The Interaction of Nominalisation and Compounding in Polish: On the Analysis of Listonosz ‘Mail Carrier’ and Korkociąg ‘Corkscrew’ in Construction Morphology

Bożena Cetnarowska

doi:10.18290/rh237111-3s

Data publikacji : 2023-07-27

Tom 71 Nr 11sp (2023)

Współdziałanie procesu nominalizacji oraz tworzenia wyrazów złożonych w języku polskim: analiza złożeń listonosz i korkociąg w ujęciu morfologii konstrukcyjnej

Bożena Cetnarowska

https://orcid.org/0000-0001-8642-6827

DOI: https://doi.org/10.18290/rh237111-3s

Abstrakt

W artykule porównano dwa sposoby analizowania formacji interfiksalno-paradygmatycznych w języku polskim, takich jak listonosz oraz korkociąg. W wielu pracach, m.in. w monografii Kurzowej oraz w artykule Booija “Morphology”, formacje tego typu traktowane są jako złożenia egzocentryczne z prawostronnym członem czasownikowym. Według alternatywnej analizy, przyjętej w niniejszym artykule, prawostronny element takich złożeń to rzeczownik odczasownikowy utworzony w wyniku derywacji paradygmatycznej (określanej także jako konwersja lub derywacja zerowa). Przedstawione są argumenty semantyczne na rzecz tej hipotezy, tj. uznania [N+LV+[V]_N]_Nza schemat wewnętrznej struktury formacji listonosz i korkociąg. Podkreślone są różnice pomiędzy formacjami tego typu a rzeczownikami złożonymi o strukturze czasownikowo-rzeczownikowej, takimi jak moczymorda i golibroda, które są powszechnie traktowane jako formacje egzocentryczne. Zaproponowana w artykule analiza formacji interfiksalno-paradygmatycznych w ujęciu morfologii konstrukcyjnej zakłada jednoczesne zastosowanie dwóch operacji morfologicznych (tj. derywacji paradygmatycznej oraz tworzenia złożeń). Założenie to pozwala na wyjaśnienie zjawiska “produktywności zanurzonej” (ang. embedded productivity) w tworzeniu polskich formacji interfiksalno-paradygmatycznych.

Słowa kluczowe:

złożenia egzocentryczne, rzeczowniki odczasownikowe (derywaty paradygmatyczne), formacje interfiksalno-paradygmatyczne, morfologia konstrukcyjna, język polski

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (English)

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bauer, Laurie, et al. The Oxford Reference Guide to English Morphology. Oxford UP, 2013.

Bisetto, Antonietta, and Chiara Melloni. “Parasynthetic Compounding.” Lingue e linguaggio, vol. 7, no. 2, 2008, pp. 233–60.

Bloch-Trojnar, Maria. The Mechanics of Transposition. A Study of Action Nominalisations in English, Irish and Polish. Wydawnictwo KUL, 2013.

Booij, Geert. Construction Morphology. Oxford UP, 2010.

Booij, Geert. “Morphology in Construction Grammar.” The Oxford Handbook of Construction Grammar, edited by Thomas Hoffmann and Graeme Trousdale, Oxford UP, 2013, pp. 255–73.

Booij, Geert. The Grammar of Words. Oxford UP, 2005.

Booij, Geert. “The Nominalization of Dutch Particle Verbs: Schema Unification and Second Order Schemas.” Nederlandse Taalkunde, vol. 20, 2015, pp. 285–314.

Cetnarowska, Bożena. “Constraints on Affixless Derivation in Polish and English: The Case of Action Nouns.” A Festschrift for Edmund Gussmann from his Friends and Colleagues, edited by Henryk Kardela and Bogdan Szymanek, Redakcja Wydawnictw KUL, 1996, pp. 15–28.

Cetnarowska, Bożena. Compound Nouns and Phrasal Nouns in English and Polish. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2019.

Cetnarowska, Bożena. “Competition between Synthetic NN Compounds and NN.Gen Phrasal Nouns in Polish: Semantic Niches, Hapax Legomena and Low-Level Construction Schemas.” Complex Words: Advances in Morphology, edited by Lívia Körtvélyessy and Pavol Štekauer, Cambridge UP, 2020, pp. 241–59.

Długosz-Kurczabowa, Krystyna, and Stanisław Dubisz. Gramatyka historyczna języka polskiego. Słowotwórstwo [A Diachronic Grammar of the Polish Language. Word-Formation]. Wydawnictwo Dydaktyczne Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 1999.

Gaeta, Livio, and Marco Angster. “Stripping Paradigmatic Relations out of the Syntax.” Morphology, vol. 29, 2019, 249–70.

Grimshaw, Jane. Argument Structure. MIT Press, 1990.

Grzegorczykowa, Renata, and Janina Puzynina. “Rzeczownik [The Noun].” Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia [The Grammar of Contemporary Polish. Morphology], edited by Renata Grzegorczykowa et al., 2nd ed., Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, pp. 389–468.

Iordăchioaia, Gianina, et al. “Deverbal Zero-Nominalization and Verb Classes in English: Insights from a Database.” Zeitschrift für Wortbildung/Journal of Word Formation , vol. 4, no. 2, 2020, pp. 120–42.

Jadacka, Hanna. System słowotwórczy polszczyzny (1945-2000) [The Word-Formation System of Polish]. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.

Kolbusz-Buda, Joanna. Compounding. A Morphosemantic Analysis of Synthetic Deverbal Compound Nouns in Polish in the Light of Parallel Constructions in English. Wydawnictwo KUL, 2014.

Kurzowa, Zofia. Złożenia imienne [Nominal Compounds]. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976.

Lieber, Rochelle. English Nouns: The Ecology of Nominalization. Cambridge UP, 2016.

Masini, Francesca, and Jenny Audring. “Construction Morphology.” The Oxford Handbook of Morphological Theory, edited by Jenny Audring and Francesca Masini, Oxford UP, 2019, pp. 365–89.

Melloni, Chiara. “Action Nominals Inside: Lexical-Semantic Issues.” The Semantics of Nominalizations across Languages and Frameworks, edited by Monika Rathert and Artemis Alexiadou, Mouton de Gruyter, 2010, pp. 141–68.

Naccarato, Chiara. “Agentive (Para)synthetic Compounds in Russian: A Quantitative Study of Rival Constructions.” Morphology, vol. 29, no. 1, 2019, pp. 1–30.

Nagórko, Alicja. “Polish.” Word-Formation: An International Handbook of the Languages of Europe. Vol. 4, edited by Peter O. Müller et al., De Gruyter Mouton, 2016, pp. 2831–52.

Rozwadowska, Bożena. Towards a Unified Theory of Nominalizations. External and Internal Eventualities. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1997.

Sevčikova, Magda. “Action Nouns vs. Nouns as Bases for Denominal Verbs in Czech: A Case Study on Directionality in Derivation.” Word Structure , vol. 14, no. 1, 2021, pp. 97–128.

Spencer, Andrew. Morphological Theory: An Introduction to Word Structure in Generative Grammar. Basil Blackwell, 1991.

Štekauer, Pavol, et al. Word-Formation in the World’s Languages: A Typological Survey. Cambridge UP, 2012.

Szymanek, Bogdan. Introduction to Morphological Analysis. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989.

Szymanek, Bogdan. A Panorama of Polish Word-Formation. Wydawnictwo KUL, 2010.

Waszakowa, Krystyna. Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Rzeczowniki z formantami paradygmatycznymi [Word-Formation in Modern Polish. Nouns with Paradigmatic Formatives]. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1993.