Duszpasterstwo emigracji polskiej z perspektywy bezpieczeństwa Rzeczpospolitej Polskiej. Zarys problematyki

Robert Zapart

doi:10.18290/sp2445.1

Data publikacji : 2024-11-13

Tom 45 (2024)

Duszpasterstwo emigracji polskiej z perspektywy bezpieczeństwa Rzeczpospolitej Polskiej. Zarys problematyki

Robert Zapart

https://orcid.org/0000-0002-3590-1189

DOI: https://doi.org/10.18290/sp2445.1

Abstrakt

W artykule podjęto problematykę relacji państwo–Kościół katolicki z perspektywy bezpieczeństwa II i III Rzeczpospolitej. Wiodące dla rozważań naukowych było pytanie o utylitarność działań, podległych temu drugiemu, duszpasterstwa emigracji polskiej dla jego wybranego wymiaru bezpieczeństwa militarnego. Na bazie przywołanych przykładów podjęto próbę wykazania, że zachowanie odpowiedniego poziomu współpracy pomiędzy wymienionymi podmiotami może wpływać na pożądane przez państwo postawy zamieszkujących poza granicami kraju rodaków, dla których Kościół katolicki, pomimo postępującej w świecie sekularyzacji, pozostaje wyznacznikiem tożsamości oraz określonych zachowań patriotycznych. Ten posiadany przez jego duszpasterstwo potencjał wynikający z przekroju społecznego diaspory oraz faktu, że jego ośrodki pozostają łącznikami wiary i opartych na tradycji wyniesionej z kraju pochodzenia więzi społecznych, można byłoby według autora wykorzystać na przykład, jak to miało już miejsce w przeszłości, do zachęcenia naszych rodaków, aby włączyli się w system szkoleń i dobrowolnej służby wojskowej zwiększających siłę naszej armii. Rezygnowanie z tej lub z innej przywołanej w artykule formy kooperacji oznaczałoby dobrowolne pozbawienie się możliwości czerpania ze wskazanych zasobów. Nadmierne zatem ograniczenie przez państwo relacji z Kościołem katolickim, szczególnie gdy brakuje alternatywnych podmiotów dysponujących zdecydowanie większym od niego potencjałem utylitarności publicznej, byłoby niekoniecznie pożądane z perspektywy naszego narodowego bezpieczeństwa.

Słowa kluczowe:

bezpieczeństwo, środowiska emigracyjne, Kościół katolicki, państwo, polityka, utylitaryzm

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Arcybiskup Józef Gawlina w oczach historyków i duszpasterzy: w 50. rocznicę śmierci Biskupa Polowego, red. Z. Kępa, Warszawa 2015.

Bańkowska M., Ks. Jan Więckowski, kapelan Armii Hallera na unikalnych fotografiach, https:// polskifr.fr/polska-we-francji/ks-jan-wieckowski-kapelan-armii-gen-hallera-na-unikalnych-foto grafiach/

Biegun K., Arcypasterz Polski Wygnańczej Biskup Polowy WP ks. Józef Feliks Gawlina, Warszawa 1993.

Bujek M., Organizacja systemu obronnego RP w obliczu współczesnych zagrożeń bezpieczeństwa militarnego, [w:] W trosce o bezpieczne jutro. Reminiscencje i zamierzenia, red. A. Bolewski, J. Farysej, Poznań 2018.

Bp Turzyński: wśród Polonii posługuje ok. 2 tys. kapłanów, z tego w Europie Zachodniej blisko 800, https://www.portalsamorzadowy.pl/polityka-i-spoleczenstwo/bp-turzynski-wsrod-polonii-posluguje-ok-2-tys-kaplanow-z-tego-w-europie-zachodniej-blisko-800,472130.html

Celary I., Znaczenie tradycyjnej pobożności w duszpasterstwie rodzin polskich na emigracji, „Studia Teologiczne i Humanistyczne” 1(2011), nr 2, s. 226-237.

Chrześcijański kształt patriotyzmu. Dokument Konferencji Episkopatu Polski przygotowany przez Radę ds. Społecznych, https://episkopat.pl/chrzescijanski-ksztalt-patriotyzmu-dokument-konferen cji-episkopatu-polski-przygotowany-przez-rade-ds-spolecznych/

Dla Boga i Ojczyzny: arcybiskup Józef Feliks Gawlina 1892-1964, red. A. Kubicki, A. Dzięga, Warszawa 1993.

Dzwonkowski R., Polska opieka religijna we Francji 1909-1939, Poznań–Warszawa 1988.

Informacja o rozmiarach i kierunkach czasowej emigracji z Polski w latach 2004-2020, https://stat. gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/migracje-zagraniczne-ludnosci/informacja-o-rozmiarach-i-kierunkach-czasowej-emigracji-z-polski-w-latach-2004-2020,2,14.html

Katechizm Kościoła katolickiego, http://www.katechizm.opoka.org.pl/rkkkIII-2-2.htm

Kołodziej B., Duszpasterstwo i życie religijne Polonii, [w:] Polonia w Europie, red. B. Szydłowska-Ceglowa, Poznań 1992.

Kotkowski Z., Biskup polowy ks. Józef Gawlina, Londyn 1964.

Kućko W., Ks. dr płk. Jan Więckowski: zapomniany kapelan Błękitnej Armii i gen. Hallera, https:// pl.aleteia.org/2017/08/15/ks-dr-plk-jan-wieckowski-zapomniany-kapelan-blekitnej-armii-i-gen -halle ra/

Kunert A.K., Józef Feliks Gawlina – Biskup Polowy Polskich Sił Zbrojnych, Warszawa 2002.

Ledóchowski J., Włodzimierz Ledóchowski 1866-1942. Przełożony Generalny Jezuitów, „Czarny Papież”, http://www.ledochowski.eu/rodzina/wlodzimierz1866.html

Leksykon bezpieczeństwa. Wybrane pojęcia, red. P. Chodak, Józefów 2015.

Lusiński C., II Rzeczpospolita a Polonia 1922-1939. Geneza i działalność Rady Organizacyjnej Polaków z Zagranicy i Światowego Związku Polaków z Zagranicy, Warszawa 1998.

Mąkosa P., Geneza i perspektywy duszpasterstwa Polaków w warunkach emigracji, [w:] Kościół. Komunia i dialog, red. P. Kantyka, J. Czerkawski, T. Siemieniec, Kielce 2014.

Płotka M., Wojna sprawiedliwa i prawo naturalne w refleksji Pawła Włodkowica, „Myśl Polityczna. Political Thought” 2020, nr 2(3), s. 37-49.

Polska Misja Katolicka w Londynie 1894-1944, oprac. P. Sawicki, Londyn 1944.

Powstanie Światowego Związku Polaków z Zagranicy, „Polska” 1939, nr 45.

Romeyko A., Duszpasterstwo polonijne w Wielkiej Brytanii, Toruń 2002.

Rozwadowski P., Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego 1927-1939, Warszawa 2000.

Sikorski W., Przyszła wojna, Warszawa 1984.

Skrabacz A., Organizacje pozarządowe w bezpieczeństwie narodowym Polski, Warszawa 2006.

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczpospolitej Polskiej, Warszawa 2020.

Ustawa Konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1935 r., Dz.U. z 1935 r., nr 30, poz. 227.

Wiśniewska M., Związek Strzelecki (1910-1939), Warszawa 2010.

Wróbel J., Wkład Polonii francuskiej w odbudowę Wojska Polskiego (1939-1940), https://przysta nekhistoria.pl/pa2/teksty/67893,Wklad-Polonii-francuskiej-w-odbudowe-Wojska-Polskiego-19 39-1940.html.

Wyszczelski L., Armia Rezerwowa II Rzeczypospolitej. Społeczeństwo pod bronią 1918-1939, Warszawa 2014.

Wyszowadzki W., Tyliszczak K., Szczodrowski R., Polska Misja Katolicka w Anglii i Walii 1894-2019, cz. 1, Pelplin 2019.

Zakrzewska A., Związek Strzelecki 1919-1939. Wychowanie obywatelskie młodzieży, Kraków 2007.

Zapart R., Kościoły oraz związki wyznaniowe wobec wyzwań i zagrożeń dla bezpieczeństwa państwa – problemy badawcze związane z określeniem ich utylitarności, mps.

Zapart R., Kościół katolicki wobec polityki bezpieczeństwa państwa. Kilka uwag na temat polskich doświadczeń z wybranymi zagrożeniami, „Polityka i Społeczeństwo” 20(2022) nr 3, s. 221-237.

Zapart R., The Catholic Church and the threats and challenges to Poland’s security in the 20th and 21st centuries: selected methodological issues, [w:] The Church in the Face of Crises and Challenges over the Centuries. Selected Issues from the History of the Church, red. M. Nabożny, M. Wysocki, Göttingen 2023.

Zapart R., Polityka, wojsko i religia w II Rzeczypospolitej. Kościół katolicki wobec zagrożenia bezpieczeństwa państwa w latach 30. XX wieku, [w:] W trosce o bezpieczne jutro. Reminiscencje i zamierzenia, red. A. Kurkiewicz, J. Farysej, t. 2, Poznań 2017.

Zieliński Z., Rola kard. Hlonda w organizowaniu duszpasterstwa emigracyjnego, [w:] Kościół w II Rzeczypospolitej, red. Z. Zieliński, S. Wilk, Lublin 1980.