Znane i nieznane. Źródła ikonograficzne związane z uroczystościami ku czci Napoleona  organizowanymi przez Polaków w dobie Księstwa Warszawskiego

Janusz Polaczek

doi:10.18290/rh24724-6

Data publikacji : 2024-06-11

Tom 72 Nr 4 (2024)

Znane i nieznane. Źródła ikonograficzne związane z uroczystościami ku czci Napoleona organizowanymi przez Polaków w dobie Księstwa Warszawskiego

Janusz Polaczek

https://orcid.org/0000-0002-2817-6935

DOI: https://doi.org/10.18290/rh24724-6

Abstrakt

Epoka napoleońska, choć owiana legendą, nie pozostawiła po sobie nazbyt bogatej współczesnej dokumentacji ikonograficznej. Z rzadka tylko mamy do czynienia z nowymi, dotąd niepublikowanymi, źródłami. Do takich niewątpliwie należy obraz przedstawiający „Uroczystość NAPOLEONA WIELKIEGO Wskrześcy Polaków Dnia 13 (sic!) Sierpnia 1812 R[ok]u pod przewodnictwem JW Stanisława Wodzickiego Prefekta”. Reprodukcja tego dzieła niedawno opublikowana została na stronie internetowej PAUart. Wedle wszelkiego prawdopodobieństwa chodzi tu o pracę Michała Stachowicza. Można przypuszczać, że powstała ona na zamówienie publiczne. Miała zapewne upamiętniać deklarację, jaką w sprawie odbudowy Królestwa Polskiego złożył Napoleon w Wilnie 11 lipca 1812 r. Trudno dziś rozstrzygnąć, czy obraz ten miał stanowić wzór do niezrealizowanej ryciny, czy też jako dzieło malarskie upamiętniać, w którymś z obiektów publicznych wiekopomny moment. W tym ostatnim przypadku należałoby ją traktować jako krakowski odpowiednik (choć skromniejszy w formie) warszawskiego projektu ulokowania w Sali Senatu Zamku Królewskiego tablicy-pomnika Napoleona. Na nim też miała zostać umieszczona inskrypcja zawierająca wyjątek ze wspomnianej deklaracji złożonej przez cesarza w Wilnie. Krach kampanii 1812 r. spowodował, że Polacy o podobnych upamiętnieniach zaczęli myśleć od nowa, tyle że w odniesieniu do cara Aleksandra I. Historia kołem się toczy.

Słowa kluczowe:

Napoleon I, Aleksander I, Księstwo Warszawskie, wojna 1812, sztuka jako propaganda

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

[Koźmian, Andrzej Edward]. Wspomnienia Andrzeja Edwarda Koźmiana, t. I, Poznań: nakładem Mieczysława Leitberga, 1867.

Apogeum polskich nadziei. 200-lecie kampanii rosyjskiej 1812 roku [publikacja towarzysząca wystawie w Muzeum Wojska Polskiego], red. Maciej Ochman i Marcin Skotnicki. Warszawa: Muzeum Wojska Polskiego, 2012.

Baczkowski, Michał. W cieniu napoleońskich orłów. Rada Municypalna Krakowa 1810–1815, Kraków: Historia Iagellonica. Towarzystwo Wydawnicze, 2010.

Banach, Jerzy, Michał Stachowicza prace o Krakowie w latach Księstwa Warszawskiego. W: Kraków w czasach Księstwa Warszawskiego. Materiał sesji naukowej z okazji Dni Krakowa w roku 1988, Kraków: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, 1989.

Bartoszewicz, Julian. Kościoły Warszawskie rzymsko-katolickie opisane pod względem historycznym. Warszawa: Drukarnia S. Orgelbranda, 1855.

Ejdus E. „O nieznanym medalu i pomniku na cześć Napoleona”. Tygodnik Ilustrowany nr 7 (1933).

Falkowski, Juliusz. Obrazy z życia kilku ostatnich pokoleń w Polsce. T. I–V. Poznań: Nakladem Księgarni Jana Konstantego Żupańskiego, 1877–1886.

Grabowski, Ambroży. Wspomnienia. Kraków: Towarzystwo Miłośników Historyi i Zabytków Krakowa, 1909.

Jakimowicz, Irena. Tomasz Zieliński. Kolekcjoner i mecenas. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1973.

Jarosławiecka-Gąsiorowska, Marja. Architektura neoklasycystyczna w Krakowie. Kraków, 1933 [nadbitka z: Rocznik Krakowski 24 (1933): 18–21].

Jaroszewski, Tadeusz Stefan. Kościół św. Aleksandra. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973

Katalog rysunków architektonicznych ze zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie, oprac. Piotr Hordyński. Warszawa: Ośrodek Dokumentacji Zabytków, 1989, cz. 1.

Katalog wystawy pamiątkowej księcia Józefa Poniatowskiego w stuletnią rocznicę bohaterskiego zgonu. Kraków: nakładem Komitetu Wystawy, 1913.

Kleszczowa, Izabela. Ceremonie i porady w porozbiorowym Krakowie 1796–1815. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1999.

Komorowski, Waldemar. „O pięciu późnobarokowych pałacach krakowskich, część pierwsza”. Rocznik Krakowski 70 (2004): 15–26.

Kosmos. Warszawski Antykwariat Naukowy. Dostęp 18.11.2023. https://wankosmos.pl/aleksander-i-apo teoza-b-rzadkie-polonicum,5,pl,36,1,3660.html.

Koźmian. Kajetan. Pamiętniki, t. II, przedm. Artur Kopacz, wstęp oraz komentarz Juliusz Willaume, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1972.

Król, Barbara. „Działalność teatralna Jana Bogumiła Plerscha”. Pamiętnik Teatralny z. 3/4 (1954): 172–176.

Leone, Francesco. Andrea Appiani pittore di Napoleone. Vita, opere, documenti (1754–1817), Milano: Skira, 2015.

Lileyko J., Sejm polski. Tradycja – ikonografia – sztuka, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2003.

Michalczyk, Zbigniew. Michał Stachowicz (1768–1825). Krakowski malarz między barokiem a romantyzmem, t. II. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2011.

Michałowski, Janusz Maciej. „Sztambuch w zbiorach Lwowskiej Biblioteki”. Biuletyn Historii Sztuki 36, nr 4 (1974): 397–398.

Munzi, M.assimiliano. L’Antico dalle Rivoluzioni a Napoleone: I Brutti, Alessandro Magno e Cesare, Annibale e Scipione. W: Napoleone e il mito di Roma, 35–58. Roma: Gangemi Editore, 2021.

Napoleon und Europa. Traum und Trauma, [katalog wystawy], München: Prestel, 2010.

Opalińska, Stanisława. Józef Brodowski, malarz i rysownik starego Krakowa. Kraków: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, 2005.

PAU art. Dostęp 18.11.2023. http://www.pauart.pl/app/artwork?id=561be69c0cf267393d4fe208.

Polaczek, Janusz. „Pamiątki roku 1812 – czasu wielkiej nadziei”. Lubelskie Wiadomości Numizmatyczne” z. 13 (2006) (druk w 2007 r.).

Polaczek, Janusz. „Rok 1812”. Rocznik Przemyski 48, z. 1 (2012): Historia Wojskowości: I–XL.

Polaczek, Janusz. Sztuka i polityka w Księstwie Warszawskim. Dzieje, formy, treść i dziedzictwo, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2005.

Porębski, Mieczysław, „Nadzieja”. W: idem, Interregnum. Studia z historii sztuki polskiej XIX i XX w. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975.

Rabski, Władysław. „Napoleon w Teatrze Narodowym”. Kurier Warszawski nr 1 (1905,).

Rastawiecki, Edward. Słownik malarzów polskich, t. II. Warszawa: nakładem autora, 1851.

Ryszkiewicz, Andrzej. „Alegorie i satyry na kilka momentów z historii Polski przełomu XVIII i XIX w.”, W: Ikonografia romantyczna, Materiały Sympozjum Komitetu Nauk o Sztuce PAN Nieborów, 26–28 czerwca 1975, red. Maria Poprzęcka. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977.

Sroczyńska, Krystyna. Zygmunt Vogel. Rysownik gabinetowy Stanisława Augusta. Wrocław: Ossolineum, 1969.

Swieykowski, Emmanuel. Katalog malowideł, rysunków i litografii Michała Stachowicza, Kraków: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, 1901.

Szyndler, Bartłomiej. Tadeusz Kościuszko 1746 –1817. Warszawa: Bellona, 1991.

Treugutt, Stefan. „Ody napoleońskie Kajetana Koźmiana”.W: idem. Geniusz wydziedziczony. Studia romantyczne i napoleońskie, 7–34. Warszawa: Instytut Badań Literackich, 1993.