The Performativity of Weaponized Language: Manipulation, Power, and Resistance

Dorota Drałus; Monika Wichłacz

doi:10.18290/rns2025.0011

Data publikacji : 2025-03-31

Tom 53 Nr 1 (2025)

Performatywność „uzbrojonego” języka: manipulacja, władza i opór

Dorota Drałus

https://orcid.org/0000-0002-6029-9230

Monika Wichłacz

https://orcid.org/0000-0002-7736-422X

DOI: https://doi.org/10.18290/rns2025.0011

Abstrakt

Artykuł dotyczy zagadnienia „uzbrojonej” komunikacji, definiowanej jako strategiczne użycie języka do kształtowania percepcji, emocji i zachowań oraz podważania wartości demokratycznych i spójności społecznej. Odwołując się do teorii aktów mowy Johna L. Austina i Johna Searle’a, autorki analizują, w jaki sposób performatywny charakter języka jest wykorzystywany do przeformułowywania rzeczywistości, normalizacji wykluczenia oraz erozji zaufania publicznego. „Uzbrojona” komunikacja czerpie z nowoczesnych technologii, wzmacniając efekt przeciążenia poznawczego, dezinformację i narracje dzielące społeczeństwo, co oznacza odejście od tradycyjnych form perswazji na rzecz emocjonalnej, szeroko i błyskawicznie rozprzestrzeniającej się retoryki. Taka transformacja podważa dotychczasowe normy etyczne i rodzi obawy o postrzeganie języka jako narzędzia przymusu i opresji. Artykuł przywołuje ponadto historyczne perspektywy retoryki sofistycznej i konfucjańskich zasad językowych, zestawiając je z wyzwaniami współczesności, takimi jak propaganda czy mowa nienawiści. Analiza tych mechanizmów ukazuje ścisłe powiązania między językiem, władzą i zmianami społecznymi, podkreślając pilną potrzebę dyskursu etycznego w erze cyfrowej.

Słowa kluczowe:

akty mowy, performatywność języka, dezinformacja, „uzbrojona” komunikacja, wojna narracyjna

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (English)

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Allenby B. R. (2017), The Age of Weaponized Narrative, or, Where Have You Gone, Walter Cronkite?, Issues in Science and Technology 33, no. 4, pp. 65-70.

Allenby B., and Garreau J. (eds.) (2017), Weaponized Narrative: The New Battlespace, Washington, DC: Center of the Future of War.

Aristotle (2004), Rhetoric, trans. W. R. Roberts, Mineola, NY: Dover Publications.

Austin J. L. (1962), How to Do Things with Words, Oxford: Clarendon Press.

Confucius (2007), The Analects, trans. B. Watson, New York: Columbia University Press.

Council of Europe (2022), Recommendation CM/Rec(2022)16 of the Committee of Ministers to Member States on Combating Hate Speech, https://search.coe.int/cm#{%22CoEIdentifier%22:[%220900001680a67955%22],%22sort%22:[%22CoEValidationDate%20Descending%22]}.

Diogenes Laërtius (1853), Lives and Opinions of Eminent Philosophers, trans. C. D. Yonge, London: Henry G. Bohn.

Epstein J. (2023), In Our Divided Times, Let’s Not ‘Weaponize’ Our Language, Washington Post, August 15, https://www.washingtonpost.com/opinions/2023/08/15/overusing-word-weaponize/ [accessed: 10.09.2024].

Gorgias (1948), Encomium of Helen, [in:] K. Freeman, Ancilla to the Pre-Socratic Philosophers: A Complete Translation of the Fragments in Diels, Fragmente der Vorsokratiker, Cambridge, MA: Harvard University Press, DK 82, 11.

Legal Information Institute (2021), Fighting Words, https://www.law.cornell.edu/wex/fighting_words.

Fowler H. W. (2009), s.v. Vogue-words, [in:] H. W. Fowler, and D. Crystal (eds.), A Dictionary of Modern English Usage, Oxford: Oxford University Press.

Han B.-C. (2024), Palce, które liczą, [in:] B.-C. Han, Kryzys narracji i inne eseje, trans. R. Pokrywka, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej (ebook).

Hill C. (2018), Weaponized Words, Hoover Digest, no. 2, pp. 70-76.

Karwat M. (2000), Sztuka manipulacji politycznej, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Kerferd G. B. (1981), The Sophistic Movement, Cambridge: Cambridge University Press.

Kessler A. (2024), Lay Down Your Weaponization, The Wall Street Journal, January 28, https://www.wsj.com/articles/lay-down-your-weaponization-bad-word-use-media-misinformation-claudine-gay-7a1bfbe5 [accessed: 3.09.2024].

Krieg A. (2023), Subversion: The Strategic Weaponization of Narratives, Washington, DC: Georgetown University Press.

Lin H. (2017), Towards an Adequate Response, [in:] B. R. Allenby, and J. Garreau (eds), Weaponized Narrative: The New Battlespace, Washington, DC: Center of the Future of War, pp. 41-44.

Maan A. (2018), Narrative Warfare, Washington, DC: Narrative Strategies, LLC.

Mercieca J. R. (2019), Dangerous Demagogues and Weaponized Communication, Rhetoric Society Quarterly 49, no. 3, pp. 264-279.

Mourelatos A. P. D (1987), Gorgias on the Function of Language, Philosophical Topics 15, no. 2, pp. 135-170.

Ornatowski C. M. (2021), Retoryka uzbrojona: walka o świadomość we współczesnej przestrzeni medialnej, Res Rhetorica 8, no. 4, pp. 14-39, https://doi.org/10.29107/rr2021.4.1.

Orwell G. (1946), Politics and the English Language, https://www.orwellfoundation.com/the-orwell-foundation/orwell/essays-and-other-works/politics-and-the-english-language/.

Pałka P. (2007), Manipulacja – zła siostra perswazji, [in:] G. Habrajska, and A. Obrębska-Woźniczka (eds.), Mechanizmy perswazji i manipulacji, Łódź: Drukarnia Cyfrowa i Wydawnictwo Piktor, pp. 369-381.

Pascale C.-M. (2019), The Weaponization of Language: Discourses of Rising Right-Wing Authoritarianism, Current Sociology 67, no. 6, pp. 898-917.

Pentón Herrera L. J., and Bryan K. C. (2022), Language Weaponization in Society and Education: Introduction to the Special Issue, International Journal of Literacy, Culture, and Language Education 2, pp. 1-5.

Plato (1997a), Theaetetus, trans. M. J. Levett, rev. M. Burnyeat, [in:] J. M. Cooper, and D. S. Hutchinson (eds.), Plato Complete Works, Indianapolis: Hackett Publishing Company, pp. 157-234.

Plato (1997b), Gorgias, trans. D. J. Zeyl, [in:] J. M. Cooper, and D. S. Hutchinson (eds.), Plato Complete Works, Indianapolis: Hackett Publishing Company, pp. 791-869.

Poole S. (2017), Weaponise! The Meaning of 2017’s Political Buzzword, The Guardian, March 27, https://www.theguardian.com/science/2017/mar/27/weaponise-the-meaning-of-2017s-political-buzzword#comments [accessed 3.09.2024].

Rawski T., Kwiatkowska A., and Plisiecki H. (2024), Retoryka wykluczenia a retoryka uwiarygodnienia: „prawdziwi Polacy” w dyskursie parlamentarnym, Res Rhetorica 11, no. 1, pp. 28-51, https://doi.org/10.29107/rr2024.1.2.

Roennfeldt C. F. (2011), Productive War: A Re-Conceptualisation of War, Journal of Strategic Studies 34, no. 1, pp. 39-62, https://doi.org/10.1080/01402390.2011.541761.

Searle J. R. (1969), Speech Acts: An Essay in the Philosophy of Language, Cambridge: Cambridge University Press.

Searle J. R. (1995), The Construction of Social Reality, New York: Free Press.

Stein E. (1986), History Against Free Speech: The New German Law Against the “Auschwitz” – and Other – “Lies”, Michigan Law Review 85, no. 2, pp. 277-324.

Waltzman R. (2017), The Weaponization of Information. The Need for Cognitive Security, https://www.rand.org/pubs/testimonies/CT473.html.

Warchala J. (2016), O pewnych warunkach perswazji, Artes Humanae 1, pp. 69-86.

Withers M. (2023), The 10 Biggest Lies of Brexit, The New European, June 21, https://www.theneweuropean.co.uk/the-10-biggest-lies-of-brexit/ [accessed 3.09.2024].

Wittgenstein L. (1961), Tractatus Logico-Philosophicus, trans. D. F. Pears, and B. F. McGuinness, London: Routledge & Kegan Paul.

Zwoleński A. (2003), Słowo w relacjach społecznych, Kraków: Wydawnictwo WAM.