Wybrane nieodmienne części mowy we współczesnym śląskim języku literackim (przysłówki, modalizatory, wykrzykniki, dopowiedzenia)

Henryk Jaroszewicz

doi:10.18290/rh247207.12

Published : 2024-11-20

Vol. 72 No. 7 (2024)

Selected indeclinable parts of speech in the contemporary Silesian literary language (adverbs, modalizers, exclamations, additions)

Henryk Jaroszewicz

https://orcid.org/0000-0003-2840-355X

DOI: https://doi.org/10.18290/rh247207.12

Abstract

The aim of the work was to present and analyse selected, invariable parts of speech occurring in the Silesian literary language. Research conducted on a corpus of approximately 450,000 wordforms indicated that Silesian adverbs, modalizers, verbs and exclamations used in contemporary writing have retained their structural distinctiveness and independence. The influence of the contemporary Polish standard on the Silesian lexicon – although noticeable – is not significant within the analysed material. The distinguishing feature of Silesian adverbs, modalizers, verbs and exclamations is the high frequency of loanwords from German. The conducted research allowed us to conclude that some Silesian parts of speech are characterized by a low degree of crystallization of the lexical norm. You can find a lot of ephemera and individualisms here. The examined material also contains numerous examples of homonyms (krōtko¹ = ‘briefly’ and krōtko² = ‘soon’, rŏz¹ = ‘once’ and rŏz² = ‘once upon a time’).

Keywords:

Silesian language, Silesian dialect, Polish language, descriptive grammar, parts of speech

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Bąk P. (1993). Gramatyka języka polskiego, Wiedza Powszechna, Warszawa,

Grochowski M. (1986). Polskie partykuły. Składnia, semantyka, leksykografia, Ossolineum, Wrocław,

Grzegorczykowa R. (1975). Funkcje semantyczne i składniowe polskich przysłówków, Ossolineum, Wrocław,

Grzegorczykowa R., Laskowski R., Wróbel H. [red.] (1998). Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, PWN, Warszawa,

Grochowski M. (1986). Polskie partykuły. Składnia, semantyka, leksykografia, Ossolineum, Wrocław,

Jaroszewicz H. (2020a). Czasowniki współczesnego śląskiego języka literackiego (płaszczyzna semantyczna, etymologiczna i morfologiczna), „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, 27/2, 2020, s. 53-64,

Jaroszewicz H. (2020b). Czy można mówić o istnieniu śląskiego języka literackiego? Współczesny uzus gramatyczno-ortograficzny literackiej odmiany etnolektu śląskiego, (w:) „Area slavica 3. Jazyk na hranici – hranice v jazyku”, red. I. Bogoczova, 2020, Ostrava, s.175-184,

Jaroszewicz H. (2022a). Zasady pisowni języka śląskiego. Studium normatywne, Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, Siedlce,

Jaroszewicz H. (2022b). Leksyka współczesnego śląskiego języka literackiego, „Slavica Wratislaviensia”, CLXXV, Wrocław 2022, s. 77-85,

Jaroszewicz H. (2024). Składniowo niesamodzielne syntagmatyczne części części mowy we współczesnym śląskim języku literackim (przyimki, spójniki, relatory, partykuły), „Postscriptum Polonistyczne”, 33/1, [oddane do recenzji],

Jocz M., Ruda M., Wanot B. (2022). Konstrukcje bezosobowe z podmiotem arbitralnym i generycznym w gramatyce kaszubskiej i śląskiej na tle gramatyki polskiej, „Polonica” XLII, s. 95-113,

Jodłowski S. (1977). Podstawy polskiej składni, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe,

Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S. (1981). Gramatyka historyczna języka polskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa,

Mętrak, M. (2017). Gwara? Godka? Język? Śląska tożsamość językowa w mediach elektronicznych. [w:] „Młodzi o języku regionów”, red. M. Kresa, Wydział Polonistyki UW, Warszawa, s. 97–109,

Milewski T. (1976). Językoznawstwo, PWN, Warszawa,

Nagórko A. (2002). Zarys gramatyki polskiej, PWN, Warszawa,

Saloni Z. (1977). Podstawy polskiej składni, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa,

Saloni Z., Świdziński M. (2007). Składnia współczesnego języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa,

Szober S. (1953). Gramatyka języka polskiego, oprac. W. Doroszewski, Nasza Księgarnia, Warszawa,

Wołodźko E. (1984). Przysłówki w języku rosyjskim i polskim, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa,

Wróbel H. (2001). Gramatyka języka polskiego, Od Nowa, Kraków,

Wyderka B. [red.] (2000-2020). Słownik gwar śląskich, tomy I-XVII, Instytut Śląski, Opole,

Wyderka B. (2019). Kształtowanie się normy składniowej w pisanej odmianie etnolektu śląskiego, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, XVII, s. 403-420.