Klasyczna filozofia prawdy a koncepcja wiedzy obiektywnej Karla R. Poppera

Stanisław Kowalczyk

doi:10.18290/rns2023.0014

Data publikacji : 2023-03-30

Tom 51 Nr 1 (2023)

Klasyczna filozofia prawdy a koncepcja wiedzy obiektywnej Karla R. Poppera

Stanisław Kowalczyk

DOI: https://doi.org/10.18290/rns2023.0014

Abstrakt

Artykuł składa się z dwóch części. Pierwsza część traktuje o koncepcji prawdy klasycznej filozofii chrześcijańskiej św. Augustyna i św. Tomasza z Akwinu, którzy podają definicję prawdy jako adaequatio ludzkich intelektualnych sądów i rzeczy. Błędne interpretacje prawdy są konsekwencją lekceważenia jednego elementu prawdy: przedmiotu wiedzy – rzeczy (idealizm filozoficzny) lub podmiotu wiedzy – działania umysłu (sensualizmu epistemologicznego). Według filozofii klasycznej prawda jest nie tylko obiektywna, ale także stała i uniwersalna. Zwolennicy marksizmu, liberalizmu i postmodernizmu akceptują relatywizm epistemologiczny i aksjologiczny. Druga część artykułu wyjaśnia pojęcie obiektywnej wiedzy Karla Poppera. Odrzuca on epistemologię neopozytywizmu i skrajnego racjonalizmu, ale proponuje nadkrytyczną teorię wiedzy obiektywnej. Proponuje również metodę prób i błędów w naukowym poszukiwaniu prawdy. Popper wyróżnia trzy światy: rzeczy fizyczne, świadomość człowieka i obiektywne idee/wartości. Obiektywna wiedza jest możliwa tylko w ostatnim świecie, ale nie jest pewna.

Słowa kluczowe:

prawda, wiedza obiektywna, socjologia, świat

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Arystoteles (1983), Metafizyka, tłum. K. Leśniak, Warszawa: PWN.

Berlin I. (1991), Dwie koncepcje wolności i inne eseje, tłum. D. Grinberg, Warszawa: PWN.

Chmielewski A. (1995), Filozofia Poppera. Analiza krytyczna, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Chmielewski A. (2007), Popper Karl Raimund, [w:] Powszechna Encyklopedia Filozofii, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2007, t. 8, s. 364.

Engels F. (1949), Rozwój socjalizmu od utopii do nauki, tłum. A. Warski, [w:] K. Marks i F. Engels, Dzieła wybrane, Warszawa: Książka i Wiedza.

Fichte J.G. (1958), Powołanie człowieka, tłum. A. Zieleńczyk, Warszawa: PWN.

Hume D. (1963), Traktat o naturze ludzkiej, tłum. Cz. Znamierowski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Husserl E. (1975), Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii, tłum. D. Gierulanka, Warszawa: PWN.

Jabłoński A. (2002), Status teoretyczny i funkcja techniczna wiedzy o społeczeństwie. Wokół myśli Karla R. Poppera i Józefa M. Bocheńskiego, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Jabłoński A. (2006), Budowanie społeczeństwa wiedzy. Zarys teorii społecznej Karla Poppera, Lublin: Wydawnictwo KUL.

Kowalczyk S. (1990), Człowiek w myśli współczesnej. Filozofia współczesna o człowieku, Warszawa: Wydawnictwo „Michalineum”.

Kowalczyk S. (1995), Podstawy światopoglądu chrześcijańskiego,Wrocław: Wrocławska Księgarnia Archidiecezjalna.

Kowalczyk S. (1997), Teoria poznania, Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne.

Kowalczyk S. (2002), Zarys filozofii człowieka, Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne.

Kowalczyk S. (2004), Idee filozoficzne postmodernizmu, Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne.

Kowalczyk S. (2007), Człowiek i Bóg w nauce św. Augustyna, Lublin: Wydawnictwo KUL.

Kowalczyk S. (2011), Współczesny kryzys ideowo-aksjologiczny, Lublin: Wydawnictwo KUL.

Krąpiec M.A. (1959), Realizm ludzkiego poznania, Poznań: Pallottinum.

Lonergan B. (1957), Insight. A Stude of Human Understanding, London: Longmans, Green.

Magee B. (1998), Popper, tłum. P. Dziliński, Warszawa: Prószyński i s-ka.

Mannheim K. (1992), Ideologia i utopia, tłum. J. Miziński, Lublin 1992.

Maritain J. (1988), Prawo naturalne i prawo moralne, [w:] J. Maritain, Pisma filozoficzne, tłum. J. Fenrychowa, Kraków: Znak.

Nietzsche F. (1910/1911), Wola mocy. Próba przemiany wszystkich wartości, tłum. S. Frycz, K. Drzewiecki, Warszawa: Nakład Jakóba Mortkowicza.

Pieper J. (1951), Wahrheit der Dinge, München: Hegner-Bücherei.

Popper K. (1989), Nędza historycyzmu: z dodatkiem fragmentów autobiografii, tłum. S. Amsterdamski, Warszawa: Wydawnictwo KRAG.

Popper K. (1992), Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna, tłum. A. Chmielewski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Państwowe.

Popper K. (1993), Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, tłum. J. Krahelska, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Popper K. (1994a), Wiedza a zagadnienia ciała i umysłu. W obronie interakcji, tłum. T. Baszniak, Warszawa: Książka i Wiedza.

Popper K. (1994b), Mit schematu pojęciowego. W obronie nauki i racjonalności, tłum. B. Chwedeńczuk, Warszawa: Książka i Wiedza.

Popper K. (1996), Wszechświat otwarty. Argument na rzecz indeterminizmu, tłum. A. Chmielewski, Kraków: Wydawnictwo Znak.

Popper K. (1997a), W poszukiwaniu lepszego świata. Wykłady i rozprawy z trzydziestu lat, tłum. A. Malinowski, Warszawa: Książka i Wiedza.

Popper K. (1997b), Nieustanne poszukiwania. Autobiografia intelektualna, tłum. A. Chmielewski, Kraków: Wydawnictwo Znak.

Popper K. (1999), Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, tłum. S. Amsterdamski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Rorty R. (1996), Przygodność, ironia i solidarność, tłum. W.J. Popowski, Warszawa: Wydawnictwo Spacja.

Ryle G. (1970), Czym jest umysł?, tłum. W. Marciszewski, Warszawa: PWN.

Siemianowski A. (1986), Człowiek i prawda, Poznań: Pallottinum.

Szacki J. (2003), Historia myśli socjologicznej, Warszawa: PWN.

Św. Augustyn, De libero arbitrio 2, 14, 37 PL 32, 1261.

Św. Augustyn, De libero arbitrio II, 3, 7 – II, 15, 39 PL 32, 1243-1262.

Św. Augustyn, De vera religione, 36, 66 PL 34, 151.

Św. Augustyn, Soliloquia 2, 5 PL 32, 889.

Św. Tomasz (1998), Traktat o człowieku, Summa Teologii I, 75-89, tłum. S. Świeżawski, Kęty: Wydawnictwo Antyk.

Św. Tomasz, Contra Gentes I, 59.

Św. Tomasz, De Veritate q. 1, a. 1. 1.

Twardowski K. (1927), Rozprawy i artykuły filozoficzne, Lwów: Księgarnia S.A. „Książnica-Atlas” T.N.S.W.