Geograficzny determinizm. Antyczna i średniowieczna nauka o klimatach w staropolskich traktatach kosmologicznych

Robert K. Zawadzki

doi:10.18290/rh23713.11

Published : 2023-06-07

Vol. 71 No. 3 (2023)

The Geographical Determinism: The Ancient and Medieval Knowledge of Climates in Old Polish Cosmological Treatises

Robert K. Zawadzki

https://orcid.org/0000-0001-6964-1736

DOI: https://doi.org/10.18290/rh23713.11

Abstract

In this article, the author examines the ancient and medieval knowledge of climates in the cosmological writing of Jan of Głogów, Wawrzyniec Korwin and Jan of Stobnica. The facts, information and knowledge that ancient and medieval authors had acquired about climates provided fertile ground for old Polish cosmological writers to articulate their ideas about the conditions of the atmosphere and weather at certain places in the world. By examining these climatic descriptions, the author shows how each writer constructed an image of the earth divided into climatic zones and how they expressed the belief that human societies were shaped by their physical location and environmental circumstances. The author also offers an analysis of these writers’ notion of the antipodes, focusing on the problem of living in these areas.

This article sheds light on the early development of Polish climatology.

Keywords:

Old Polish literature, ancient authors, medieval authors, climate, Antipodes

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Albertus Magnus. De natura loci, ed. Paulus Hossefeld, t. 2, Aschendorff, 1980

Arnold, David. The Problem of Nature. Environment, Culture and European Expansion. Blackwell Publishers, 1996.

Barycz, Henryk. Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w epoce humanizmu. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1935

Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”, red. Kazimierz Budzyk, t. 2, Ossolineum, 1963.

Cicero, Marcus Tullius. Somnium Scipionis, ed. W.D. Pearman. Cambridge, 1883.

Cycero, M[arek] T[uliusz]. Wybór pism naukowych. Przeł. Krystyna Wisłocka-Remerowa, oprac. Marian Plezia, Ossolineum, 1954. Biblioteka Narodowa.

Flint, Valerie I. J. Monsters and the Antipodes in the Early Middle Ages and Enlightenment. University of California Press, 1984.

Friedman, John B. The Monstrous Races in Medieval Art and Thought. Syracuse University Press, 2000.

Głowiński, Michał. „Mowa, cytaty, aluzje”. Teksty Drugie, t. 27, nr 3, 1994, ss. 107-118.

Gniadek, Stanisław. „Traktat semantyczny Jana ze Stobnicy”. Sprawozdania Poznańskiego TPN, nr 1, 1956.

Grzeszczuk, Stanisław. „Staropolska epopeja narodowa – Gofred abo Jeruzalem wyzwolona Piotra Kochanowskiego”. Arcydzieła literatury polskiej. Interpretacje, red. Stanisław Grzeszczuk i Anna Niewolak-Krzywda, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987.

Kowalewska, Małgorzata. „Kilka uwag na temat Commentarii in Ciceronis Somnium Scipionis Makrobiusza Ambrosiusza Teodozjusza”. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska nr 42, 2017, ss. 75-88.

Kuksewicz, Zdzisław. Zarys filozofii średniowiecznej. PWN, 1979.

Lindsay, Wallace M. Isidori Hispalensis Etymologiarum sive Originum libri 20. Clarendon Press, 1957.

Macrobius, Ambrosius Theodosius. Commentarii in Ciceronis Somnium Scipionis, ed. Ludovicus Ianus, Quedlinburg, Leipzig, 1848.

Marchewka, Anna. Słowo i gest. Herodotowa sztuka portretowania. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2010.

Markiewicz, Henryk. „Z dziejów plagiatu w Polsce”. Prace wybrane, t. 2: Z historii literatury polskiej, red. Stanisław Balbus, Universitas, 1996.

Metzler, Irina. „Perceptions of Hot Climate in Medieval Cosmography and Travel Literature”. Medieval Ethnographies, ed. James Muldoon, Felipe Fernández-Armest i Joan-Pau Rubiés, Routledge, 2009, ss. 312-345.

Michalski, Konstanty. „Jan ze Stobnicy jako przedstawiciel skotyzmu w Polsce”. Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń AU, t. 18, nr 5, 1913, ss. 12-13.

Michalski, Konstanty. „Michał z Bystrzykowa i Jan ze Stobnicy jako przedstawiciele skotyzmu w Polsce”. Archiwum Komisji Badania Historii Filozofii w Polsce, t. 1, nr 1, 1915, ss. 21- 80.

Morawski, Kazimierz. Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego. T. 2. Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1900.

Morta, Krzysztof. „Indyjskie mrówki”. Studia Classica et Neolatina, nr 3, 1998, ss. 183-196.

Palacz, Roman. „Jan ze Stobnicy”. Materiały do Historii Filozofii Średniowiecznej w Polsce, t. 12, nr 1, 1970, ss. 23-38.

Phillips, John R. S. The Medieval Expansion of Europe. Oxford University Press, 1988

Polski Słownik Biograficzny, red. Kazimierz Lepszy, t. 10, Ossolineum, 1962 – 1964.

Rott, Dariusz. Wawrzyniec Korwin. Wczesnorenesansowy humanista śląski. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Katowicach, 1997.

Staszewski, Józef. Historia nauki o Ziemi w zarysie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1966.

Szczegóła, Hieronim. Jan z Głogowa. Wydawnictwo „Ślask”, 1967.

Tarnowska, Irena. „Jan ze Stobnicy”. Polski Słownik Biograficzny, red. Kazimierz Lepszy, t. 10, Ossolineum, 1962-1964, ss. 480-481.

Wittkower, Rudolf. „Marvels of the East. A Study in the History of Monsters”. Journal of the Warburg Institute, nr 5, 1942, ss. 179-180.

Zawadzki, Robert K. Wawrzyniec Korwin – życie i twórczość renesansowego humanisty. Wydawnictwo AJD, 2013.

Zawadzki, Robert K. „Człowiek renesansu wobec Innego czyli Amerigo Vespucci i Nowy Świat (na podstawie Quattuor Navigationes)”. Inny wobec podróży, t. 1, red. Oksana Weretiuk i Małgorzata Rabizo-Birek, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017, ss. 47-57.

Ziomek, Jerzy. Prace ostatnie. Literatura i nauka o literaturze. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1994.