Historia duszpasterstwa polskiego w Niemczech wczoraj i dziś

Stanisław Budyn

doi:10.18290/sp2445.4

Data publikacji : 2024-11-13

Tom 45 (2024)

Historia duszpasterstwa polskiego w Niemczech wczoraj i dziś

Stanisław Budyn

DOI: https://doi.org/10.18290/sp2445.4

Abstrakt

Celem artykułu jest prezentacja dziejów duszpasterstwa Polskiego w Niemczech. Jego początki sięgają końca XVII wieku, kiedy królem Rzeczypospolitej został August II Mocny. Rozwijało się ono w XIX wieku, a po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. osłabło, ponieważ wielu Polaków wróciło wtedy do kraju. Po wybuchu II wojny światowej Polacy na skutek podjętych działań niemieckich byli deportowani do III Rzeszy, gdzie trafiali do obozów koncentracyjnych. Na skutek tego, po zakończeniu działań wojennych, na tamtych terenach znowu było dużo Polaków. Część z nich powróciła do Polski, jednak część osiedliła się w miejscu dotychczasowego pobytu. Dla nich w 1945 r. zaczęto organizować duszpasterstwo, które jest tam prowadzone do czasów obecnych. Do Niemiec przyjeżdżają duszpasterze z Polski, żeby pracować wśród swoich rodaków, pozostających tam na stałe.

Słowa kluczowe:

duszpasterstwo, Niemcy, Polska, Polonia w Niemczech, dipisi

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

-lecie odzyskania niepodległości przez Polskę, Frankfurt/Offenbach, Hannover 2018.

Alsheimer H., Der Vatikan in Kronberg: ein Unikat in der deutschen Nachkriegsgeschichte, Frankfurt/M 2003.

Anmerkungen zur neuen Diskussion über Pius XII, „Herder Korrespondenz” 2000, nr 3, s. 129-135.

[b.a.] Historia duszpasterstwa polskiego w Niemczech opracowana na 50-lecie PMK w Niemczech, https://pmk.pmk-bochum.de/historia-misji/ [dostęp: 2.07.2024].

Bober S., Duszpasterstwo polskie w Niemczech, Polonia w Niemczech przed I wojną światową, [w:] Duszpasterstwo polskojęzyczne w Niemczech 1945-2005, red. S. Budyn, A. Bober, Lublin–Hannover 2006, s. 23-76.

Bochumer Schmiede, https://www.porta-polonica.de/de/atlas-der-erinnerungsorte/bochumer-sch miede [dostęp: 2.07.2024].

Budyn S., Organizacje polskie na terenie strefy brytyjskiej, [w:] Duszpasterstwo polskie w strefie brytyjskiej (mps).

Budyn S., Rejestry duchowieństwa polskiego z wykazami kapłanów wg diecezji i zakonów, zamordowanych i uwolnionych, [w:] Wczoraj i dziś duszpasterstwa polskiego w Niemczech 1945-2015, red. S. Budyn, B. Ostafin, K. Święs, Hannover–Katowice 2016, s. 61-104.

Budyn S., Prucnal S., Magacz J., Początki duszpasterstwa polskojęzycznego od XVIII do 1939 r., [w:] Księga Jubileuszowa z okazji 50-lecia istnienia Polskiej Misji Katolickiej w Dreźnie, red. M. Czop, K. Czop, M. Grzybek, Dresden 2022, s. 26-41.

Czerwiński A., Dachau, miasto i obóz koncentracyjny, Polacy w Dachau, [w:] Monachium i Bawaria. Polski przewodnik, praca zbiorowa, Monachium 1960, s. 49-55.

Das nationalsozialistische Lagersystem, red. M. Weimann, wyd. 4, Frankfurt 2001.

Der Ort des Terrors. Geschichte der nationalsozialistischen Konzentrationslager, t. 2: Frühe Lager, Dachau, Emslandlager, red. W. Benz, B. Distel; t. 3: Sachsenhausen, Buchenwald, Flossenbürg, München 2005-2006.

Die Geistlichen in Dachau sowie in anderen Konzentrationslagern und in Gefängnissen, red. E. Weiler, E. Thoma, Mödling 1971.

Domagała J., Ci, którzy przeszli przez Dachau, Warszawa 1957.

Duszpasterstwo polskojęzyczne w Niemczech 1945-2005, red. S. Budyn, A. Bober, Lublin–Hannover 2006.

Gawlina J., Wspomnienia, wyd. J. Myszor, Katowice 2004.

Heckerott J., Polen in Deutschland – Ruhrpolen; https://euro-ethnien.blogspot.com/2018/05/22 13-polen-in-deutschland-ruhrpolen_28.html [dostęp: 2.07.2024].

Jędrzejski J., Elekcja w roku 1697 – Jak August Mocny został władcą Rzeczpospolitej?, https:// historykon.pl/elekcja-w-roku-1697-jak-august-mocny-zostal-wladca-rzeczpospolitej/ [dostęp: 2.07.2024].

Kerski B., Hybride Identitäten, [w:] Polnische Einwanderung. Zur Geschichte und Gegenwart der Polen in Deutschland, red. B. Karski, K. Ruchniewicz, Osnabrück 2011, s. 33-54.

Kleßmann Ch., Einwanderugsprobleme im Auswanderungsland. Das Beispiel der Ruhrpolen, [w:] Polnische Einwanderung. Zur Geschichte und Gegenwart der Polen in Deutschland, red. B. Karski, K. Ruchniewicz, Osnabrück 2011, s. 75-84.

Kosicki K., Duszpasterstwo wśród Polaków w Niemczech w latach 1945-1950, Lublin 1993.

Kosiński S., Wokół wojennych losów kard. Augusta Hlonda, „Duszpasterz Polski Zagranicą” 25 (1974), nr 1, s. 42-57.

Kozłowiecki A., Ucisk i strapienie. Pamiętnik więźnia 1939-1945, wyd. 1, Kraków 1967.

Krieter U., Kurz gefasste Geschichte der katholischen Kirchengemeinde „St. Bonifatius mit der Seelsorgestelle St. Maximilian Kolbe” in Hamburg-Wilhelmsburg, Hamburg 2010, htttp:// www.alt-wilhelmsburg.de/katkirche.html

Ks. Franciszek Liss, https://www.porta-polonica.de/pl/atlas-miejsc-pami%C4%99ci/franciszek-liss [dostęp: 2.07.2024].

Ks. Józef Szotowski, https://www.porta-polonica.de/pl/atlas-miejsc-pami%C4%99ci/jozef-szotow ski [dostęp: 2.07.2024].

Księża, byli więźniowie z Dachau, dziękowali św. Józefowi za ocalenie, eKAI z 29 kwietnia 2010.

Lenort F., Rolewski Kazimierz, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 31, red. E. Rostworowski, Wrocław 1989, s. 556-557.

Lukas M., Josef Homeyer (1929-2010), wyd. 2, Regensburg 2013.

Malak H., „Klechy” w obozach śmierci. Wspomnienia byłego więźnia obozów Stutthof-Sachsenhausen-Dachau, wyd. 1, Schwäbisch Gmünd 1948; wyd. 2, Londyn 1961.

Mandziuk J., Księga Jubileuszowa duszpasterstwa polskiego w Niemczech, cz. 1: Dzieje duszpasterstwa polskiego, Würzburg 1995.

Markiewicz W., Modernisierung, [w:] Deutsche und Polen 100 Schlüsselbegriffe, red. E. Kobylińska, A. Lawaty, R. Stephan, München–Zürich 1992, s. 234-243.

Musioł T., Dachau 1933-1945, wyd. 2, Katowice 1971.

Nadolny A., Duchowni jako przywódcy grupy etnicznej na przykładzie działalności ks. Franciszka Lissa w Zagłębiu Ruhry 1890-1894, „Studia Polonijne” 5 (1982), s. 127-144.

Nadolny A., Sto lat polskiego duszpasterstwa w Hamburgu, Hamburg 1992.

Olszanowska-Skowrońska Z., Ksiądz Kardynał Prymas Polski August Hlond, ze wspomnień archiwisty, „Duszpasterz Polski Zagranicą” 25 (1974), nr 1, s. 58-65.

Pollaske Ch., Langfristige Zuwanderungen aus Polen, [w:] Polnische Einwanderung. Zur Geschichte und Gegenwart der Polen in Deutschland, red. B. Karski, K. Ruchniewicz, Osnabrück 2011, s. 215-225.

Seraphim H.-G., Gutachten: „Die Beurteilung der römisch-katholischen Geistlichen polnischer Nationalität durch die Besatzungsbehörden und die Gründe für das Vorgehen gegen sie in den von Deutschland besetzten Gebieten’’, Göttingen 1969 (mps).

Smołka L., Rekowski (Styp-Rekowski) Józef (1902-1969), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 31, z. 128, red. E. Rostworowski, Wrocław 1988-1989, s. 66-67.

Spietralska B., Carlo Maurizio Vota – włoski jezuita, spowiednik Jana III Sobieskiego, https:// www.wilanow-palac.pl/carlo_maurizio_vota_wloski_jezuita_spowiednik_jana_iii_sobieskiego. html [dostęp: 2.07.2024].

Święs K., Religijny i społeczno-kulturowy obraz polskojęzycznego duszpasterstwa. Refleksja socjologiczno-pastoralna w 70-tą rocznicę PMK, [w:] Wczoraj i dziś duszpasterstwa polskiego w Niemczech 1945-2015, red. S. Budyn, B. Ostafin, K. Święs, Hannover–Katowice 2016, s. 211-239.

Tazbir J., Die Kreuzritter, [w:] Deutsche und Polen 100 Schlüsselbegriffe, red. E. Kobylińska, A. Lawaty, R. Stephan, München–Zürich 1992, s. 28-33.

Turek Z., Spis księży pracujących w duszpasterstwie polskojęzycznym w latach 1945-2005, [w:] Duszpasterstwo polskojęzyczne w Niemczech 1945-2005, red. S. Budyn, A. Bober, Lublin–Hannover 2006, s. 389-512.

Walczewski I., Kryzys rodziny polskiej w obozach D.P. w Niemczech?, cz. 1-3, „Duszpasterzu Polskim Zagranicą” 4 (1953), nr 1, s. 23-38, nr 2, s. 81-95, nr 4, s. 320-338.

Walczewski I., Opłakane następstwa kryzysu rodziny wśród Polaków w Niemczech, „Duszpasterz Polski Zagranicą“ 5 (1954), nr 1, s. 16-37.

Warszawski J., Śp. Arcybiskup Józef Gawlina, „Duszpasterz Polski Zagranicą”16 (1965), nr 1, s. 10-16.

Wczoraj i dziś duszpasterstwa polskiego w Niemczech 1945-2015, red. S. Budyn, B. Ostafin, K. Święs, Hannover–Katowice 2016

Woś J., Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939-1945, z. 1-4, Warszawa 1977-1978.