Ku jedności i pełni. Filomatyzm jako propozycja istnienia

Ewa Hoffmann-Piotrowska

doi:10.18290/rh24721.1s

Published : 2025-01-09

Vol. 72 No. 1 Zeszyt specjalny (2024)

Towards Unity and Fullness: Philomathism as a Proposal of Existence

Ewa Hoffmann-Piotrowska

https://orcid.org/0000-0002-0214-0862

DOI: https://doi.org/10.18290/rh24721.1s

Abstract

The topic of the article is a reflection on the phenomenon of Philomatism, treated here as a coherent existential proposition, which, in the case of Adam Mickiewicz, allowed the poet to capture the meaning of his own life for many years. This model postulated that an individual person realizes himself only through participation in various communities–from the most intimate friendship relationship to the national community. I treat the aspect of overcoming the processes of emancipation of the individual for the benefit of the community as a particular distinguishing feature of Polish romanticism born from the Philomatic experience. I treat this experience not as an “episode” in the biography of the poet and his generation, but as a special turning point in Mickiewicz’s biography.

Keywords:

Mickiewicz, philomaths, individual and community in romanticism, romantic organicism

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Arystoteles. 1956. Etyka nikomachejska. Przeł. i wstęp D. Gromska. PWN.

Bednarek-Bohdziewicz, Agnieszka. 2019. Homo Capax, capax homini. Z problematyki antropologicznej w późnej twórczości Adama Mickiewicza. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Borowczyk, Jerzy. 2003. Rekonstrukcja procesu filomatów i filaretów 1823-1824. Wydawnictwo UAM.

Domeyko, Ignacy. 1924. „Filareci i filomaci”. W: Z filareckiego świata. Zbiór wspomnień z lat 1816-1824, wydał Henryk Mościcki. Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”.

Elias, Norbert. 2008. Społeczeństwo jednostek. Przeł. Janusz Stawiński. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Fabianowski, Andrzej. 2021. „Czy Iksom spodobałaby się «Zima miejska»?”. W: Debiuty Mickiewicza. Debiuty romantyków. Studia. W 200. rocznicę debiutu wieszcza: 1818-2018, red. Jarosław Ławski i Łukasz Zabielski. Polska Akademia Umiejętności.

Hoffmann-Piotrowska, Ewa. 2020. „Mickiewicz wobec Rosji w prelekcjach paryskich. Próba rewizji «przeklętego problemu»”. W: Adam Mickiewicz i Rosjanie, red. nauk. Magdalena Dąbrowska, Piotr Głuszkowski i Zbigniew Kaźmierczak. Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Hoffmann-Piotrowska, Ewa. 2014. „Święte awantury”. Orto- i heterodoksje Adama Mickiewicza. Wydawnictwo Wydziału Polonistyki Warszawskiej.

Hoffmann-Piotrowska, Ewa, Andrzej Fabianowski i Tomasz Jędrzejewski, red. 2014. Mickiewicz niedoczytany... korespondencja poety w perspektywie współczesnej. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Kamiński, Aleksander. 1963. Polskie związki młodzieży 1804-1831. PWN.

Listy do Adama Mickiewicza, red. Elżbieta Jaworska i Maria Prussak, t. 1-5. Czytelnik 2014.

List A. Mickiewicza do J. Skrzyneckiego z 23 marca 1842 roku. W: Adam Mickiewicz. Dzieła. Wydanie Rocznicowe 1798-1998, red. nacz. Zbigniew J. Nowak, Zofia Stefanowska, Maria Prussak i Czesław Zgorzelski, t. 1-17. T. 16: Listy 1842-1848, cz. III, red. Maria Dernałowicz, Elżbieta Jaworska i Marta Zielińska (2004). Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik 1998-2005.

Łazińska, Barbara. 2005. „Mistycyzm i dydaktyzm «Zdań i uwag»”. W: Mickiewicz mistyczny, red. Ewa Hoffmann-Piotrowska i Andrzej Fabianowski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Massalski, Edward Tomasz. 1924. „Z pamiętników (1799-1824)”. W: Z filareckiego świata. Zbiór wspomnień z lat 1816-1824, wydał Henryk Mościcki. Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”.

Materiały do historii Towarzystwa Filomatów. Archiwum Filomatów. 1920, cz. 2, t. 1, wydali Stanisław Szpotański i Stanisława Pietraszkiewiczówna.Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności.

Posadzy, Ludwika. 1938. Poglądy pedagogiczne Adama Mickiewicza. Księgarnia św. Wojciecha.

Półturzycki, Józef. 2006. „Adam Mickiewicz jako nauczyciel i pedagog”. W: Adam Mickiewicz 1798-1855-2005. Wielkość – tradycja – pamięć, red. Zbigniew Kruszewski i Józef Półturzycki. Wydawnictwo Naukowe Novum.

Promieniści – filomaci – filareci. Wyd. III poprawione, zebrał i objaśnił Henryk Mościcki. Gebethner i Wolf 1928.

Ratajczakowa, Dobrochna. 1987. Dziedzictwo filomatyzmu. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Rymkiewicz, Jarosław Marek. 1994. Mickiewicz czyli wszystko. Z Jarosławem Markiem Rymkiewiczem rozmawia Adam Poprawa. Wydawnictwo Open.

Samsel, Karol. 2019. „Mickiewicz wśród filomatów. U źródeł genezy roli Mickiewicza przewodnika”. W: Mickiewicz wieszcz i przewodnik, red. Ewa Hoffmann-Piotrowska i Andrzej Fabianowski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Seweryn, Dariusz. 1997. „…jak tam zaszedłeś”. Mickiewicz w szkole klasycznej. Wydawnictwo KUL.

Szmydtowa, Zofia. 1961. Rousseau-Mickiewicz. PIW.

Wasiewicz, Jan. 2010. Oblicza nicości. Z dziejów nihilizmu europejskiego w XIX wieku. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Witkowska, Alina. 1955. Filomatyzm Mickiewicza (na prawach rękopisu). [b.n.w.].

Z filareckiego świata. Zbiór wspomnień z lat 1816-1824, wydał Henryk Mościcki. Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska” 1924.

Witkowska, Alina. 1998. Rówieśnicy Mickiewicza. Życiorys jednego pokolenia. Wyd. II. Oficyna Wydawnicza „Rytm”.

Zan, Tomasz. 1924. „Notatki pamiętnikarskie”. W: Z filareckiego świata. Zbiór wspomnień z lat 1816-1824, wydał Henryk Mościcki. Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”.

Zgorzelski, Czesław. 1986. „Wstęp” [do:] Adam Mickiewicz. Wybór poezyj. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Ziołowicz, Agnieszka. 2011. Poszukiwanie wspólnoty. Estetyka dramatyczności a więź międzyludzka w literaturze polskiego romantyzmu (preliminaria). Księgarnia Akademicka.