O rezyliencyjnej sile muzyki uwag kilka

Marek Jeziński

doi:10.18290/rh247212.1

Data publikacji : 2024-12-27

Tom 72 Nr 12 (2024)

O rezyliencyjnej sile muzyki uwag kilka

Marek Jeziński

https://orcid.org/0000-0003-4335-8216

DOI: https://doi.org/10.18290/rh247212.1

Abstrakt

W niniejszym artykule analizuję, w jaki sposób można interpretować sferę emocji wywołanych przez dźwięki, a więc świat wewnętrznych przeżyć doświadczanych w sytuacjach współdefiniowanych i redefiniowanych przez muzykę. Dźwięki mogą rodzić w ludziach emocje, które w tym artykule są traktowane jako rezyliencyjne strategie adaptacyjne człowieka. Istotnym czynnikiem wpływającym na wytwarzanie emocji jest nie tylko odbiór sfery dźwiękowej, ale też zapamiętywanie bodźców słuchowych oraz reakcja na nie. Sfera kognitywna, stanowiąca podstawę do emocjonalnego pobudzenia, łączy się w tym kontekście ze sferą behawioralną, a więc działaniami podejmowanymi przez słuchających, tu ograniczonymi do okazywania określonych stanów emocjonalnych w sytuacji społecznej. Do zilustrowania założeń przedstawionych w pracy posłużyłem się przykładami zaczerpniętymi z mediów – sztuki wysokiej (tekst antycznego eposu Odyseja) oraz kultury popularnej (relacja telewizyjna z koncertu festiwalowego).

Słowa kluczowe:

rezyliencja, emocje podstawowe, emocje złożone, muzyka, recepcja dźwięków, funkcje muzyki, soundscape

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Behrendt, Frauke. „Soundwalking”. W: The Routledge Companion to Sound Studies, red. M. Bull, 249-257. London: Routledge, 2019.

Bicknell, Jeanette. Why Music Moves Us. Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2009.

Bockover, Mary I. „The Emotions”. Humboldt Journal of Social Relations 18, nr 2 (1992): 45-56.

Bowie, Fiona. Antropologia religii. Wprowadzenie. Tłum. Kamila Pawluś. Kraków:

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.

Brown, Katrina. Resilience, Development and Global Change. London–New York: Routledge, 2016.

Brownell, Judi. Listening: Attitudes, Principles, and Skills, wyd. 6. New York: Routledge, Taylor & Francis Group, 2018.

Chandler, David. Resilience: The Governance of Complexity. London: Routledge, 2014.

Chęćka-Gotkowicz, Anna. „Czy umiemy słuchać – typologia odbiorców muzyki”.

Estetyka i Krytyka, nr 19 (2010): 25-35.

Davoudi, Simin. „Resilience: A Bridging Concept or a Dead End?”. Planning Theory &

Practice 13, nr 2 (2012): 299-333.

DeNora, Tia. „Emotion as Social Emergence: Perspectives from Music Sociology”. W:

Handbook of Music and Emotion: Theory, Research, Applications, red. P.N. Juslin, J. Sloboda, 159-182. Oxford: Oxford University Press, 2010.

DeNora, Tia. Music in Everyday Life. Cambridge: Cambridge University Press, 2000.

Flügge, Elen. „Rozważania nad osobistą przestrzenią dźwiękową. Ku praktycznemu ujęciu jednostkowego doznania słuchowego”, tłum. S. Królak, M. Pasiecznik. Glissando, nr 26 (2015): 8-21.

Glantz, Meyer D., i Zili Sloboda. „Analysis and Reconceptualization of Resilience”. W: Resilience and Development: Positive Life Adaptations, red. M.D. Glantz, J.L. Johnson, 109-126. New York–Boston–Dordrecht–London–Moscow: Kluwer Academic Publishers, 2002.

Goines, Lisa, i Louis Hagler. „Noise Pollution: A Modern Plague”. Southern Medical Journal 100, nr 3 (2007): 287-294. – jak dwóch autorów, to zawsze dawać “i”

Gordon, Steven L. „The Sociology of Sentiments and Emotion”. W: Social Psychology: Sociological Perspectives, red. M. Rosenberg, R.H. Turner, 562-592. New York: Basic Books, 1981.

Grove, Kevin. Resilience. London–New York: Routledge, 2018.

Hodges, Donald A. „Music as an Agent of Resilience”. W: The Resilience Handbook: Approaches to Stress and Trauma, red. M. Kent, M.C. Davis, J.W. Reich, 100-112. New York: Routledge, 2013.

Homer. Odyseja. Tłum. Lucjan Siemieński. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1975.

Jarymowicz, Maria. „Emotions as Evaluative Processes: From Primary Affects to Appraisals Based on Deliberative Thinking”. W: Closer to Emotions III, red. A. Błachnio, A. Przepiórka, 55-72. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2009.

Jarymowicz, Maria, i Kamil Imbir. „Próba taksonomii ludzkich emocji”. Przegląd Psychologiczny 53, nr 4 (2010): 439-461.

Jeziński, Marek. Muzyka popularna i jej odbiorcy w poszukiwaniu autorytetu. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2017.

Jeziński, Marek. „Słuchając miasta // słuchając w mieście. Spacer dźwiękowy ze

słuchawkami”. Avant 11, nr 3 (2020), 1-17. https://doi.org/10.26913/avant.2020.03.40.

Juslin, Patrik N., Simon Liljeström, Daniel Västfjäll, i Lars-Olov Lundqvist. „How

Does Music Evoke Emotions? Exploring the Underlying Mechanisms”. W: Handbook of Music and Emotion: Theory, Research, Applications, red. P.N. Juslin, J. Sloboda, 605-642. Oxford: Oxford University Press, 2010.

Kaplan, Howard B. „Toward an Understanding of Resilience: A Critical Review of

Definitions and Models”. W: Resilience and Development: Positive Life Adaptations, red. M.D. Glantz, J.L. Johnson, 17-83. New York–Boston–Dordrecht–London – Moscow: Kluwer Academic Publishers, 2002.

Kent, Martha, Mary C. Davis, i John W. Reich, red. The Resilience Handbook:

Approaches to Stress and Trauma. New York: Routledge, 2013.

Lopez, Francisco. „Słuchanie dogłębne i otaczająca nas materia dźwiękowa”. W: Kultura

dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej, wybór i red. C. Cox, D. Warner. Tłum. Julian Kutyła i in., 113-118. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2010.

Manyena, Siambabala B. „The Concept of Resilience Revisited”. Disasters 30, nr 4 (2006):

-450.

Masten, Ann S., Norman Garmezy, Auke Tellegen, David S. Pellegrini, Kevin Larkin, i Andrea Larsen. „Competence and Stress in School Children: The Modifying Effects of Individual and Family Qualities.” Journal of Child Psychology and Psychiatry 29, nr 6 (1988): 745-764.

McCarthy, E. Doyle. „Emotions are Social Things: An Essay in the Sociology of

Emotions”. W: The Sociology of Emotions: Original Essays and Research Papers, red. D.D. Franks, E.D. McCarthy, 51-72. London–Greenwich, CT: JAI Press, 1989.

Oliveros, Pauline. „Kilka obserwacji dźwiękowych”, tłum. Julian Kutyła. W: Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej, wybór i red. C. Cox, D. Warner, 136-141. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2010.

Sloboda, John A. „Music in Everyday Life: The Role of Emotions”. W: Handbook of Music and Emotion: Theory, Research, Applications, red. P.N. Juslin, J.A. Sloboda, 493-514. Oxford: Oxford University Press, 2010.

Turner, Victor. Las symboli. Aspekty rytuałów u ludu Ndembu. Tłum. Andrzej Szyjewski.

Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, 2006.

Turner, Victor. Proces rytualny. Struktura i antystruktura. Tłum. Ewa Dżurak. Warszawa:

Państwowy Instytut Wydawniczy, 2010.

Wilson, Geoff A. „Community Resilience, Globalization, and Transitional Pathways of

Decision-Making”. Geoforum 43, nr 6 (2012): 1218-1231.

Wolff, Sula. „The Concept of Resilience”. Australian and New Zealand Journal of

Psychiatry 29, nr 4 (1995): 565-574.

Zajonc, Robert B. „Emotion and Facial Efference: A Theory Reclaimed”. Science 228, nr 4695 (1985): 15-21.