Zwroty, zawroty, przełomy, załomy… A może – palimpsest?...

Józef Olejniczak

doi:10.18290/rh25731.10s

Published : 2025-11-21

Vol. 73 No. 1 Zeszyt specjalny (2025)

Turns, U-Turns, Breakthroughs, Faultlines… Or Perhaps – A Palimpsest?

Józef Olejniczak

https://orcid.org/0000-0002-6831-5100

DOI: https://doi.org/10.18290/rh25731.10s

Abstract

The author, in an essayistic mode, discusses the state of Polish literary studies in the first decades of the 21st century. He also points to the disturbing stratification of scientific research and academic teaching in contemporary Polish academia. The multiplicity of methodologies (eclecticism, entropy) of contemporary interpretive practices is, in the author’s opinion, contrary to the way of practicing the history of Polish literature, its attachment to traditional approaches, orders and divisions. The stereotypes overlook the complexities that Polish culture and literature were naturally entangled in. The author mentions a few examples – the literature of German-Polish Gdańsk, the literature of Polish Jews (created both in Polish and Yiddish) and the literature of Central Europe identified with the tradition of Austro-Hungarian Monarchy.

Keywords:

theory, methodology, canon, breakthrough turn

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Genette, Gérard. Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia, tłum. Tomasz Stróżyński, Aleksander Milecki. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2014.

Gralewicz-Wolny, Iwona. „Drobiażdżki i omieciny. O rozproszeniu ciała w poezji Bolesława Leśmiana”. W: Iwona Gralewicz-Wolny, W cudzysłowie. O literaturze polskiej XX i XXI wieku. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.

Kundera, Milan. Sztuka powieści, tłum. Marek Bieńczyk. Warszawa: W.A.B., 2015.

Kundera, Milan. Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej, tłum. Marek Bieńczyk. Warszawa: W.A.B., 2023.

Kundera, Milan. Zdradzone testamenty, tłum. Marek Bieńczyk. Warszawa: W.A.B., 2015.

Lyotard, Jean-François. „Kondycja ponowoczesna (fragmenty)”, tłum. Małgorzata Kowalska. Sztuka i Filozofia, nr 13 (1997).

Mann, Maurycy. Rozwój syntezy literackiej od jej początków do Gervinusa. Kraków: nakładem Akademii Umiejętności, 1911.

Markowski, Michał Paweł. Polska literatura nowoczesna. Leśmian, Schulz, Witkacy. Kraków: Universitas, 2007.

Pound, Ezra. „ABC czytania”, przeł. Krzysztof Biskupski. W: Nowa krytyka. Antologia, wyb. Henryk Krzeczkowski, oprac. Zdzisław Łapiński. Warszawa: PIW, 1983.

Pound, Ezra. ABC of Reading. London: Routledge, 1934.

Pound, Ezra. How to Read. London: Desmond Harmsworth, 1931.

Roth, Joseph. Listy z Polski, tłum. Małgorzata Łukasiewicz. Kraków–Syrakuzy: Austeria, 2018.

Schulz, Bruno. „Mityzacja rzeczywistości”. W: Bruno Schulz, Szkice krytyczne. Gdańsk: słowo/ obraz terytoria, 2017.

Schulz, Bruno. Opowiadania. Wybór esejów i szkiców, oprac. Jerzy Jarzębski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1989.

Szymutko, Stefan. „Po co literatura jeszcze jest? Na motywach książek Janusza Sławińskiego Przypadki poezji i Miejsce interpretacji”. W: Stefan Szymutko, Po co literatura jeszcze jest? Pisma rozproszone, wyb., oprac. i posłowie Grzegorz Olszański, Mariusz Jochemczyk. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2013.

Szymutko, Stefan. „Bycie humanistą. O artykułach Janusza Sławińskiego w Tekstach (1972-1981)”. W: Stefan Szymutko, Po co literatura jeszcze jest? Pisma rozproszone, wyb., oprac. i posłowie Grzegorz Olszański, Mariusz Jochemczyk. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2013.

Szymutko, Stefan. „Wokół Tekstów i tekstów Janusza Sławińskiego”. W: Stefan Szymutko, Po co literatura jeszcze jest? Pisma rozproszone, wyb., oprac. i posłowie Grzegorz Olszański, Mariusz Jochemczyk (Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2013

Walas, Teresa. „Antropologia literatury – pogromca (teorii i historii) czy rozjemca (w sporze)?”. W: Przyszłość polonistyki. Koncepcje – rewizje – przemiany, red. Adam Dziadek, Krzysztof Kłosiński, Filip Mazurkiewicz. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2013.

Walas. Teresa, Czy możliwa jest inna historia literatury? Kraków: Universitas, 1993.

Walas, Teresa. „Historia literatury w perspektywie kulturowej”. W: Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. Michał Paweł Makowski, Ryszard Nycz. Kraków: Universitas, 2002.