Orientalism in Eastern Europe: the Quran Adventure of the Philomaths

Abdelhamid Drira

doi:10.18290/rh24721.3s

Published : 2025-01-09

Vol. 72 No. 1 Zeszyt specjalny (2024)

Orientalism in Eastern Europe: the Quran Adventure of the Philomaths

Abdelhamid Drira

https://orcid.org/0000-0002-0758-1675

DOI: https://doi.org/10.18290/rh24721.3s

Abstract

The Quran of the Philomaths is a fascinating adventure led by brilliant patriotic students, mainly Polish. They spent several years in Lithuania in the early 19th century, writing the first Polish translation of the Koran using the Latin alphabet. Numerous articles were devoted to this Quran, as well as several books on the Tatars of Northern Europe. However, those papers emphasize the political patriotic goals behind that translation. This long article, based on my doctoral thesis at the Sorbonne, follows another path and demonstrates that the translation of the Philomaths was first a scientific and literary project motivated by the great interest in Orientalism shown by the Philomaths. To support this, the first part of the article is dedicated to demonstrating the importance of the Orientalist movement in Poland and Vilnius in general, and among several members of the Philomaths and the Philarets. The question of rehabilitation of Polish Orientalists who lived in Russia in the 19th century is also included. The second part of this research addresses essential questions about the Koran of the Philomaths, such as who the real authors are, their sources, their level of Arabic and their work methodology. Some of these practical questions have never been addressed. This paper also focuses on what happened to the manuscript of the Philomaths after their conviction in 1823. It is true that the first printed Polish translation of Buczacki in Warsaw in 1858 is linked to that of the Philomaths. Nevertheless, this research firmly rejects the accusations of usurpation, which are very popular today. Finally, this article shows the lesser-known contribution of other important authors, such as Andrzej Potocki and Albert de Biberstein Kazimirski.

Keywords:

Philomaths, Philaret, Koran, Quran, Tafsir, Tefsir, Tatar, Orientalism, Vilnius, Polish translation, Domeyko, Kazimirski, Buczacki, Potocki

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Ambroziak, Daria. 2007. Każdy baron ma swoją fantazję: Józef Sękowski. Polak z pochodzenia, Rosjanin z wyboru. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Banionis, Juozas. 2020. “Samuel Dickstein and His Publication on Ignacy Domeyko’s Master’s Dissertation (Thesis) at University in Vilna.” Studia Historiae Scientiarum, no. 19: 35–52.

Beauvois, Daniel. 2019. Vilna, La plus importante université de l’empire russe de 1803 à 1832, berceau des gloires polonaises du XIXe siècle. Paris: Polska Akademia Nauk.

Berger, Rafał. 2016. “Polskie przekłady Koranu.” Strefa-islam, April 26. http://strefa-islam.pl/?p=401.

Bieliński, Józef. Królewski Uniwersytet Warszawski (1816-1831). 1907, 1911, 1913. Vols. 1–3. Warsaw–Kraków: W. L. Anczyc i Spółka.

Bibliander, Théodore. 2007. Le coran à la renaissance, Plaidoyer pour une traduction. Introduction, trad. and notes Henri Lamarque. Toulouse: Mirail.

Blachère, Régis. 1945–1950. Le Coran, Traduction selon un essai de reclassement des sourates par Régis Blachère, 2 vols. Paris: G. P. Maisonneuve.

Buczacki, Jan Murza Tarak, Władysław Kościuszko, and Aleksander Nowolecki. 1858. Koran. Warsaw.

Bumblauskas, Alfredas, Birutė Butkevičienė, Ryšard Gaidis, et al. 2020. Alma Mater Vilnensis: A Short History of the University. Vilnius: Vilniaus universiteto leidykla.

Charkiewicz, Walerian. 1936. “Bobrowski Michał.” In Polski słownik biograficzny, vol. 2, edited by Władysław Konopczyński, 160–161. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.

Danecki, Janusz. 2011. “Literature of the Polish Tatars.” In Muslims in Poland and Eastern Europe. Widening the European Discourse on Islam, 40-52, edited by Katarzyna Górak-Sosnowska. Warsaw: University of Warsaw.

Drira, Abdelhamid. 2021. “Genèse et sources du Dictionnaire arabe-français d’Albert de Biberstein Kazimirski.” Nouvelles Chroniques du manuscrit au Yémen, no. 12: 115–146.

Drira, Abdelhamid. 2019. “Kazimirski dans l’Histoire du Coran : Histoire de la traduction du Coran du XIIe s. au XXe s.” The Arabist: Budapest Studies in Arabic, no. 40: 9–43.

Drira, Abdelhamid. 2021. “Kazimirski, un orientaliste atypique à redécouvrir.” The Arabist: Budapest Studies in Arabic, no. 42: 27–56.

Drira, Abdelhamid. 2024. “L’approche linguistique des orientalistes avec le vocabulaire islamique.” In Le monde musulman au regard de l’Europe (XVIIe-XXe siècles), collective work, 319–350. Saint-Denis La Réunion: Presses Universitaires Indianocéanique.

Drira, Abdemhamid, and Grzegorz Kubacki. 2021. “Wojciech Biberstein-Kazimirski, orientalista i dyplomata.” Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej, no. 37: 161–177.

Drozd, Andrzej. 2004. “Koran staropolski. Rozważania w związku z odkryciem tefsiru mińskiego z 1686 roku.” Rocznik Biblioteki Narodowej 36: 237–250.

Duchińska, Seweryna. 1887. “Lettres de Paris.” Kłosy, July, 2: 38–39.

Estreicher, Karol. 1874. “Kazimirski.” In Bibliografia polska, XIX stulecia, vol. 2, 371. Kraków: Akademia Umiejętności.

Girininkaitė, Veronika. 2024. Manuscript and Archival Sources Related to the Life and work of the Philomates in the Collections of the Vilnius University Library, Roczniki Humanistyczne 72 (1): 173–185.

Herzen, Alexander. 1968. My Past and Thoughts, The Memoirs of Alexander Herzen. Translated by Humphrey Higgins and Constance Garnett, vol. 4. New York: Knopf.

Hugo, Victor. 1829. Les Orientales. Paris: Hetzel.

Illouz, Jean-Nicolas. 2021. “Boleslas Ier, surnommé Chorbry le Grand, traduction par Gérard d’un poème de J. U. Niemcewicz, tiré de La Vieille Pologne (1833). Texte présenté et établi par Jean--Nicolas Illouz.” Revue Nerval, no. 5: 309–316.

Jański, Bogdan. 2003. Bogdan Janski Diary 1830-1839. Edited by Andrzej Jastrzębski. Translated by Francis Grzechowiak: Rome, Congregation of the Resurrection DNJC.

Kaji, Sayaka. 2011. “Vilnius Intellectuals and the Early 19th-Century Concept of Lithuania: The Society of Scoundrels and Local Society.” Lithuanian Historical Studies 16:143–68.

Kalinowska, Maria, Katarzyna Tomaszuk, and Małgorzata Borowska. 2012. Filhellenizm w Polsce. Wybrane tematy. Warsaw: University of Warsaw.

Kalinowska, Maria. 1995. Grecja romantyków. Studia nad obrazem Grecji w literaturze romantycznej. Toruń: Nicolaus Copernicus University in Toruń.

Kołodziejczyk, Dariusz. 2011. The Crimean Khanate and Poland-Lithuania: International Diplomacy on the European Periphery (15th-18th Century). A Study of Peace Treaties Followed by Annotated Documents. Leiden: Brill.

Kołodziejczyk, Dariusz. 2018–2022. “Wielka i Mała Rozbieżność” widziane przez szkła korporacji: mieszkańcy Europy Środkowo-Wschodniej w Azji w XVII wieku [The Great and the Little Divergence seen through corporate lenses: Central and Eastern Europeans in Asia in the 17th century]. Research project. Warsaw: Narodowe Centrum Nauki.

Kulwicka-Kamińska, Joanna. 2016. “Fenomen Wielkiego Księstwa Litewskiego – koegzystencja kultur. Przekłady Koranu na język polski.”. Litteraria Copernicana, no. 2: 39–52. https://doi.org/10.12775/LC.2016.017.

Kulwicka-Kamińska, Joanna. 2020. “Language and Cultural Transmission in Tatar Kitab. The State of Research.” Poznań Polish Studies 27 (2): 65–84.

Kulwicka-Kamińska, Joanna. 2018. “Tefsir Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego. Teoria i praktyka badawcza.” Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego 74: 93–106.

Kulwicka-Kamińska, Joanna, and Czesław Łapicz. 2018–2022. Tefsir Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego: XVI-wieczny przekład Koranu na język polski. Wydanie krytyczne zabytku polskiej kultury narodowej, vols. 1–3. Toruń: UMK.

Łapicz, Czesław. 2013. “Niezwykłe losy pierwszego drukowanego przekładu Koranu na język polski.” Poznańskie Studia Polonistyczne Seria językoznawcza 20 (2): 129–143.

Larzul, Sylvette. 2008. “Kazimirski.” In Dictionnaire des orientalistes de langue française, 535–538. Paris: Karthala.

Lebedev, Leonid. 1909. “Из воспоминаний: Симбирская гимназия, 1851–1854 гг. [From Memoirs: Simbirsk Gymnasium, 1851–1854].” In Симбирская гимназия (1809–1909 гг.), 2–16. Simbirsk: Tipo-lit. Tokareva A. T.

Minczeles, Henri, and Léon Poliakov. 2000. [Preface to:] Vilna, Wilno, Vilnius, La Jérusalem de Lituanie. Paris: La Découverte.

Mejor, Marek. 2009. “Early History of Oriental Studies at Vilnius University.” Acta Orientalia Vilnensia 10 (1–2): 15–28.

Messaoudi, Alain. 2015. Les arabisants et la France coloniale. 1780-1930, and Annexes. Lyon: ENS.

Nowak, Joanna. 2017. “Józef Julian Sękowski (1800–1858): Kontrowersyjny badacz Wschodu muzułmańskiego na tle epoki.” In Wschód muzułmański w ujęciu interdyscyplinarnym. Ludzie – teksty – historia, edited by Grzegorz Czerwiński and Artur Konopacki, 17–33. Białystok: Uniwersytet w Białymstoku.

Radziszewska, Iwona. 2009. “Język ksiąg religijnych Tatarów litewsko-polskich, funkcjonujących w środowisku muzułmanów polskich.” Linguistica Copernicana 2 (2): 261–271. https://doi.org/10.12775/LinCop.2009.032.

Reychman, Jan. 1996. “Kazimirski.” In Polski słownik biograficzny, vol. 12, 295–297. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Reychman, Jan. 1964. Orient w kulturze polskiego oświecenia. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolinskich.

Reychman, Jan. 1947. “Tłumacze języków wschodnich w Polsce XVIII wieku.” Myśl Karaimska 24 (2): 66–78.

Sękowski, Józef Julian. 1818. Amtsal Lokman el-Hakim, Podobieństwa czyli bajki mędrca Lokmana. Vilnius: Drukarnia pijarska XX Pijarów.

Serejski, Marian Henryk. 1961. Joachim Lelewel, 1786-1861 sa vie et son oeuvre, traduit par Stanisława Lazar. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Serikoff, Nikolaj. 2009. “Thinking in a Different Language: The Orientalist Senkovskii and ‘Orientalism’.” Acta Orientalia Vilnensia 10 (1–2): 111–124.

Siedlecka-Siwuda, Jadwiga. 2008. “Szereszewo – historia miasteczka.” W: Encyklopedia Puszczy Białowieskiej. https://www.encyklopedia.puszcza-bialowieska.eu/index.php?dzial=haslo&id=942.

Siemieniec-Gołaś, Ewa. 2017. “Koncepcje nauczania języków orientalnych w czasach stanisławowskich.” Przegląd Orientalistyczny, no. 3–4: 443–450.

Siwiec, Paweł, Józef Sękowski, Ignacy Krasicki, et al. 2016. Literatura Orientu w piśmiennictwie polskim XIX wieku. Kraków: Księgarnia Akademicka.

Śliwa, Joachim. 2018. “Józef Julian Sękowski (1800–1858), doktor filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego i członek zagraniczny Towarzystwa Naukowego Krakowskiego.” Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN 63:184–196.

Starczewska, Katarzyna K. 2023. “The Qur’ans of the Spanish Moriscos and the Tatars of the Grand Duchy of Lithuania: Drawing Comparisons and Tracing Patterns.” Lietuvos istorijos studijos 52: 71–89.

Turowska-Barowa, Irena. 1938. “Zapomniany orientalista polski: w pięćdziesiątą rocznicę zgonu Wojciecha Kazimirskiego.” Przegląd Współczesny 17 (65): 109–122.

Versteegh, Kees. 2020. “Can a Language be Islamic?” Eurasian Studies 18 (1): 5-25. https://doi.org/10.1163/24685623-12340081.

Więckowska, Helena, ed. 1949. Listy emigracyjne Joachima Lelewela, vol. 2, 1836–1841. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.

Więckowska, Helena, ed. 1956. Listy emigracyjne Joachima Lelewela, vol. 5, 1831–1860. Kraków: Polska Akademia Umiejętności; Wrocław: Zakład im. Ossolińskich.

Więckowska, Helena. 1980. Joachim Lelewel. Uczony – polityk – człowiek. Warsaw: Czytelnik.

Wójcik, Zbigniew. 1995. Ignacy Domeyko. Litwa – Francja – Chile. Warsaw: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Zagoskin, N. P. 1904. “Верниковскіи, Иван Антонович.” In Биографический словарь профессоров и преподавателей Императорского Казанского университета: За сто лет (1804–1904) [Biographical Dictionary of Professors and Teachers of the Imperial Kazan University: For One Hundred Years (1804–1904)], [vol.] 1, 53–54. Kazan’: Tipo-lit. Imp. un-ta.

Zieliński, Stanisław. 1933. “Wiernikowski.” In Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich. Podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci – pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, 590. Warsaw: Instytut Wydawniczy Ligi Morskiej i Kolonjalnej.

Żukowska, Kazimiera. 2008. Wychowankowie Uniwersytetu Wileńskiego w ś wietle korespondencji, wspomnień, dokumentów: Joachim Lelewel i Szymon Żukowski. Warsaw: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.