Obóz narodowy wobec polityki zagranicznej i obronnej władz II Rzeczypospolitej w latach 1938-1939

Dariusz Miszewski

doi:10.18290/rh25732.7

Published : 2025-04-11

Vol. 73 No. 2 (2025)

The National Camp Towards the Foreign and Defense Policy of the Authorities of the Second Polish Republic in 1938-1939

Dariusz Miszewski

https://orcid.org/0000-0002-3821-8844

DOI: https://doi.org/10.18290/rh25732.7

Abstract

The aim of the article is to present the position of the national camp (National Party, National Radical Camp ABC, National Radical Movement Falanga) towards the foreign and defense policy of the Second Polish Republic during the rule of the Sanation in the second half of the 1930s. In the 1930s, the national camp wanted to remove the Sanation from power and create a national-Catholic Poland. The isolation of national minorities from influence on the state, the nationalization of the economy and army, and the militarization of the nation were necessary to balance the power of the enemies of Poland – Germany and the USSR. Polish security would be strengthened by the union of states in the Adriatic-Baltic-Black Sea area and cooperation with national-Catholic states in Europe. The alliance of Italy and Hungary with Germany forced the national camp to ally with the democratic powers against the fascist states. After the outbreak of World War II, the national camp planned to regain the lands belonging to the Piast and Jagiellon dynasty.

Keywords:

Second Polish Republic, National Party, National Radical Camp ABC, National Radical Movement Falanga

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Bodaszewski, Jakub. „Działalność Obozu Narodowo-Radykalnego i Ruchu Narodowo-Radykalnego w Krakowie i na terenie województwa krakowskiego w latach 1934-1939”. Krakowski Rocznik Archiwalny 24 (2018): 99-148.

Bończak, Jędrzej. „Akt ogłoszenia «Deklaracji ideowo-politycznej» Obozu Zjednoczenia Narodowego w świetle wybranych tytułów prasy narodowej i konserwatywnej”. Vade Nobiscum 20 (2019): 213-227. https://doi.org/10.18778/8142-717-3.12.

Dajnowicz, Małgorzata. „Międzynarodowe bezpieczeństwo Polski w świetle wypowiedzi Zygmunta Berezowskiego i Bohdana Winiarskiego w latach 1918-1939”. W: Bezpieczeństwo Europy – Bezpieczeństwo Polski, t. 1, red. Ewa Maj, Kamil Mazurek, Wojciech Sokół i Anna Szwed-Walczak, 525-540. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2016.

Dawidowicz, Aneta. Myśl polityczna Stronnictwa Narodowego 1928-1939. Wspólnota ideału czy alternacja koncepcji. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2017.

Dąbrowski, Dariusz. Rzeczpospolita Polska wobec kwestii Rusi Zakarpackiej (Podkarpackiej) 1938-1939. Toruń: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2007.

Deszczyński, Marek P. Ostatni egzamin. Wojsko Polskie wobec kryzysu czechosłowackiego 1938-1939. Warszawa: Neriton, 2003.

Dębski, Sławomir i Michail Narinski, red. Kryzys 1939 roku w interpretacjach polskich i rosyjskich historyków. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 2009.

Dobrowolski, Rafał. „Sytuacja wewnętrzna Stronnictwa Narodowego w przededniu II wojny światowej”. W: Narodowa Demokracja XIX-XXI wiek. Dzieje ruchu politycznego, t. 2, Działalność, red. Tomasz Sikorski i Adam Wątor, 229-245. Toruń: Adam Marszałek, 2012.

Dubicki, Tadeusz i Krzysztof Dach. Żelazny Legion Michała Archanioła. Z dziejów ruchu faszystowskiego w Rumunii. Warszawa: Adiutor, 1996.

Dudek, Antoni i Grzegorz Pytel. Bolesław Piasecki. Próba biografii politycznej. Londyn: Aneks, 1990.

Grott, Bogumił. Dylematy polskiego nacjonalizmu. Powrót do tradycji czy przebudowa narodowego ducha. Warszawa: Wydawnictwo von Borowiecky, 2014.

Grott, Bogumił. Nacjonalizm chrześcijański. Narodowo-katolicka formacja ideowa w II Rzeczypospolitej na tle porównawczym. Wyd. 2. Kraków: Wydawnictwo „Ostoja”, 1996.

Jakubowska, Urszula. „Fanatyk polityki (Bolesław Piasecki)”. Kwartalnik Historii Prasy Polskiej 31, nr 3-4 (1992): 221-229.

Kaczmarski, Krzysztof. O Wielką Polskę na wojennym wychodźstwie. Stronnictwo Narodowe wobec rządu gen. Władysława Sikorskiego (1939-1943). Rzeszów: Instytut Pamięci Narodowej, 2013.

Kaczmarski, Krzysztof. „Próby «legalizacji» Obozu Narodowo-Radykalnego (Grupy «Szańca») i wejścia jego przedstawicieli w struktury władz RP na wychodźstwie 1939-1941”. Pamięć i Sprawiedliwość 12, nr 1 (2008): 255-265.

Kała, Grzegorz. „Miejsce i rola narodu w życiu państwa podług planów politycznych Obozu Zjednoczenia Narodowego”. Echa Przeszłości 21, nr 1 (2020): 261-284. https://doi.org/10.31648/ ep.6147.

Kawalec, Krzysztof. Narodowa Demokracja wobec faszyzmu 1922-1939. Ze studiów nad dziejami myśli politycznej obozu narodowego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1989.

Kawęcki, Krzysztof. Działalność i myśl społeczno-polityczna Obozu Narodowo-Radykalnego ABC 1934-1939. Warszawa: Klub Zachowawczo-Monarchistyczny, 2009.

Kawęcki, Krzysztof. W imię Wielkiej Polski. ONR ABC w świetle pism programowych. Warszawa: Capital, 2013.

Kenar, Tomasz. „Droga do secesji. Geneza Związku Młodych Narodowców”. W: Narodowa Demokracja XIX-XXI wiek. Dzieje ruchu politycznego, t. 2, Działalność, red. Tomasz Sikorski i Adam Wątor, 215-228. Toruń: Adam Marszałek, 2012.

Kenar, Tomasz. „My mamy myśl, a Piłsudski siłę”. Myśl polityczna Związku Młodych Narodowców i Ruchu Narodowo-Państwowego. Szczecin, 2008. Praca niepublikowana.

Kobylańska, Zofia. Konfederacja Narodu w Warszawie. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1999.

Komorowski, Krzysztof. Polityka i walka. Konspiracja zbrojna ruchu narodowego 1939-1945. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000.

Korolec, Jan. Ustrój polityczny narodu. Warszawa: Zakład Graficzny Leona Wolnickiego, 1938.

Krajewski, Kazimierz. Uderzeniowe Bataliony Kadrowe 1942-1944. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1993.

Kulińska, Lucyna. Związek Akademicki „Młodzież Wszechpolska” i „Młodzież Wielkiej Polski” w latach 1922-1947. Warszawa: Inicjatywa Wydawnicza „Ars Politica”, 2004.

Kupliński, Jerzy. „Polskie działania dywersyjne na Ukrainie Zakarpackiej w 1938 r.”. Wojskowy Przegląd Historyczny, nr 4 (158) (1996): 65-83.

Kupliński, Jerzy. „Wojskowe aspekty rewindykacji Zaolzia w 1938 r.”. Cz. 1. Wojskowy Przegląd Historyczny, nr 3 (129) (1989): 60-80.

Kurzawa, Piotr. „Myśl polityczna polskiego konspiracyjnego ruchu narodowego w czasie II wojny światowej”. Świat Idei i Polityki 16 (2017): 324-354. https://doi.org/10.15804/siip201716.

Kwasieborski, Wojciech. Nad Odrą i nad Dnieprem. Przeszłość i przyszłość polskiej myśli imperialnej. Cyfrowa Biblioteka Myśli Narodowej, b.m.d.w. https://cbmn.pl/wojciechkwasieborski/

nad-odra-i-nad-dnieprem.

Landau-Czajka, Anna. „Wychowanie dla wojny. Ideologia wychowawcza polskiej prawicy nacjonalistycznej”. Kwartalnik Historyczny 97, nr 3-4 (1990): 157-175.

Łossowski, Piotr. „Zwrot w stosunkach polsko-litewskich jesienią 1938 roku”. Mazowieckie Studia Humanistyczne 3, nr 1 (1997): 65-79.

Maj, Ewa. „Bezpieczeństwo ideologiczne w dyskursie politycznym Narodowej Demokracji”. W: Bezpieczeństwo Europy – Bezpieczeństwo Polski, t. 1, red. Ewa Maj, Kamil Mazurek, Wojciech Sokół i Anna Szwed-Walczak, 555-567. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2016.

Majchrowski, Jacek M. „Obóz Narodowo-Radykalny – okres działalności legalnej”. Dzieje Najnowsze 8, z. 3 (1976): 53-72.

Majchrowski, Jacek M. Silni – zwarci – gotowi. Myśl polityczna Obozu Zjednoczenia Narodowego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985.

Marszał, Maciej, red. W stronę autorytaryzmu. Nacjonalizm integralny Związku Młodych Narodowców 1934-1939. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej, 2008.

Meller, Arkadiusz. „«Wracają czasy Krzyża i Szabli». Narodowo-radykalna krucjata przeciwko materializmowi. Myśl polityczna Mariana Reutta (1907-1945) w latach trzydziestych XX wieku”. Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem 34, nr 3 (2012): 7-47.

Miszewski, Dariusz. „Idea imperialna Konfederacji Narodu wobec koncepcji federacyjnej rządu gen. Władysława Sikorskiego”. In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką 5 (2011): 93-116.

Misztal, Jacek. Związek Akademicki Młodzież Wszechpolska 1922-1939. Krzeszowice: Dom Wydawniczy „Ostoja”, 2012.

Muszyński, Wojciech J. Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934-1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2011.

Muszyński, Wojciech J. „Sprawiedliwy z ONR «Falanga»”. Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej, nr 11 (120) (2010): 97-101.

Muszyński, Wojciech J. W walce o Wielką Polskę. Propaganda zaplecza politycznego Narodowych Sił Zbrojnych (1939-1945). Biała Podlaska–Warszawa: Rekonkwista–Rachocki i S-ka, 2000.

Nieć, Mateusz. Niemcy w publicystyce Narodowej Demokracji w okresie międzywojennym 1918-1939. Kwestie polityki międzynarodowej. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 1998.

Niewieżyn, Władimir A. Tajne plany Stalina. Propaganda sowiecka w przededniu wojny z Trzecią Rzeszą 1939-1941. Tłum. Jan J. Bruski. Kraków: Arcana, 2001.

Nitschke, Bernadetta. Adam Doboszyński. Publicysta i polityk. Kraków: Platan, 1993.

Rudnicki, Szymon. Obóz Narodowo Radykalny. Geneza i działalność. Warszawa: Czytelnik, 1985.

Siemaszko, Zbigniew S. Narodowe Siły Zbrojne. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Pokolenie”, 1988.

Smolik, Bartosz. Myśl polityczna Wojciecha Wasiutyńskiego. Toruń: Adam Marszałek, 2004.

Srokosz, Jacek. „Polska i Europa w koncepcjach Obozu Narodowo-Radykalnego – Falanga i Konfederacji Narodu”. Przegląd Prawa i Administracji 78 (2008): 129-143.

Śliwa, Michał. „Narodoworadykalny model państwa totalitarnego w Polsce”. Dzieje Najnowsze 28, nr 1 (1996): 39-45.

Śliwa, Michał. Polska myśl polityczna w I połowie XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993.

Tomasiewicz, Jarosław. W kierunku nacjokracji. Tendencje autorytarne, totalistyczne i profaszystowskie w polskiej myśli politycznej (1933-1939). Narodowcy – narodowi radykałowie – narodowi socjaliści. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2019.

Wapiński, Roman. Narodowa Demokracja 1893-1939. Ze studiów nad dziejami myśli nacjonalistycznej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980.

Waskan, Jan. Koncepcje społeczno-polityczne Romana Rybarskiego. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 1991.

Zackiewicz, Grzegorz. „Państwo radzieckie w myśli politycznej obozu narodowego w latach 1918-1939”. W: Narodowa Demokracja XIX-XXI wiek. Dzieje ruchu politycznego, t. 1, Koncepcje – ludzie, red. Tomasz Sikorski i Adam Wątor, 171-187. Toruń: Adam Marszałek, 2012.

Dariusz Miszewski

d.miszewski@op.pl
https://orcid.org/0000-0002-3821-8844

Affiliation:

War Studies University Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Ph.D. Dariusz Miszewski, prof. ASzWoj, historian, graduate of the University of Wrocław (1993), assistant professor at the Department of International Relations of the Institute of Political Science of the University of Zielona Góra (1999-2013), since 2016 assistant professor at the Faculty of National Security of the Academy of Military Art in Warsaw, where in 2017-2019 he was the head Department of History and Department of Security Sciences; since 2019, assistant professor at the Institute of Military History ASzWoj, since 2024 professor ASzWoj at the Institute of History and Polemology, where he holds the position of head of the Department of Polemological Analysis of Wars and Armed Conflicts.