Tracce sulla fortuna iconografica di Santa Edwige duchessa di Slesia e Polonia nel Patrimonium Sancti Petri: Risvolti politico culturali di santità laica

Luca Salvatelli

doi:10.18290/rh24724-1

Data publikacji : 2024-06-11

Tom 72 Nr 4 (2024)

Ślady ikonograficznej spuścizny świętej Jadwigi, księżnej śląskiej i polskiej, w Patrimonium Sancti Petri. Polityczne i kulturowe implikacje laickiej świętości

Luca Salvatelli

https://orcid.org/0009-0005-2321-6351

DOI: https://doi.org/10.18290/rh24724-1

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza ikonograficznej fortuny św. Jadwigi, księżnej śląskiej i polskiej, która była istotną postacią w tworzeniu się polskiej tożsamości narodowej na terenie Patrimonium Sancti Petri, zwłaszcza po jej procesie kanonizacyjnym, zapoczątkowanym przez papieża Urbana VI, a zakończonym przez Klemensa IV. Analizie poddano świadectwa wciąż obecne na miejscu oraz odpowiednie, istniejące źródła bibliograficzne i archiwalne, nadając im uprzywilejowane znaczenie w odniesieniu do bardziej znanych figur zawartymi w słynnym rękopisie Ludwika XI (Malibù, CA, J. Paul Getty Musem). Dynamikę tę zestawiono ze skonsolidowaną tradycją krytyczno-‑historyczną związaną z pierwotnym przedstawieniem św. Róży z Viterbo, datowanym między końcem XIII wieku a pierwszą ćwiercią XIV wieku, i od najwcześniejszych świadectw do skonfigurowania w kluczu antyheretyckim i antyprawosławnym.

Słowa kluczowe:

Jadwiga z Andechs, Róża of Viterbo, ikonografia, Patrimonium Sancti Petri

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (Italiano)

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Baran, Grzegorz. “Odniesienia biblijne i ich rola W Bulli kanonizacyjnej św. Jadwigi Śląskiej”. Roczniki Kulturoznawcze 8, no. 1 (2017): 91–124.

Bertelli, Carlo. “Traversie della Tomba di Clemente IV”. Paragone 20, n° 227 (1969): 53–63.

Bussi, Feliciano. Istoria della città di Viterbo. Roma: Bernabo & Lazzarini, 1742.

Cherubini, Laerzio. Magnum Bullarium Romanum. Lungduni, 1727.

Cristofori, Francesco. “Le tombe dei papi in Viterbo e le chiese di S. Maria in Gradi, di S. Francesco e di S. Lorenzo”. Siena: Tipografia editrice S. Berdardino, 1886.

D’Achille, Anna Maria, “Le sepolture medievali”. In Santa Maria in Gradi, a cura di Massimo Miglio, 129–159. Viterbo: Università degli Studi della Tuscia, 1996.

D’Achille, Anna Maria. “Il monumento funebre di Clemente IV in S. Francesco a Viterbo”. In Skulptur un Grabmal des Spaetmittelalters in Rom und Italien, edited by Jorg Garms and Anna Maria Romanini, 129–142. Wien: Austrian Academy of Sciences, 1989.

D’Achille, Anna Maria. “Sulla datazione del monumento funebre di Clemente IV: un riesame elle fonti”. Arte medievale 3, no. 2 (1989): 85–90.

Gottschalk, Joseph. “Die Kanonisationsurkunde der hl. Hedwig”. Archiv für schlesische Kirchengeschichte 22 (1964): 120–139.

Kaczmarek, Romuald. “The Cultural Identity of Medieval Silesia: The Case of Art and Architecture”. In The Long Formation of Region Silesia (c. 1000-1526), à cura di Przemysław Wiszewski, 195–214. Wroclaw: Uniwersytet Wrocławski, 2013.

Kaczor, Ewelina. “St. Hedwig of Silesia: The Ducal Ideal of a Wife in Light of 15th-century Sermones de sancta Hedwigis”. Respectus Philosophicus 41, no. 46 (2022): 246–257.

Nowak, Paweł. “Pobożność maryjna św. Jadwigi Śląskiej na tle ówczesnej epoki”. Tarnowskie Studia Teologiczne 36, no 1 (2017): 59–81.

Paolini, Adriana. I manoscritti medievali di Trento e provincia. Firenze: Sismel, 2010.

Papebroch, Daniel. Conatus chronico-historici ad Catalogum Romanorum Pontificum, par secunda a Gelasio Papa II. ad S.D.N. Innocentium XI. Antverpiae, 1685.

Salvatelli, Luca, e Gianpaolo Serone. “Tomb Monuments in Franciscan Convents of Viterbo and Patrimonium Sancti Petri: a Complete Catalog”. In Tomb Monuments in Medieval Europe, edited by Paul Cockerham and Christian Steer, forthcoming. Donington: Shaun Tyas Publications, 2024.

Salvatelli, Luca. “Hic requiescit Egidius Cardinalis Hispalus (sic). Su alcuni lacerti di affresco nell’abbazia di San Martino al Cimino”. In Atti del convegno Patrimonio di San Pietro in Tuscia: un territorio e uno Stato della Chiesa da riscoprire (Società Tarquiniense d’Arte e Storia, Palazzo dei Priori, Tarquinia 16–17 ottobre 2021). Viterbo: ArcheoAres Edizioni, 2023.

Salvatelli, Luca. “Hic requiescit. Epigrafi, lastre tombali, cenotafi, tombe monumentali a Viterbo tra Medioevo e Umanesimo”. In Atti del IV Convegno di Studi Medievali (Firenze, 4–5 Giugno 2018), a cura del Gruppo di Ricerca sul Medioevo Latino (NU.ME), 396–403. Milano: EBS Print 2018.

Salvatelli, Luca. “L’iconografia di S. Rosa nel ‘600. Assestamento di una figurazione: da fanciulla borghese a eroina della Fede”. In Un monastero, una città. Santa Rosa e Viterbo nel XVII secolo, a cura del Centro Studi Santa Rosa da Viterbo, 225–243.Viterbo: Sette Città, 2023.

Salvatelli, Luca. “Sulla modificazione della tradizione figurativa di Rosa da Viterbo: da santa laica a modello monacale”. Arte Cristiana 928 (2022): 72–77.

Semkowicz, Aleksander. “Vita Sanctae Hedwigis”. In Monumenta Poloniae Historica — Pomniki Dziejowe Polski, wydał August Bielowski, IV, 510–642. Lwów: Nakład Własny [spese proprie], 1884.

Signorelli, Giuseppe. Viterbo nella storia della Chiesa, III. Viterbo: Tip. Quatrini, 1964.

Stronczyński, Kazimierz. Legenda obrazowa o swietej Jadwidze ksieznie szlaskiej. Kraków: Wydawnictwo Komissyi Sztuki Akademii Umiejętności w Krakowie, 1880.

Tabor, Dariusz. Malarstwo książkowe na Śląsku w XIV wieku. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2008.

Van Hecke, Josepho, Benjamino Bossue, Victore de Buck e Antonio Tinnebroek. Acta Sanctorum Octobris ex Latinis & Graecis aliarumque gentium monumentis, VIII. Bruxellis: 1853.

Vauchez, André. “Charité et pauvreté chez Ste Elisabeth de Thuringe d’après les actes du procès de canonisation”. In idem. Religion et société dans l’Occident médiéval, 163–173. Torino: Bottega d’Erasmo 1980.

Vauchez, André. “La sainteté du laïc dans l’occident médiéval: naissance et évolution d’un modèle hagiographique (XIIe-début XIIIe siècle)”. Problèmes d'histoire du christianisme 19 (1989): 57–66.

Vauchez, André. Esperienze religiose nel medioevo. Roma: Viella, 2003.

Vauchez, André. La spiritualité du Moyen Âge occidental VIII-XIII. Paris: Presses Universitaires de France, 1975.

Wąsowicz, Teresa.“Sainte Hedwige et l’hagiographie médiévale polonaise”. In Le culte des saints au IXe-XIIIe siècle (Actes du Colloque tenu à Poitiers les 15–16–17 septembre 1993), édité par Robert Favreau, 53-61. Poitiers: Université de Poitiers, Centre d’études supérieures de civilisation medieval, 1995.

Wąsowicz, Teresa. “Une légende silésienne: Sainte Hedwige, dans la tradition littérarire et iconographique du XIII siècle”. In Melanges offerts a Rene Crozet à l’occasion de son soixante-dixieme anniversaire, édité par Crozet René, Pierre Gallais et Yves-Jean Riou, II, 1073–78. Poitiers: Société d'études médiévales, 1966.