Testing Frenchification: A Sociolinguistic Analysis of French Loan Morphology in Seventeenth- and Eighteenth-Century Dutch

Gijsbert Rutten; Rik Vosters

doi:10.18290/rh237106.11s

Data publikacji : 2023-07-24

Tom 71 Nr 6sp (2023)

O francuskich źródłach zapożyczeń leksykalnych. Socjolingwistyczna analiza zapożyczeń morfologicznych w siedemnasto- i osiemnastowiecznym języku niderlandzkim

Gijsbert Rutten

https://orcid.org/0000-0002-6105-8949

Rik Vosters

https://orcid.org/0000-0002-4939-1458

DOI: https://doi.org/10.18290/rh237106.11s

Abstrakt

Istnieje długa historia kontaktów społecznych, kulturowych i politycznych między niderlandzkimi i francuskimi obszarami językowymi, a zatem jest to także historia kontaktu językowego. Już w XVI wieku sytuacja kontaktu kulturowego i językowego w niderlandzkim obszarze językowym zaowocowała antyfrancuskim dyskursem na temat rzekomych wpływów francuszczyzny na język niderlandzki. Tradycyjnie uważa się, że szczyt francuskich wpływów językowych przypadł na wiek XVIII. Niemniej jednak badania korpusowe dotyczące rzeczywistego wpływu języka francuskiego na język niderlandzki we wczesnym i późnym okresie nowożytnym są nadal rzadkie. W omawianych tu badaniach analizujemy 31 francuskich przyrostków zapożyczonych (np. przyrostka czasownikowego -eren, sufiksów nominalnych, takich jak -age i -teit, oraz przyrostków przymiotnikowych, takich jak -aal), jakie można odnaleźć w korpusie Letters as Loot Corpus. Jest to społecznie zróżnicowany korpus stanowiący zbiór korespondencji prywatnej i handlowej z XVII i XVIII wieku, pisanej przez mężczyzn i kobiety z różnych regionów północnych Niderlandów. Analiza regresji pokazuje, że ogólna dystrybucja francuskich sufiksów zapożyczonych jest dość podobna na przestrzeni obydwu stuleci, z wyjątkiem stołecznego Amsterdamu, gdzie nastąpił znaczny wzrost zapożyczeń w XVIII wieku. Ponadto znaczące statystycznie skutki zapożyczeń stwierdzono w przypadku mężczyzn i wyższych klas społecznych, a także w przypadku korespondencji handlowej lub mieszanej (w przeciwieństwie do listów czysto prywatnych). Wyniki sugerują, że elementy pochodzenia francuskiego weszły do języka północnych Niderlandów jako elementy stosunkowo formalnej warstwy komunikacji lub w warstwie pojęciowej tekstów pisanych, stosowanych głównie przez mężczyzn z klasy wyższej (średniej) z kosmopolitycznego miasta Amsterdam.

Słowa kluczowe:

język niderlandzki, język francuski, socjolingwistyka historyczna, kontakt językowy, morfologia zapożyczeń

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (English)

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Assendelft, B. (2023). Verfransing onder de loep. Nederlands-Frans taalcontact (1500–1900) vanuit historisch-sociolinguïstisch perspectief [Doctoral dissertation]. Amsterdam. LOT.

Assendelft, B., Rutten, G., & van der Wal, M. (forthcoming a). Tracing Frenchification: A sociolinguistic analysis of French loan suffixes in a historical corpus of Dutch. In R. Franceschini, M. Hüning, & P. Maitz (Eds.), Historische Mehrsprachigkeit: Europäische Perspektive. De Gruyter.

Assendelft, B., Rutten, G., & van der Wal, M. (forthcoming b). Franse woorden in het Nederlands: een corpusanalyse van de lexicale invloed van het Frans op het Nederlands, 1500–1900. Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letteren.

Beal, J. C. (2012). ‘À la Mode de Paris’. Linguistic patriotism and francophobia in 18th-century Britain. In C. Percy & M. C. Davidson (Eds.), The Languages of Nation (pp. 141–154). Multilingual Matters.

Berlaimont, N. de (1527). Vocabulare van nieus ge-ordineert. Vocabulaire de nouveau donne et de rechief recorrige. Jacob van Liesveldt.

Booij, G. E., & van Santen, A. (2017). Morfologie: De woordstructuur van het Nederlands (3rd ed.). Amsterdam University Press.

Burke, P. (2004). Languages and communities in early modern Europe. Cambridge University Press.

Burke, P. (2005). Towards a social history of Early Modern Dutch. Amsterdam University Press.

Dibbets, G. R. W. (1985). Twe-spraack vande Nederduitsche letterkunst. 1584. Introduced, interpreted and edited by G. R. W. Dibbets. Van Gorcum.

Fox, J., & Weisberg, S. (2019). An R companion to applied regression (3rd ed.). Sage.

Frijhoff, W. (1989). Verfransing? Franse taal en Nederlandse cultuur tot in de Revolutietijd. Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis der Nederlanden, 104, 592–609.

Frijhoff, W. (2015). Multilingualism and the challenge of frenchification in the early modern Dutch Republic. In C. Peersman, G. Rutten, & R. Vosters, R. (Eds.), Past, present and future of a language border: Germanic-Romance encounters in the Low Countries (pp. 115–140). De Gruyter.

Gries, S.T. (2009) Quantitative corpus linguistics with R: A practical introduction. Routledge.

Janssens, G., & Marynissen, A. (2008). Het Nederlands vroeger en nu. Acco.

Jones, E., Harden, S., & Crawley, M. J. (2022). The R book (3rd ed.). Wiley.

Koch, P., & Oesterreicher, W. (1985). Sprache der Nähe – Sprache der Distanz. Mündlichkeit und Schriftlichkeit im Spannungsfeld von Sprachtheorie und Sprachgeschichte. Romantistisches Jahrbuch, 36, 15–43.

Lucassen, L. (2002). Immigranten in Holland 1600–1800. Een kwantitatieve benadering. CGM Working paper 3. Centrum voor de Geschiedenis van Migranten.

Lucassen, L., & de Vries, B. (1996). Leiden als middelpunt van een Westeuropees textiel-migratiesysteem, 1586–1650. Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis, 22, 138–167.

Milroy, J., & Milroy, L. (2012). Authority in language. Investigating Standard English (4th ed.). Routledge.

Nevalainen, T. (1999). Early Modern English lexis and semantics. In R. Lass (Ed.), The Cambridge history of the English language (Vol. 3, pp. 332–458). Cambridge University Press.

Nobels, J., & van der Wal, M. (2009). Tackling the Writer-Sender Problem: The newly developed Leiden Identification Procedure (LIP). Historical Sociolinguistics and Sociohistorical Linguistics, 9.

Polenz, P. von (1994). Deutsche Sprachgeschichte vom Spätmittelalter bis zur Gegenwart: Vol. 2. 17. und 18. Jahrhundert. De Gruyter.

Puttaert, J., Krogull, A., & Rutten, G. (2022). Towards a methodological framework for historical language choice: The case of Dutch and French in the Netherlands (1800–1899). Slovo a slovesnost, 83(4), 245–250.

Rjéoutski, V., Argent, G., & Offord, D. (Eds.). (2014). European francophonie. The social, political and cultural history of an international prestige language. Peter Lang.

Ruberg, W. (2005). Conventionele correspondentie: Briefcultuur van de Nederlandse elite, 1770–1850. Vantilt.

Rutten, G. (2018). Matthijs Siegenbeek in defence of Dutch. In Honings, R., Rutten, G., & van Kalmthout, T. (Eds.) Language, literature and the construction of Dutch national identity (1780–1830) (pp. 25–47). Amsterdam University Press.

Rutten, G., & van der Wal, M. (2014). Letters as loot. A sociolinguistic approach to seventeenth- and eighteenth-century Dutch. John Benjamins.

Rutten, G., Vosters, R., & van der Wal, M. (2015). Frenchification in discourse and practice. Loan morphology in private letters of the eighteenth and nineteenth centuries. In C. Peersman, G. Rutten, & R. Vosters (Eds.), Past, present and future of a language border. Germanic-Romance encounters in the Low Countries (pp. 143–169). De Gruyter.

Schoenaers, D. (2021). Tot 1550. Advocaten van de volkstaal. In D. Schoenaers, T. Hermans, I. Leemans, C. Koster, & T. Naaijkens (Eds.), Vertalen in de Nederlanden. Een cultuurgeschiedenis (pp. 26–183). Boom.

Siegenbeek, M. (1810). Antwoord op het voorstel der Bataafsche Maatschappij van Taal- en Dichtkunde, vorderende een Betoog van den rijkdom en de voortrefffelijkheid der Nederduitsche taal, en eene opgave der middelen om de toenemende verbastering van dezelve tegen te gaan. Werken der Bataafsche Maatschappij van Taal- en Dichtkunde, 5, 1–273.

Sijs, N. van der (2002). Chronologisch woordenboek (2nd ed.). Veen.

Sijs, N. van der (2005). Groot Leenwoordenboek (2nd ed.). Van Dale.

Sijs, N. van der (2009). Loanwords in Dutch. In M. Haspelmath & U. Tadmor (Eds.), Loanwords in the world’s languages. A comparative handbook (pp. 338–359). De Gruyter.

Sijs, N. van der (Ed.). (2010). Etymologiebank. Instituut voor de Nederlandse Taal. http://etymologiebank.nl

Stevens, E. (2019). ‘Adieu, Vaarwel, groet mijne zo Waarde Ouders’: Het gebruik van Franse leensuffixen en leenwoorden in een negentiende-eeuwse familiecorrespondentie. Taal en Tongval, 71(2), 137–156.

Strien-Chardonneau, M. van (2014). The use of French among the Dutch elites in eighteenth-century Holland. In V. Rjéoutski, G. Argent, & D. Offord (Eds.), European francophonie. The social, political and cultural history of an international prestige language (pp. 145–174). Peter Lang.

Strien-Chardonneau, M. Van, & Kok-Escalle, M. C. (Eds.). (2016). French as language of intimacy in the modern age. Amsterdam University Press.

Toorn, M. C. van den, Pijnenburg, W., van Leuvensteijn, J. A., & van der Horst, J. M. (1997). Geschiedenis van de Nederlandse taal. Amsterdam University Press.

Trudgill, P. (1974). Linguistic change and diffusion: Description and explanation in sociolinguistic dialect geography. Language in Society, 3, 215–246.

Willemyns, R. (1994). Taalpolitiek in de Bourgondische tijd. Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Academie voor Nederlandse taal- en letterkunde, 1994, 162–177.

Gijsbert Rutten

g.j.rutten@hum.leidenuniv.nl
https://orcid.org/0000-0002-6105-8949

Afiliacja:

Leiden University Holandia

Biogram

Gijsbert Rutten is Professor by special appointment of Historical Sociolinguistics of Dutch at the Leiden University Centre for Linguistics. His research focuses on variation and change in Early and Late Modern Dutch, language contact, language policy, norms and ideologies. His current research project, funded by the Dutch Research Council (NWO), concerns the Dutch-French contact situation between 1500 and 1900 with a special focus on language choice, language shift and contact-induced change. Recent publications include Language Planning as Nation Building. Ideology, policy and implementation in the Netherlands, 1750-1850 (2019), and a special issue of Language Policy co-edited with Rik Vosters: Revisiting Haugen: Historical-Sociolinguistic Perspectives on Standardization (2020). He is one of the editors of the Journal of Historical Sociolinguistics (De Gruyter).

Rik Vosters

rik.vosters@vub.be
https://orcid.org/0000-0002-4939-1458

Afiliacja:

Vrije Universiteit Brussel Belgia

Biogram

Rik Vosters is an Associate Professor of Dutch linguistics at the Vrije Universiteit Brussel, where he teaches courses in Dutch linguistics, historical sociolinguistics, and corpus linguistics. His research is situated in Dutch historical sociolinguistics, with a focus on the Early and Late Modern periods. He is also the coordinator of the FWO-funded research network (WOG) on historical sociolinguistics, an enthusiastic member of the Historical Sociolinguistics Network (HiSoN), and part of the editorial team of the Journal of Historical Sociolinguistics (De Gruyter).