Koncepcja wzmocnienia systemu przeciwdziałania skażeniom chemicznym mająca na celu ochronę ludności

Małgorzata Kochanowicz; Patrycja Bryczek-Wróbel

doi:10.18290/rns2025.0031

Data publikacji : 2025-09-26

Tom 53 Nr 3 (2025)

Koncepcja wzmocnienia systemu przeciwdziałania skażeniom chemicznym mająca na celu ochronę ludności

Małgorzata Kochanowicz

https://orcid.org/0000-0003-3775-8854

Patrycja Bryczek-Wróbel

https://orcid.org/0000-0001-7154-7335

DOI: https://doi.org/10.18290/rns2025.0031

Abstrakt

Niniejszy artykuł przedstawia problematykę skażeń chemicznych w kontekście ich negatywnych skutków dla ludności cywilnej. Głównym celem jest przedstawienie koncepcji wzmocnienia systemu przeciwdziałania skażeniom chemicznym, a główny problemem badawczy zawiera się w pytaniu: jakie działania należy podjąć, aby wzmocnić system przeciwdziałania skażeniom chemicznym. Wykorzystano teoretyczne metody badawcze, w tym analizę systemową, porównawczą i statystyczną. Przeprowadzono krytyczną kwerendę literatury przedmiotu badań. W celu uzupełnienia narracji analitycznej wykorzystano metodę empiryczną w postaci wywiadu osobistego, zogniskowanego.

Słowa kluczowe:

bezpieczeństwo chemiczne, ochrona ludności, skażenia chemiczne, bezpieczeństwo informacji, zarządzanie kryzysowe

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Adamkiewicz J. (2023), Skażenia chemiczne, [w:] J. Itrich-Drabarek, A. Misiuk, S. Mitkow i P. Bryczek--Wróbel (red.), Encyklopedia Bezpieczeństwa Narodowego, Warszawa: Elipsa, s. 581.

Aguilera-Caracuel J. i Ortiz-de-Mandojana N. (2013), Green Innovation and Financial Performance on Institutional Approach, Organization & Environment, nr 4, s. 365-385. https://doi.org/10.1177/108602661350793

Ali-Asgharz F., Khosravi Y., Arghami S. i Hasanzadeh Rangi N. (2011), The Effect of HCS on Knowledge and Safety Performance (Case study: Hazardous Chemicals in the Tehran Refinery), Australian Journal of Basic and Applied Sciences, nr 10, s. 564-570.

Anik A, Toha M. i Tareq S. (2024), Occupational Chemical Safety and Management: A Case Study to Identify Best Practices for Sustainable Advancement of Bangladesh, Hygiene and Environmental Health Advances 12, s. 100-110. https://doi.org/10.1016/j.heha.2024.100110

Biskupski A. i Borowik M. (2020), Katastrofa w Bejrucie a zagrożenie bezpieczeństwa publicznego w Polsce wynikające z produkcji i stosowania azotanu(V) amonu, Przemysł Chemiczny, nr 9, s. 1265-1268. https://doi.org/10.15199/62.2020.9.1

Bojar Fijałkowski T. (2019), Prawo sanitarne w systemie prawnej ochrony środowiska w Polsce, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.

Chen C. i Reniers G. (2020), Chemical Industry in China: The Current Status, Safety Problems, and Pathways for Future Sustainable Development, Safety Science 128, s. 104741. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2020.104741

Dunaj P. (2023), Bezpieczeństwo chemiczne i gwarancje jego zapewnienia w Unii Europejskiej, Rocznik Administracji Publicznej, nr 9, s. 189-204. https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.012.18308

Elhag-Idris G. (2024), Modern Chemical Safety and Green Technology: Innovations for Sustainable Chemical Management in Canada, Advance in Environmental Waste Management & Recycling, nr 3, s. 1-4.

Fehler W. i Bączek P. (2021), Podstawy konceptualizacji polityki bezpieczeństwa w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom chemicznym w Polsce, Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych AMW, nr 3, s. 39-57.

Grabowska G. (2001), Europejskie prawo środowiska, Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN.

Klepacki B. i Skałbania K. (2017), Formalno-prawne i organizacyjne sposoby zapobiegania zagrożeniom w transporcie paliw płynnych, Ekonomika i Organizacja Logistyki, nr 4, s. 43-50. https://doi.org/10.22630/EIOL.2016.1.4.34.

Kołcz B. (2023), Categorisation of Hazards Caused by Chemical Accidents and Disasters in Terms of Rescue Efforts / Kategoryzacja zagrożeń spowodowanych awariami i katastrofami chemicznymi w aspekcie podejmowanych działań ratowniczych, Safety & Fire Technology, nr 2, s. 64-85. https://doi.org/10.12845/sft.62.2.2023.4

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997, poz. 78).

Kowalska J. (2021), Narażenie spawaczy na czynniki chemiczne emitowane do powietrza w miejscu pracy, Przemysł Chemiczny, nr 2, s. 132-138. https://doi.org/10.15199/62.2021.2.2

Kruczkowska M. (2025), To była największa katastrofa chemiczna na świecie. 40 lat później Indie wywiozły toksyczne odpady, Wyborcza.pl, 4.01, https://wyborcza.pl/7,75399,31589212,to-byla-najwieksza-katastrofa-chemiczna-na-swiecie-40-lat-pozniej.html [dostęp: 04.02.2025].

Krzemińska S., Szewczyńska M. i Jachowicz A. (2024), Narażenie strażaków na substancje chemiczne podczas pożaru, Bezpieczeństwo Pracy, nr 5, s. 12-15. https://doi.org/10.54215/BP.2024.5.11.Krzeminska

Kwilosz T., Filar B. i Miziołek M. (2022), Analiza zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego pyłami charakterystycznymi dla niskiej emisji, Nafta-Gaz, nr 9, s. 688-695. https://doi.org/10.18668/NG.2022.09.06.

Lorenz W. (2020), Użycie broni chemicznej przez Rosję – konsekwencje dla NATO, Polski Instytut Studiów Międzynarodowych, nr 252 (2184).

Milszewski J. (2024), Orlen Lietuva. 1,8 ton ropy wyciekło do Bałtyku, Gospodarkamorska.pl, 9.02, https://www.gospodarkamorska.pl/orlen-lietuva-18-ton-ropy-wycieklo-do-baltyku-76310 [dostęp: 1.10.2024].

Murakami H. (2021), Podziemie. Największy zamach w Tokio, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.

Pająk M., Szostak M. i Sławiński M. (2012), Badania geostatystyczne skażenia środowiska leśnego Uroczyska Grodzisko w Bielańsko-Tynieckim Parku Krajobrazowym, Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji 24, s. 245-256.

Pakulska D. (2015), Zagrożenia chemiczne związane z eksploatacją gazu łupkowego, Medycyna Pracy, nr 1, s. 99-117. https://doi.org/10.13075/mp.5893.00147

PAP (2014), Skażenie wody po wycieku chemicznym w USA, WNP, 10.01, https://www.wnp.pl/przemysl/chemia/skazenie-wody-po-wycieku-chemicznym-w-usa,215528.html [dostęp: 04.02.2025].

Radlak A. (2024), Nielegalne i niebezpieczne w ogniu, Przegląd Pożarniczy, https://www.ppoz.pl/czytelnia/ratownictwo-i-ochrona-ludnosci/nielegalne-i-niebezpieczne-w-ogniu/idn:3293 [dostęp: 1.11.2024].

Rutkowska A. i Rusek P. (2020), Rynek nawozów fosforowych oraz zróżnicowanie zawartości fosforu w glebach Polski, Przemysł Chemiczny, nr 3, s. 381-385. https://doi.org/10.15199/62.2020.3.5

Solarz J. (2005), Skażenia chemiczne – typologia zagrożeń, Zeszyty Naukowe AON, nr 4(93), s. 310-325.

Syeda S. (2020), Framework for Sound Management of Chemicals: Toward a Sustainable Chemicals Industry in Bangladesh, ACS Chemical Health & Safety, nr 5, s. 288-298. https://doi.org/10.1021/acs.chas.0c00039

Szewczyńska M., Dobrzyńska E., Pośniak M. i Jeżewska A. (2011), Czynniki chemiczne w zakładach fryzjerskich – zagrożenia i profilaktyka, Bezpieczeństwo Pracy, nr 1, s. 14-17.

Szklarski Ł. (2024), The Threat of Cbrn Terrorism: An Overview and Omprovised Use of Chemical, Biological, Radiological and Nuclear Materials, Zeszyty Naukowe SGSP, nr 91, s. 39-62. https://doi.org/10.5604/01.3001.0054.7565

Szuster P. (2024), Substancje chemiczne zawarte w odzieży i ich wpływ na środowisko. Przegląd praktyk przemysłowych i ekologicznych alternatyw, ResearchGate.net, https://www.researchgate.net/publication/385168864_Substancje_chemiczne_zawarte_w_odziezy_i_ich_wplyw_na_srodowisko_Przeglad_praktyk_przemyslowych_i_ekologicznych_alternatyw [dostęp: 1.11.2024].

Thomas A. (2021), Effects of Chemical Warfare: A Selective Review and Bibliography of British State Papers. London: Taylor & Francis.

Ustawa z dnia 5 grudnia 2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej (Dz.U. 2024, poz. 1907, z późn. zm.).

Wysong M. i Landals J. (1999), New Software Allows Weyerhaeuser to Master Chemical Safety Compliance, The Forestry Chronicle, nr 5, s. 861-862. https://doi.org 10.5558/tfc75861-5

Xu S., Chen Y., Lyulyov O. i Pimonenko T. (2023), Green Technology Innovation and High-Quality Economic Development: Spatial Spillover Effect, Prague Economic Papers, nr 3, s. 292-319. https://doi.org/10.18267/j.pep.833

Zhu W. i Zou J. (2022), The Impact of Green Technology Innovation of New Energy Companies on Earnings Sustainability in China – Based on the Regulatory Effect of Green Finance Development, American Journal of Industrial and Business Management, nr 8, s. 1348-1362. https://doi.org/10.4236/ajibm.2022.128073