Eklezjologia sponsa Christi — odpowiedź na współczesne kryzysy Kościoła?

Janusz Lekan

doi:10.18290/rt2023.25

Published : 2023-12-29

Vol. 70 No. 4 (2023)

Ecclesiology of sponsa Christi — a Response to the Contemporary Crises of the Church?

Janusz Lekan

https://orcid.org/0000-0002-9589-9631

DOI: https://doi.org/10.18290/rt2023.25

Abstract

The Church is the reality of faith that is probably most questioned by the modern world. The Second Vatican Council, referring to the biblical images of the Church, did not indicate any particular type of ecclesiology as guiding. In the article, the author examines the ecclesiology of sponsa Christi, a topic not so often discussed in contemporary theology. It points to its abundant biblical and patristic roots. He proposes this type of ecclesiology as the implementation of conciliar ecclesiology (return to biblical and patristic sources) and as help in overcoming the crises of Christian identity (sacrament of marriage, sacrament of Holy Orders, lack of eschatological thinking, understanding of sin).

Keywords:

Church, Bridegroom-Bride, Sponsa Christi, ecclesiology of spousalism, crisis, sacraments

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Augustinus. Enarrationes in Psalmos 101–150. CCL 40, 1425–2196. Turnholti: Brepols, 1956.

Augustyn, św. Przeciw Faustusowi I-XXII. Przeł. Jan Sulowski. PSP 55–56. Warszawa: Wydawnictwo ATK, 1991.

Bathasar, Hans Urs von. Sponsa Verbi. Saggi teologici. Brescia: Morcelliana, 1969.

Bardski, Krzysztof. Pokarm i napój miłości. Symbolizm w ponaddosłownej interpretacji Biblii w Tradycji Kościoła. Warszawa: Vocatio, 2004.

Bernard, św. Sermo 2 in dom. post oct. Epiph, 2. PL 183, 158.

Blazquez, Ricardo. La Iglesia del Concilio Vaticano II. Salamanca: Sigueme, 1991.

Bourgeois, Henri, Bernard Sesboüé i Paul Tihon. Znaki zbawienia. Sakramenty, Kościół, Najświętsza Maryja Panna. W: Historia dogmatów. T. III. Przeł. Piotr Rak, red. Bernard Sesboüé, 238–241. Kraków: Wydawnictwo M, 2001.

Bux, Nicola. „La crise liturgique, conséquence de la crise ecclésiologique”. Kongregacja ds. Duchowieństwa. Dostęp 20.07.2023. https://www.clerus.org/clerus/dati/2008-09/09-20/La_ crise_ liturgique.html.

Cantalamessa, Raniero. Kochać Kościół. Medytacje nad Listem do Efezjan. Przeł. Franciszek Mickiewicz. Ząbki: Apostolicum 2000.

Cipriani, Nello. „Nuevos aspectos de la espiritualidad de Agustín”. W: El pensamiento de S. Agustín para el mundo de hoy. T. III: Temas particulares de filosofía y teología. red. José Oroz Reta i José Antonio Galindo Rodrigo, 709–787. Valencia: Edicep 2010.

Daniélou, Jean. Bóg i my. W stronę Chrystusa, Przeł. Aniela Urbanowicz. Kraków: Znak, 1965.

Daniélou, Jean. „Défense du pratiquant”. Études 296 (1958): 3–13.

Dołganiszewska, Elżbieta. „Ecclesia Mater wierzących w pismach Cypriana, biskupa Kartaginy”. Wrocławski Przegląd Teologiczny 13, nr 1 (2005): 7–17.

Eguiarte Bendímez, Enrique Alejandro. „Ecclesia, sponsa Christi: la eclesiología en el libro XV del Contra Faustum de Agustín de Hipona. Un diálogo con la Iglesia”. Augustinus 66 n. 260–261 (2021): 117–152.

Erazm z Rotterdamu. Hyperaspistae Diatribes. I, 1. W: Opera omnia. X. Leida, 1706, kol. 1258.

Franciszek. „Audiencja generalna (15.10.2014)”, Vatican.va Dostęp 14.06.2023. https://www.vatican. va/content/francesco/pl/audiences/2014/documents/papa-francesco_20141015_udienza- generale.html.

Franciszek. „Przemówienie do uczestników kursu formacyjnego o małżeństwie i rodzinie, organizowanego przez Trybunał Roty Rzymskiej (27.09.2018)”, Vatican.va. Dostęp 6.12.2023. https://www.vatican.va/content/francesco/it/speeches/2018/september/documents/papa-francesco_ 20180927_corso-rotaromana.html

Fedorowicz, Szymon. Znak Kościoła czyli o obecności Chrystusa. Biblijne obrazy Kościoła u niektórych autorów wszesnochrześcijańskich według Jean Daniélou SI i ich zastosowanie w chrześcijańskim wstajemniczeniu dorosłych. Kraków: PAT, 1997.

Frankowski, Janusz. „Oblubieniec i Oblubienica. O potrzebie pewnych uściśleń w interpretacji Pnp”. W Agnus et Sponsa. Prace ofiarowane o. prof. A. Jankowskiemu OSB”, red. Tomasz M. Dąbek i Tomasz Jelonek, 65–85. Kraków: PTT 1993.

Grossi, Vittorino. “Eclesiología”. W: El pensamiento de S. Agustín para el mundo de hoy. T. II: Teología dogmática. red. José Oroz Reta i José Antonio Galindo Rodrigo, 795–835. Valencia: Edicep, 2005.

Grześkowiak, Jerzy. Misterium małżeństwa: sakrament małżeństwa jako symbol przymierza Boga z ludźmi. Poznań: Hlondianum, 1996.

Hahn, Scott. Znaki życia. 40 zwyczajów katolickich i ich korzenie biblijne. Przeł. Krzysztof Pachocki. Poznań: Św. Wojciech, 2012.

Heller, Michał. „Ks. Heller o głębokich źródłach kryzysu Kościoła”, Tischner.pl, Dostęp 5.12.2023, https://tischner.pl/ks-heller-o-glebokich-zrodlach-kryzysu-kosciola/.

Hryniewicz, Wacław. „U źródeł eklezjologii eucharystycznej”. Collectanea Theologica 52 (1982): 69–83.

Jan Paweł II. Katecheza „Wizja Kościoła jako oblubienicy w Starym Testamencie”. W: Idem, Wierzę w Kościół, jeden, święty, powszechny i apostolski, 81–84. Watykan: Libreria Editrice Vaticana, 1996.

Jan Paweł II. Katecheza „Kościół jako oblubienica w Ewangeliach”. W: Idem. Wierzę w Kościół, jeden, święty, powszechny i apostolski, 85–88. Watykan: Libreria Editrice Vaticana, 1996.

Jan Paweł II. Katecheza „Kościół jako oblubienica według św. Pawła”. W: Idem. Wierzę w Kościół, jeden, święty, powszechny i apostolski, 89–92. Watykan: Libreria Editrice Vaticana, 1996.

Jan Paweł II. Katecheza „Historyczny wymiar i eschatologiczna perspektywa oblubieńczej więzi Kościoła z Chrystusem”. W: Idem., Wierzę w Kościół, jeden, święty, powszechny i apostolski, 93–96. Watykan: Libreria Editrice Vaticana, 1996.

Jan Paweł II. „Audiencja generalna (7.02.2001)”. Opoka. Dostęp 28.09.2023. https:// opoka.org.pl/ biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/audiencje/ag_07022001.html.

Jan Paweł II. „List apostolski Tertio millenio adveniente”, Opoka. Dostęp 1.12.2023, https:// opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/tertio.html

Jan Paweł II. „List apostolski Mulieris dignitatem”. Opoka. Dostęp 1.12.2023, https:// opoka.org.pl/ biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/mulieris.html.

Kaczmarek, Tomasz. „Ecclesia sponsa Christi w nauczaniu św. Cypriana”. W: Kościół, świat i zbawienie we wczesnym chrześcijaństwie, red. Józef Naumowicz, 103–110. Warszawa: Wydawnictwo UKSW, 2004.

Kiejkowski, Paweł, red. Teologia dogmatyczna, t. XIII: Kościół papieża Franciszka. Poznań: Wydział Teologiczny UAM, 2019.

Kochaniewicz, Bogusław. „Świętość Kościoła w ujęciu św. Piotra Chryzologa”. Poznańskie Studia Teologiczne 30 (2018): 353–368.

Kubiś, Adam. „Eklezjalny charakter Eucharystii w świetle Vaticanum II”. Analecta Cracoviensia 21–22 (1989–90): 265–270.

Luneau, Auguste, i Marius Bobichon. Kościół ludem Bożym. Od owczarni do ludu Przymierza. Warszawa: PAX, 1980.

Mariangeas, Bernard. Clés pour une théologie du ministére. In persona Christi. In persona Ecclesiae. Paris: Beauchesne, 1978.

Molenda, Radek. „Kryzys Kościoła, czyli czyj? (1)”, Idziemy. Dostęp 5.12.2023. http://idziemy.pl/ komentarze/kryzys-kosciola-czyli-czyj-1-/3483.

Napiórkowski, Andrzej. „Rozwój eklezjologii katolickiej”. W: Kościół Chrystusowy, red. Tadeusz Dzidek, Łukasz Kamykowski i Andrzej Napiórkowski, 59–71. Kraków: Wydawnictwo Naukowe UPJPII, 2019.

Napiórkowski, Andrzej. „Wizja Kościoła w ujęciu papieża Franciszka”. Studia Nauk Teologicznych 15 (2020): 33–57.

Niewiadomski, Józef. „Retoryka ‘kryzysu wiary’ — postawy Kościoła na Zachodzie”. Teologia Praktyczna 14 (2013): 41–51.

O’Donnell, Christopher. „Esposa”. W: Diccionario de ecclesiologia, red. Christopher O’Donnell i Salvador Pié-Ninot, 406–407. Madrid: San Pablo, 2001.

Pałucki, Jerzy. „Eklezjologia Ojców Kościoła”. W: Kościół w czasach Jana Pawła II, red. Marian Rusecki, Krzysztof Kaucha i Jacenty Mastej, 99–112. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2005.

Pałucki, Jerzy. Trynitarny wymiar Kościoła. Studium patrystyczne. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2007.

Pawlina, Krzysztof. „Eklezjologia papieża Franciszka”. Studia Bobolanum 1 (2014): 13–20.

Pielka, Paweł. U źródeł eklezjologii Hansa Ursa von Bathasara. Kraków: UPJPII, 2022.

Pitre, Brant. Jezus. Historia największej miłości. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2022.

Prudaczuk, Marcin. „Kryzys powołania małżeńsko-rodzinnego”. Nurt SVD 1 (2020): 261–272.

Pius X, Encyklika Mystici Corporis. Vatican 1943. Vatican.va. Dostęp 5.12.2023. https://www. vatican.va/content/pius-xii/en/encyclicals/documents/hf_p-xii_enc_29061943_mystici-corporis-christi.html

Rabiej, Stanisław. „Eklezjologia inkluzywna według papieża Franciszka”. Studia Oecumenica 22 (2022): 23–46.

Ratzinger, Joseph. „Pytania o Kościół. Eklezjologia Konstytucji dogmatycznej o Kościele Lumen gentium, cz. I”. Gość Niedzielny 77 (2000) 27, dodatek Azymut 8/2000, 4. Opoka. Dostęp 5.09.2023. https://opoka.org.pl/biblioteka/T/TD/eklezjologia_lg.

Ratzinger, Joseph. „L’ecclesiologia della Constituzione Lumen gentium”. W: Il concilio Vaticano II. Recezione e attualità alla luce del Giubileo, red. Rino Fisichella, 66–81. Cinisello Balsamo: San Paolo, 2004.

Seweryniak, Henryk. „Franciszkowe marzenie o Kościele «w drodze»”. Homo Dei 83 (2014): 58–73.

Siwecki, Leon. „Eklezjologia eucharystyczna w nauczaniu Jana Pawła II”. Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne 4, nr 1 (2005): 43–58.

Siwecki, Leon. „John Paul II’s idea of trynitarian ecclesiology”. Teologia w Polsce 4, nr 1 (2010): 33–48.

Smentek, Izabella. „Model Kościoła według Jana Pawła II”. Warszawskie Studia Teologiczne 15 (2002): 169–179.

Sobór Watykański II. Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium. W: Sobór Watykański II. Konstytucje, deklaracje, dekrety, 104–163. Poznań: Pallottinum, 2002.

Sobór Watykański II. Dekret Presbyterorum ordinis. W: Sobór Watykański II. Konstytucje, deklaracje, dekrety, 478–508. Poznań: Pallottinum, 2002.

Skrzypczak, Robert. Kościół jako Niewiasta w relacji do Chrystusa swojego Oblubieńca. Warszawa: O.K. Tomasz Wiater, 2001.

Włodyga, Piotr. Oblubieniec i Oblubienica: metafora małżeńska Jeremiasza. Kraków: WAM, 2003.

Wołyniec, Włodzimierz. „Christus totus — różne drogi interpretacji”. Roczniki Teologiczne 63 (2016): 53–67. DOI: 10.18290/rt.2016.63.2-3.

Wojtczak, Adam. „Czułe oblicze Kościoła. Postulat papieża Franciszka”. Teologia w Polsce 16, nr 2 (2022): 111–135.

Zduniak, Agnieszka. „Kryzys Kościoła jako kryzys wartości w niemieckim dyskursie teologiczno- socjologicznym”. Zeszyty Naukowe KUL 62, z. 4 (2019): 53–70.