Transparentność wynagrodzeń w eliminowaniu luki płacowej w organizacjach

Monika Wawer

doi:10.18290/rns2025.0029

Data publikacji : 2025-09-26

Tom 53 Nr 3 (2025)

Transparentność wynagrodzeń w eliminowaniu luki płacowej w organizacjach

Monika Wawer

https://orcid.org/0000-0003-4970-4650

DOI: https://doi.org/10.18290/rns2025.0029

Abstrakt

Celem artykułu jest zidentyfikowanie możliwych konsekwencji wprowadzenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE nr 2023/970 z dnia 10 maja 2023 r., która ma zapewnić stosowanie zasady równości płacy za taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości między mężczyznami i kobietami poprzez wprowadzenie koncepcji przejrzystości wynagrodzeń i mechanizmów jej egzekwowania. Sformułowano następujące pytanie badawcze: czy obowiązkowe wdrożenie unijnych regulacji dotyczących przejrzystości wynagrodzeń w organizacji przyczyni się do zmniejszenia istniejącej luki płacowej. W artykule przedstawiono przegląd literatury przedmiotu w celu identyfikacji potencjalnych korzyści i zagrożeń wynikających z wprowadzenia w organizacji regulacji prawnych w tym zakresie. Rezultaty dokonanego przeglądu wskazują, że wdrożenie omawianej dyrektywy w krajach UE może – ale nie musi – spowodować zmniejszenia luki płacowej, ponieważ efekt ten nie zawsze jest konsekwencją wzrostu poziomu wynagrodzeń kobiet, ale może wynikać z wielu innych działań podejmowanych przez osoby zarządzające w organizacjach.

Słowa kluczowe:

transparentność wynagrodzeń, luka płacowa, dyrektywa UE 2023/970

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Ahrens P. i Scheele A. (2022), Game-Changers for Gender Equality in Germany’s Labour Market? Corporate Board Quotas, Pay Transparency and Temporary Part-Time Work, German Politics, nr 1, s. 157-176. https://doi.org/10.1080/09644008.2021.1984428

Avdul D.N, Martin W.M. i Lopez Y.P. (2023), Pay Transparency: Why it is Important to be Thoughtful and Strategic, Compensation & Benefits Review, nr 2, s. 103-116. https://doi.org/10.1177/08863687231181454

Bamberger P. i Belogolovsky E. (2017), The Dark Side of Transparency: How and When Pay Administration Practices Affect Employee Helping, Journal of Applied Psychology, nr 4, s. 658-671. https://doi.org/10.1037/apl0000184

Bankier.pl (2024), Ta sama firma, takie samo stanowisko, a pensje różne. O co chodzi?, 18.05, https://www.bankier.pl/wiadomosc/Ta-sama-firma-takie-samo-stanowisko-a-pensje-rozne-wynagrodzenie-O-co-chodzi-8748453.html [dostęp: 1.10.2024].

Belogolovsky E. i Bamberger P. (2014), Signaling in Secret: Pay for Performance and the Incentive and Sorting Effects of Pay Secrecy, Academy of Management Journal, nr 6, s. 1706-1733. https://doi.org/10.5465/amj.2012.0937

Bennedsen M., Larsen B. i Wei J.Y. (2023), Gender Wage Transparency and the Gender Pay Gap: A Survey, Journal of Economic Surveys, nr 5, s. 1743-1777. https://doi.org/10.1111/joes.12545

Bennedsen M., Simintzi E., Tsoutsoura M. i Wolfenzon D. (2022), Do Firms Respond to Gender Pay Gap Transparency?, The Journal of Finance, nr 4, p. 2051-2091. https://doi.org/10.1111/jofi.13136

Blundell J. (2021a), UK Gender Pay Gap Reporting: A Crude But Effective Policy?, LSE Business Review, 29.03, https://blogs.lse.ac.uk/businessreview/2021/03/29/uk-gender-pay-gap-reporting-a-crude-but-effective-policy/ [dostęp: 1.10.2024].

Blundell J. (2021b), Wage Responses to Gender Pay Gap Reporting Requirements, Discussion Paper, nr 1750, London: Centre for Economic Performance.

Bosch A. i Barit S. (2020), Gender Pay Transparency Mechanisms: Future Directions for South Africa, South African Journal of Science, nr 3–4, s. 31-36. https://doi.org/10.17159/sajs.2020/6772

Brütt K. i Yuan H. (2022), Pitfalls of Pay Transparency: Evidence From the Lab and the Field, Discussion Paper, nr TI 2022-055/I, Amsterdam: Tinbergen Institute. https://papers.tinbergen.nl/22055.pdf [dostęp: 28.05.2025].

Böheim R. i Gust S. (2021), The Austrian Pay Transparency Law and the Gender Wage Gap, Discussion Paper, nr 14206, Bonn: Institute of Labor Economics.

Card D., Cardoso A.R. i Kline P. (2016), Bargaining, Sorting, and the Gender Wage Gap: Quantifying the Impact of Firms on the Relative Pay of Women, Quarterly Journal of Economics, nr 2, s. 633-686. https://doi.org/10.1093/qje/qjv038

Cullen Z.B. i Pakzad-Hurson B. (2023), Equilibrium Effects of Pay Transparency, Econometrica, nr 3, s. 765-802. https://doi.org/10.3982/ECTA19788

Duchini E., Simion S., Turrell A. i Blundell J. (2022), Pay Transparency and Gender Equality, SSRN.com, 12.12, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3584259 [dostęp: 24.04.2025].

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/970 z dnia 10 maja 2023 r. w sprawie wzmocnienia stosowania zasady równości wynagrodzeń dla mężczyzn i kobiet za taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości za pośrednictwem mechanizmów przejrzystości wynagrodzeń oraz mechanizmów egzekwowania, Dz.U. L 132 z 17.05.2023, s. 21-44.

Estlund C. (2014), Extending the Case for Workplace Transparency to Information About Pay, UC Irwine Law Review, nr 2, s. 781-799.

European Parliament (2020), Understanding the Gender Pay Gap: Definition and Causes, 13.01, https://www.europarl.europa.eu/topics/en/article/20200109STO69925/understanding-the-gender-pay-gap-definition-and-causes [dostęp: 1.10.2024].

Eurostat (2022), Gender Pay Gap Statistics, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Gender_pay_gap_statistics [dostęp: 1.10.2024].

Eurostat (2024), Gender Pay Gap in Unadjusted Form, https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tesem180/default/bar?lang=en [dostęp: 1.10.2024].

Frey V. i Alajääskö L. (2023), Promising Practices, Likely Pitfalls: What Works in National Pay Gap Reporting Systems, VoxEU – CEPR, 3.07, https://cepr.org/voxeu/columns/promising-practices-likely-pitfalls-what-works-national-pay-gap-reporting-systems [dostęp: 1.10.2024].

Gallen Y., Lesner R.V. i Vejlin R. (2019), The Labor Market Gender Gap in Denmark: Sorting Out the Past 30 Years, Labour Economics 56, s. 58-67. https://doi.org/10.1016/j.labeco.2018.11.003

Gamage D. K., Kavetsos G., Mallick S. i Sevilla A. (2024), Pay Transparency Intervention and the Gender Pay Gap: Evidence from Research-Intensive Universities in the UK, British Journal of Industrial Relations, nr 2, s. 293-318. https://doi.org/10.1111/bjir.12778

Gaweł A. i Mroczek-Dąbrowska K. (2022), Gender Pay Gap in Explaining Female Entrepreneurship – Industry Perspective of Selected European Countries, International Journal of Manpower, nr 9, s. 42-59. https://doi.org/10.1108/IJM-12-2020-0554

Gomez-Herrera E. i Mueller-Langer F. (2024), Does Information Disclosure Affect the Gender Gap in Bidding Behavior? Empirical Evidence From a Natural Experiment on a Large Online Labor Platform, Labour Economics 90, 102585. https://doi.org/10.1016/j.labeco.2024.102585

Gulyas A., Seitz S. i Sinha S. (2023), Does Pay Transparency Affect the Gender Wage Gap? Evidence From Austria, American Economic Journal: Economic Policy, nr 2, s. 236-255. https://doi.org/10.1257/pol.20210128

GUS (2024), Struktura wynagrodzeń według zawodów za październik 2022 r., https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5474/4/11/1/analiza_statystyczna_struktura_wynagrodzen_wedlug_zawodow_za_pazdziernik_2022_2.pdf [dostęp: 1.10.2024].

Hartmann F. i Slapničar S. (2012), Pay Fairness and Intrinsic Motivation: The Role of Pay Transparency, International Journal of Human Resource Management, nr 20, s. 4283-4300. https://doi.org/10.1080/09585192.2012.664962

Heisler W. (2021), Increasing Pay Transparency: A Guide for Change, Business Horizons, nr 1, s. 73-81. https://doi.org/10.1016/j.bushor.2020.09.005

Hing L., Sakr N., Sorenson J., Stamarski C., Caniera K. i Colaco C. (2023), Gender Inequities in the Workplace: A Holistic Review of Organizational Processes and Practices, Human Resource Management Review, nr 3, 100968. https://doi.org/10.1016/j.hrmr.2023.100968

Hofman J., Nightingale M., Bruckmayer M. i Sanjurjo P. (2020), Equal Pay for Equal Work: Binding Pay-Transparency Measures, Study for the Committee on Employment and Social Affairs, Policy Department for Economic, Scientific and Quality of Life Policies, Luxembourg: European Parliament.

Hong E. (2023), Closing the Gender Pay Gap: A Closer Look at Equal Pay, United Nations Development Programme, 18.09, https://www.undp.org/kazakhstan/blog/closing-gender-pay-gap-closer-look-equal-pay [dostęp: 1.10.2024].

Kim M. (2015), Pay Secrecy and the Gender Wage Gap in the United States, Industrial Relations: A Journal of Economy and Society, nr 4, s. 648-667. https://doi.org/10.1111/irel.12109

Král P. i Kubisová A. (2021), Factors Influencing Employee Attitudes to Pay Transparency, [w:] F. Bezzina (red.), Proceedings of the 17th European Conference on Management Leadership and Governance ECMLG 2021, Valletta: Academic Conferences Limited, s. 268-274.

Lee Y. (2024), Board Gender Diversity and Nonprofit CEO Compensation: Implications for Gender Pay Gap, Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, nr 1, s. 257-273. https://doi.org/10.1177/08997640231158596

Mas A. (2017), Does Transparency Lead to Pay Compression?, Journal of Political Economy, nr 5, s. 1683-1721. https://doi.org/10.1086/693137

Montag-Smit T. i Smit B. (2021), What Are You Hiding? Employee Attributions for Pay Secrecy Policies, Human Resource Management Journal, nr 3, s. 704-728. https://doi.org/10.1111/1748-8583.12292

Načinović Braje I. i Kuvač A. (2022), Pay Transparency and Its Effects: A Comparative Analysis of Public and Private Sector, Revija Za Socijalnu Politiku, nr 1 s. 35-50. https://doi.org/10.3935/rsp.v29i1.1705

National Women’s Law Center (2020), Promoting Pay Transparency to Fight the Gender Wage Gap: Creative International Models, https://nwlc.org/wp-content/uploads/2018/06/International-Pay-Transparency-Models-v2.pdf [dostęp: 1.10.2024].

Núñez Hernández F., Usabiaga C. i de Toledo P. (2024), Labour Market Segmentation and the Gender Wage Gap in Spain, International Journal of Manpower, nr 10, s. 16-41. https://doi.org/10.1108/IJM-10-2023-0601

Obloj T. i Zenger T. (2022), The Influence of Pay Transparency On (Gender) Inequity, Inequality and the Performance Basis of Pay, Nature Human Behaviour 6, s. 646-655. https://doi.org/10.1038/s41562-022-01288-9

OECD (2021a), Pay Transparency Tools to Close the Gender Wage Gap, Paris: OECD Publishing.

OECD (2021b), OECD Dashboard on Gender Gaps, https://www.oecd.org/en/data/dashboards/gender-dashboard/employment-entrepreneurship.html [dostęp: 28.04.2025].

OECD (2022), Report on the Implementation of the OECD Gender Recommendations for the Meeting of the Council at Ministerial Level 9-10 June 2022, Paris: OECD Publishing. https://one.oecd.org/document/C/MIN(2022)7/en/pdf [dostęp: 28.04.2025].

Ramachandran G. (2012), Pay Transparency, Penn State Law Review, nr 4, s. 1043-1080.

Recalde M.P. i Vesterlund L. (2023), Gender Differences in Negotiation: Can Interventions Reduce the Gap?, Annual Review of Economics 15, s. 633-657. https://doi.org/10.1146/annurev-economics-092022-115353

Reuben E., Wiswall M. i Zafar B. (2017), Preferences and Biases in Educational Choices and Labour Market Expectations: Shrinking the Black Box of Gender, Economic Journal, nr 604, s. 2153-2186. https://doi.org/10.1111/ecoj.12350

Safari M., Birt J. i Xiang Y. (2022), The Sociology of Compensation Inequality in Upper-Echelon Positions: Evidence from Australia, Accounting and Finance, nr 2, s. 2615-2649. https://doi.org/10.1111/acfi.12875

Schwarz R. (2024), Pay Transparency: What It Is and Laws by State, https://www.adp.com/spark/articles/2023/03/pay-transparency-what-it-is-and-laws-by-state.aspx [dostęp: 1.10.2024].

Shaw J. (2014), Pay Dispersion, Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior 1, s. 521-544. https://doi.org/10.1146/annurev-orgpsych-031413-091253

Shaw J. (2015), Pay Dispersion: Sorting and Organizational Performance, Academy of Management Discoveries, nr 2, s. 165-179. https://doi.org/10.5465/amd.2014.0045

Smit B. i Montag-Smit T. (2018), The Role of Pay Secrecy Policies and Employee Secrecy Preferences in Shaping Job Attitudes, Human Resource Management Journal, nr 2, s. 304-324. https://doi.org/10.1111/1748-8583.12180

Stofberg R., Mabaso C. M. i Bussin M.H.R. (2022), Employee Responses to Pay Transparency, Journal of Industrial Psychology 48, a1906. https://doi.org/10.4102/sajip.v48i0.1906

Säve-Söderbergh J. (2019), Gender Gaps in Salary Negotiations: Salary Requests and Starting Salaries in The Field, Journal of Economic Behavior and Organization 161, s. 35-51. https://doi.org/10.1016/j.jebo.2019.01.019

Szewczyk H. (2021), Jawność wynagrodzeń za pracę a unijna zasada „przejrzystości wynagrodzeń” (uwagi de lege lata i de lege ferenda), Praca i Zabezpieczenie Społeczne, nr 11 s. 3-12. https://doi.org/10.33226/0032-6186.2021.11.1

Torbus U. (2022), Przejrzystość wynagrodzeń – uwagi na tle propozycji dyrektywy UE z 2021, Z Problematyki Prawa Pracy i Polityki Socjalnej, nr 3, s. 1-25. https://doi.org/10.31261/zpppips.2022.20.10

Trotter R., Zacur S. i Stickney L. (2017), The New Age of Pay Transparency, Business Horizons, nr 4, s. 529-539. https://doi.org/10.1016/j.bushor.2017.03.011

Vaccaro G. (2017), Using Econometrics to Reduce Gender Discrimination: Evidence From Difference-In-Discontinuity Design, https://conference.iza.org/conference_files/Gender_2018/vaccaro_g23998.pdf [dostęp: 28.04.2025].

Zahidi S., Pal K.K., Piaget K., Baller S. i Ratcheva V. (2022), Global Gender Gap Report, Geneva: World Economic Forum, https://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2022.pdf [dostęp: 1.10.2024].