Memoria gratum facit. Labirynty pamięci i zaułki wdzięczności. Szkice socjologiczne

Wojciech Świątkiewicz

doi:10.18290/rns2023.0007

Data publikacji : 2023-03-30

Tom 51 Nr 1 (2023)

Memoria gratum facit. Labirynty pamięci i zaułki wdzięczności. Szkice socjologiczne

Wojciech Świątkiewicz

https://orcid.org/0000-0002-8459-5114

DOI: https://doi.org/10.18290/rns2023.0007

Abstrakt

Pamięć należy do porządku świata kultury i steruje regułami życia społecznego zarówno grupowego, jak i jednostkowego. Pamięć jest tkanką życia zbiorowego, ośrodkiem skupienia i gwarantem kulturowej i społecznej tożsamości, a jej utrata, sprzeniewierzenia lub lekceważenia prowadzą do rozpadu więzi społecznych, a w ostateczności do rozkładu i zaniku społeczności. Pamięć z istoty swej obejmuje wydarzenia przeszłości, która jest ontologicznie zamknięta, ale pozostaje epistemologicznie otwarta. Wdzięczność jest dziedziną pamięci. Transfuzja pamięci i wdzięczności jest konieczna dla zachowania i pielęgnowania tożsamości kulturowej zarówno w perspektywie dynamiki biografii jednostki, jak i w odniesieniu do różnych mikro- i makrospołecznych postaci życia zbiorowego.

Słowa kluczowe:

kultura, pamięć, wdzięczność, pamięci w kulturze, kultura pamięci, transfuzja pamięci i wdzięczności

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Assmann J. (2008), Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, tłum. A. Kryczyńska-Pham, wstęp i red. R. Traba, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Barska A. (2016), Odkrywanie pamięci w fotografiach rodzinnych. Zarys problemu, [w:] A. Barska, K. Biskupska i I. Sobieraj (red.), Przestrzenie pamięci. Świat wartości w przekazie kulturowym, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 123-133.

Bauman Z. (2011), Ponowoczesne wzory osobowe, Studia Socjologiczne, t. 1 (200), s. 435-458.

Bonhoffer D. (1970), Wybór pism, przeł. A. Morawska, Warszawa: Biblioteka „Więzi”.

Berger P. (1988), Zaproszenie do socjologii, tłum. J. Stawiński, Warszawa: PWN.

Braudel F. (1971), Historia i trwanie, przeł. B. Geremek,Warszawa: Czytelnik.

Ciołkiewicz P. (2005), Polskie emocje, niemiecka arogancja i pruska buta. Uwagi na marginesie debaty publicznej o wypędzeniach, [w:] A. Szpociński (red.), Wobec przeszłości. Pamięć przeszłości jako element kultury współczesnej, Warszawa: Instytut Adama Mickiewicza.

Coelho P. (2007), Piąta Góra, tłum. G. Misiorowska i B. Stępień, Warszawa: Wydawnictwo Drzewo Babel.

Dyczewski L. (2011), Kultura w całościowym planie rozwoju, Warszawa: IW PAX.

Franciszek Papież, Co się z tobą stało, Europo? Przemówienie podczas uroczystości wręczenia Franciszkowi Nagrody Karola Wielkiego, 6 V 2016, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/ franciszek_i/przemowienia/karolw_06052016.html [dostęp: 9.03.2020].

Frossard A. (1983), „Nie lękajcie się”, Rozmowy z Janem Pawłem II, przeł. A. Turowiczowa, Kraków: Znak.

Gadacz T. (2015), O wdzięczności, [w:] K. Pietrych (red.), „Horyzont dialogu i rozumienia”. W kręgu myśli Józefa Tischnera, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 37-42.

Golka M. (2010), Pamięć społeczna i jej implanty, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.

Jan Paweł II, „Przebacz, a zaznasz pokoju”, Orędzie Papieża na XXX Światowy Dzień Pokoju 1 stycznia 1997 roku, https://www.ekai.pl/czy-zadanie-reparacji-wojennych-od-niemiec-jest-zgodne-z-nauczaniem-kosciola/ [dostęp: 2.09.2022].

Le Goff J. (2007), Historia i pamięć, tłum. A. Gronowska i J. Stryjczyk, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Halbwachs M. (1969), Społeczne ramy pamięci, przeł. i wstępem opatrzył M. Król, Warszawa: PWN.

Herbert Z. (2002), Pamięć, [w:] S. Abramowicz i T. Balbus (red.), Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1956. Słownik biograficzny, Warszawa: IPN.

Jabłoński A. (2013), Świadomość zakłamana, [w:] K. Szpalt i M. Zemło (red.), Formy świadomości społecznej, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Kowalska Święta s. M. Faustyna (2014), Dzienniczek. Miłosierdzie Boże w duszy mojej, Warszawa: PROMIC, p. 254, s. 139.

Kwiatek P. (2012), Przeszkody i strategie rozwoju wdzięczności w świetle współczesnych badań psychologicznych, Seminare, t. 32, s. 151-163.

Mariański J. (2021), Indywidualizacja religijna i moralna jako megatrend społeczno-kulturowy, Studium socjologiczne, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Mariański J. (2020), Aforyzmy, myśli, sentencje i refleksje socjologiczne, Lublin: Wyższa Szkoła Nauk Społecznych w Lublinie.

Milewski M., bp, Katolicka Polsko, co robisz ze swoim papieżem?, https://www.fronda.pl/a/Katolicka-Polsko-co-robisz-ze-swoim-papiezem,207743.html [dostęp: 26.11.2022].

Morawiecki M., https://www.gazetaprawna.pl/artykuly/1434427,morawiecki-transformacja-systemu-energetycznego.html [dostęp: 17.02.2020].

Nowak J. (2011), Społeczne reguły pamiętania. Antropologia pamięci zbiorowej, Kraków: Nomos.

Norwid C.K. (2020), Przeszłość, [w:] Poezje, Toruń: C&t.

Olbrycht K. (2014), Jana Pawła II myślenie o związkach wiary i kultury – wyzwaniem dla wychowania chrześcijańskiego, Pedagogia Christiana, t. 2/34, s. 11-28.

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, w przekładzie z języków oryginalnych, oprac. Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, wyd. 3, Poznań–Warszawa: Pallottinum.

Ricoeur P. (1993), Jaki ma być nowy etos Europy ?, tłum. M. Frankiewicz, Znak, nr 461 (10), s. 97-106.

Saryusz-Wolska M. (2014), Pamięć funkcjonalna, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska i R. Traba, współpraca J. Kalicka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.

Saryusz-Wolska M. (2014), Pamięć komunikacyjna, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska i R. Traba, współpraca J. Kalicka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.

Saryusz-Wolska M. (2014), Pamięć kulturowa, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska i R. Traba, współpraca J. Kalicka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.

Simmel G. (2008), Wdzięczność. Próba ujęcia socjologicznego, [w:] Georg Simmel, Pisma socjologiczne, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa: Oficyna Naukowa.

Seneka (2004), De beneficis III, 4.2, [w:] Cz. Michalunio SJ (red.), Dicta. Zbiór łacińskich sentencji, przysłów, zwrotów, Kraków: Wydawnictwo WAM.

Sławek T. (1997), Nasze powinności, Gazeta Uniwersytecka. Miesięcznik Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 9.

Szacka B. (2006), Czas przeszły: pamięć–mit, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.

Tokarska-Bakir J. (2020), Zbiorowe traumy, prywatne obowiązki, https://www.miesiecznik.znak. com.pl/7202015joanna-tokarska-bakir-zbiorowe-traumy-prywatne-obowiazki/ [dostęp: 22.08.2020].

Traba R. (2008), Wstęp do wydania polskiego. Pamięć kulturowa – pamięć komunikatywna. Teoria i praktyka badawcza Jana Assmanna, [w:] J. Assmann, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, tłum. A. Kryczyńska-Pham, wstęp i red. R. Traba, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Wróblewski P. (2005), Prawosławno-białoruski i katolicko-polski kanon pamięci społecznej w zbiorowościach lokalnych Podlasia, [w:] A. Szpociński (red.), Wobec przeszłości. Pamięć przeszłości jako element kultury współczesnej, Warszawa: Instytut Adama Mickiewicza.