales entre la Hongrie et la France jusqu’à la fin du XVIIIe siècle. Histoire des sciences médicales, 17(2), 189-194. Disponible sur : https://tracesdefrance.fr/2019/11/30/les-relations-medicales-entre-la-hongrie-et-la-france-jusqua-la-fin-du-xville-siecle, consulté le 20.11.2023.

Dury, P. (2008). Les noms du pétrole : une approche diachronique de la métonymie onomastique. Lexis, (1). Disponible sur : http://journals.openedition.org/lexis/749, consulté le 20.11.2023.

Gałkowski, A. (2015). Il mondo creativo dei nomi propri e la didattica dell’italiano come lingua straniera. Dans M. Załęska (dir.), L’italiano insegnato creativamente (pp. 77-113). Katedra Italianistyki – Uniwersytet Warszawski.

Gilardoni, S. (2017). I nomi dei vini italiani. Tra denominazioni di origine, marchi aziendali e marchi di prodotto. Lingue e Linguaggi, (22), 113-136.

Grand dictionnaire terminologique. Disponible sur : https://vitrinelinguistique.oqlf.gouv.qc.ca/, consulté le 24.02.2024.

Grimaldi, C. (2017). Discours et terminologie dans la presse scientifique française (1699–1740).

La construction des lexiques de la botanique et de la chimie. Peter Lang.

Humbley, J. (2018). La néologie terminologique. Éditions Lambert-Lucas.

Joubert de l’Hiberderie, A.-N. (1765). Le dessinateur pour les fabriques d’étoffes d’or, d’argent et de soie. Sébastien Jorry–Bauche–Brocas.

Roland de La Platière, J.-M. (1783). L’Art du fabricant de velours de coton. Dans J. E. Bertrand (dir.), Descriptions des Arts et métiers, faites ou approuvées par Messieurs de l’Académie royale des sciences de Paris, vol. XIX (pp. 159-278). Imprimerie de la Société Typographique.

Roland de La Platière, J.-M. (1784-1785). Manufactures, arts et métiers. Dans Ch.-J. Panckoucke (dir.), Encyclopédie méthodique. vol. I, II. Charles-Joseph Panckoucke.

Sablayrolles, J.-F. (2019). Comprendre la néologie. Conceptions, analyses, emplois. Éditions Lambert-Lucas.

Toustain (D’Elbeuf), F. (1859). Nouveau manuel complet de la fabrication des tissus de toute espèce. Librairie Encyclopédique de Roret.

Zanola, M. T. (2014). Arts et métiers au XVIIIe siècle. Études de terminologie diachronique. Éditions L’Harmattan.

Zanola, M. T. (2016). L’espace du concept, la parole de l’image : pour une typologie des représentations non-verbales dans la terminologie des tissus. Dans S. Lervad, P. Flemestad, L. Weilgaard Christensen (dir.), Verbal and Nonverbal Representation in Terminology. Proceedings of the TOTh Workshop 2013 (pp. 65-80). DNRF’s Centre for Textile Research, Institut Porphyre, Savoir et Connaissance.

Zanola, M. T. (2018). La terminologie des arts et métiers entre production et commercialisation : une approche diachronique. Terminàlia, (17), 16-23.

Zanola, M. T. (2019). Néologie de luxe et terminologie de nécessité. Les anglicismes néologiques de la mode et la communication numérique. Neologica, (13), 71-83.

Zanola, M. T. (2020). Francese e italiano, lingue della moda: scambi linguistici e viaggi di parole nel XX secolo. Lingue Culture Mediazioni, 7(2), 9-26.

Zanola, M. T. (2021). Terminologie diachronique : méthodologies et études de cas. Introduction. Cahiers de Lexicologie, 1(118), 13-21.

Zanola, M. T. et Piselli, F. (2023). Néologie et variation synonymique des termes de couleur de la teinture de la laine au XVIIIe siècle : un parcours de terminologie diachronique. Dans D. Corbella, J. Dorta, R. Padrón (dir.), Perspectives de recherche en linguistique et philologie romanes, n. 1 (pp. 583-594), Bibliothèque de linguistique romane, vol.18. Éditions de linguistique et de philologie.