Radzenie sobie w sytuacjach trudnych jako obszar przygotowania nieletnich z placówek resocjalizacyjnych do samodzielności życiowej

Mirosław Mielczarek

doi:10.18290/rns2025.0027

Published : 2025-08-07

No. Online First

Coping dn Difficult Situations as an Area of Preparation of Minors From Resocialization Facilities for Independent Life

Mirosław Mielczarek

https://orcid.org/0000-0001-9096-0715

DOI: https://doi.org/10.18290/rns2025.0027

Abstract

The article addresses the issue of one aspect of independence, namely how minors who have been placed in institutional rehabilitation programs by court decision cope with difficult situations. The text is mainly the author’s research, which forms part of a larger, unpublished research project on the independence of minors from juvenile correctional centers. The aim of the presented study was to examine the differences in coping strategies in difficult situations among residents of juvenile correctional centers compared to adolescents from regular schools. The study was exploratory and did not formulate any hypotheses. It was conducted within a pragmatic framework using a diagnostic survey method. The selected method involved a test technique. The author used the Coping with Difficult Situations Questionnaire developed by Andrzej Mirski, which contains 38 descriptions of challenging social situations. The results obtained indicate, among other things, that youth from resocialization facilities preferred more defensive and destructive coping strategies, such as avoidance, aggression, and submission. In contrast, students attending regular schools showed a higher level of the desired strategy, defined as cooperation.

Keywords:

coping with difficult situations, social competences, independence, youth educational center, rehabilitation of minors

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Bandura A. (2020), Teoria społecznego uczenia się, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Bartkowicz Z. (2001), Pomoc terapeutyczna nieletnim agresorom i ofiarom agresji w zakładach resocjalizacyjnych, Lublin: AWH Antoni Dudek.

Bartkowicz Z. (2013), Agresywność, kompetencje społeczne i samoocena resocjalizowanych nieletnich a ich przestępczość w okresie dorosłości, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Borecka-Biernat D. (2006a), Rodzinne uwarunkowania zadaniowej i obronnej strategii radzenia sobie młodzieży w trudnych sytuacjach społecznych, Polskie Forum Psychologiczne, nr 2, s. 271-286.

Borecka-Biernat D. (2006b), Strategie radzenia sobie młodzieży w trudnych sytuacjach społecznych. Psychospołeczne uwarunkowania, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Borecka-Biernat D. (2014), Strategie radzenia sobie gimnazjalistów w sytuacji konfliktu społecznego w kontekście modelującego wpływu rodziców, Chowanna, nr 1, s. 45-70.

Brzeziński J. (2016), Metodologia badań psychologicznych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Creswell J.W. (2013), Projektowanie badań naukowych. Metody jakościowe, ilościowe i mieszane, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Folkman S. i Moskowitz J.T. (2004), Coping: Pitfalls and Promise, Annual Review of Psychology, nr 55, s. 745-774. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.55.090902.141456

Goffman E. (2011), Instytucje totalne, tłum. O. Waśkiewicz, J. Łaszcz, Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Heszen-Celińska I. i Sęk H. (2020), Psychologia zdrowia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Hirchstein M.K., Frey K.S. i Guzzo B.A. (2000), Second Step: Preventing Aggression by Promoting Social Competence, Journal of Emotional and Behavioral Disorders, nr 2, s. 102-113. https://doi.org/10.1177/106342660000800206

Irshad E. i Atta M. (2013), Social Competence as Predictor of Bullying Among Children and Adolescents, Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, nr 1, s. 35-42.

Juczyński Z. i Ogińska-Bulik N. (2012), Narzędzia pomiaru stresu i radzenia sobie ze stresem, Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystw Psychologicznego.

Karłyk-Ćwik A. (2017), Klimat społeczny Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych – diagnoza i perspektywy rozwoju, Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, nr 28, s. 192-208. https://doi.org/10.4467/25439561.NP.17.064.8139

Kudlak G. (2016), Kompetencje społeczne nieletnich przestępców, [w:] G. Kudlak (red.), Instytucjonalna resocjalizacja nieletnich. Wyzwania i perspektywy rozwoju, Warszawa: Difin, s. 153-165.

Kupiec H. (2012), Rozwijanie kompetencji społecznych nieletnich a klimat wychowawczy placówki resocjalizacyjnej, Resocjalizacja Polska, nr 3, s. 383-398.

Kupiec H. (2013a), Empatia i kompetencje społeczne młodzieży niedostosowanej społecznie – wyniki badań empirycznych, [w:] M. Bargel, E. Janigova, E. Jarosz i M. Jůzl (red.), Sociální pedagogika v kontextu životních etap člověka, Brno: Institut Mezioborových Studii, s. 329-346.

Kupiec H. (2013b), Zmiany na poziomie kompetencji społecznych jako wskaźnik (nie)efektywności resocjalizacji nieletnich, Opuscula Sociologica, nr 2, s. 97-109.

Kupiec H. (2018), Ewaluacja programu rozwijania kompetencji komunikacyjnych w resocjalizacji nieletnich, Resocjalizacja Polska, nr 15, s. 175-189. https://doi.org/10.22432/pjsr.2018.15.11

Kupiec H. i Zięciak M. (2024), Kompetencje społeczne nieletnich przebywających w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, Probacja, nr 1, s. 55-78. https://doi.org/10.5604/01.3001.0054.4140

Larsson B. i Frisk M. (1999), Social Competence and Emotional/Behaviour Problems in 6-16 Year-Old Swedish School Children, European Child & Adolescent Psychiatry, nr 1, s. 24-33. https://doi.org/10.1007/s007870050080

Maslow A. (2014), Motywacja i osobowość, tłum. J. Radzicki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Matczak A. (2001), Temperament a kompetencje społeczne, [w:] W. Ciarkowska i A. Matczak (red.), Różnice indywidualne: wybrane badania inspirowane Regulacyjną Teorią Temperamentu Profesora Jana Strelaua, Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Interdyscyplinarne Centrum Genetyki Zachowania, s. 53-69.

Mielczarek M. (2019), Kompetencje interpersonalne młodzieży niedostosowanej społecznie. Perspektywa społeczno-zawodowa, Szkoła – Zawód – Praca, nr 18, s. 274-292.

Mirski A. (2011), Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Trudnych (KRSST), Kraków: Krakowska Towarzystwo Edukacyjne–Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego.

Nowak S. (2007), Metodologia badań socjologicznych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Oleś P.K. (2009), Wprowadzenie do psychologii osobowości, T. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Pilch T. i Bauman T. (2001), Zasady badań pedagogicznych, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Plano Clark V.L. i Badiee M. (2010), Research Questions in Mixed Methods Research, [w:] A. Tashakkori i C. Teddlie (red.), Handbook of Mixed Methods in Social and Behavioral Research, London: SAGE Publications, s. 275-304.

Rubacha K. (2008), Metodologia badań nad edukacją, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.

Skuza A. (2012), Klimat społeczny polskiego zakładu poprawczego (pedagogiczna analiza czynników kreujących), Resocjalizacja Polska, nr 3, s. 361-382.

Skuza A. (2018), „Outdoor education” w procesie kształtowania kompetencji społecznych młodzieży nieprzystosowanej społecznie, Acta Scientifica Academiae Ostroviensis. Sectio A: Nauki Humanistyczne, Społeczne i Techniczne, nr 12(2), s. 367-390.

Staniaszek M. (2018), Diagnoza klimatu społecznego młodzieżowych ośrodków wychowawczych w Polsce, Studia Paedagogica Ignatiana, nr 1, s. 175-197.

Stepp D., Pardini D.A., Loeber R. i Morris N.A. (2011), The Relation Between Adolescent Social Competence and Young Adult Delinquency and Educational Attaintment Among At-Risk Youth: The Mediating Role of Peer Delinquency, The Canadian Journal of Psychiatry, nr 8, s. 457-465. https://doi.org/10.1177/070674371105600803

Sztumski J. (2005), Wstęp do metod i technik badań społecznych, Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.

Tamres L.K., Janicki D. i Helgeson V.S. (2002), Sex Differences in Coping Behavior: A Meta-Analytic Review and an Examination of Relative Coping, Personality and Social Psychology Review, nr 1, s. 2–30. https://doi.org/10.1207/S15327957PSPR0601_1

Urbaniak-Zając D. i Piekarski J. (2022), Metodologiczna rekonstrukcja warunków tworzenia wiedzy. Wybrane zagadnienia, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Wątroba J. (2025), Planowanie i analiza eksperymentów a techniki data mining w badaniach empirycznych. Przykłady analizy w Statistica. https://media.statsoft.pl/_old_dnn/downloads/naukowe5.pdf [dostęp: 26.01.2025].

Wojnarska A. (2011), Znaczenie inteligencji emocjonalnej w procesie komunikacji społecznej nieletnich, [w:] A. Kieszkowska (red.), Tożsamość osobowa dewiantów a ich reintegracja społeczna, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 495-515.

Wojnarska A. (2013), Kompetencje komunikacyjne nieletnich, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.