Professionalization of the Role of University Teachers: Classroom Observation as a Tool for Fostering Competence Development

Małgorzata Adamska-Chudzińska

doi:10.18290/rns2025.0048

Data publikacji : 2025-12-29

Tom 53 Nr 4 (2025)

Profesjonalizacja roli zawodowej nauczyciela akademickiego: hospitacja jako narzędzie wsparcia rozwoju kompetencji

Małgorzata Adamska-Chudzińska

https://orcid.org/0000-0001-6771-9202

DOI: https://doi.org/10.18290/rns2025.0048

Abstrakt

Pełnienie roli zawodowej nauczyciela akademickiego wymaga ciągłego doskonalenia kompetencji dydaktycznych oraz elastycznego odnajdywania się w zmiennej rzeczywistości edukacyjnej. Celem artykułu jest wykazanie, że hospitacja realizowana na kanwie modelu konstruktywistycznego przy zastosowaniu odpowiedniego instrumentarium, stanowić może istotne narzędzie wsparcia profesjonalnego rozwoju nauczyciela akademickiego. Wykorzystano metodę obserwacji uczestniczącej i analizy dokumentacji hospitacyjnej. Czynnościami analityczno-badawczymi objęto 810 godzin hospitacji zajęć oraz dokumentację sporządzoną przez 220 hospitowanych uczestników Studium Doskonalenia Dydaktyki Akademickiej UEK. Opracowano propozycję karty hospitacji pełniącej istotną rolę w prowadzeniu obserwacji i przygotowaniu hospitatora do inspirowania dyskusji pohospitacyjnej. Wykazano niezbędność holistycznego, trójetapowego ujmowania procesu hospitacji. Zaakcentowano kluczowe znaczenie dyskusji pohospitacyjnej ukierunkowanej na stymulowanie autorefleksji hospitowanego nad własnym warsztatem dydaktycznym i samodzielne określanie planu rozwoju kompetencji.

Słowa kluczowe:

nauczyciel akademicki, kompetencje dydaktyczne, hospitacja zajęć, konstruktywistyczny model hospitacji, karta hospitacji

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (English)

Zasady cytowania

Adamska-Chudzińska, M. (2025). Profesjonalizacja roli zawodowej nauczyciela akademickiego: hospitacja jako narzędzie wsparcia rozwoju kompetencji. Roczniki Nauk Społecznych, 53(4), 103–120. https://doi.org/10.18290/rns2025.0048

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Adamska-Chudzińska M. (2012), Doskonalenie pedagogiczne jako czynnik wzrostu kapitału ludzkiego uniwersytetu, [in:] M. Motyka (Ed.), Dylematy kształcenia nauczycieli przedmiotów zawodowych z perspektywy 50 lat istnienia Studium Pedagogicznego Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków: Wydawnictwo UEK, pp. 32-39.

Bell A., Mladenovic R., and Segara R. (2010), Supporting the Reflective Practice of Tutors: What do Tutors Reflect on? Teaching in Higher Education 15, no. 1, pp. 57-70. https://doi.org/10.1080/13562510903488139

Bell A. and Thompson K. (2018), Supporting Peer Observation of Teaching: Collegiality, Conversations, and Autonomy, Innovations in Education and Teaching International 55, no. 3, pp. 276-284. https://doi.org/10.1080/14703297.2016.1212725

Black P. and Wiliam D. (2009), Developing the Theory of Formative Assessment, Educational Assessment, Evaluation and Accountability 21, no. 1, pp. 5-31. https://doi.org/10.1007/s11092-008-9068-5

Donnelly R. (2007), Perceived Impact of Peer Observation of Teaching in Higher Education. International Journal of Teaching and Learning in Higher Education 19, no. 2, pp. 117-129.

Flick U. (2011), Designing Qualitative Research (2nd ed.), London: SAGE Publications.

Fosnot C.T. (2005), Constructivism: Theory, Perspectives, and Practice (2nd ed.). New York: Teachers College Press.

Gosling D. (2002), Models of Peer Observation of Teaching, ResearchGate, https://www.researchgate.net/publication/267687499_Models_of_Peer_Observation_of_Teaching [accessed: 27.04.2025].

Grushka K., McLeod J.H., and Reynolds R. (2005), Reflecting Upon Reflection: Theory and Practice in One Australian University Teacher Education Program, Reflective Practice 6, no. 2, pp. 239-246. https://doi.org/10.1080/14623940500106187

Hammersley-Fletcher L. and Orsmond P. (2004), Evaluating Our Peers: Is Peer Observation a Meaningful Process?, Studies in Higher Education 29, no. 4, pp. 489-503. https://doi.org/10.1080/0307507042000236380

Hoidn S. (2017), Student-centered Learning Environments in Higher Education Classrooms New York: Palgrave Macmillan.

House E.R. (1980), Evaluating With Validity, Beverly Hills, CA: Sage Publications.

Kafka D. and Papageorgiou T. (2025), The Pedagogy of Skills in the 21st century: Practices for Integrating Them Into the Teaching Process, Creative Education 16, no. 1, pp. 56-70. https://doi.org/10.4236/ce.2025.161004

Kocur R.D. (2021), Collaborative Peer Observation of Teaching in Higher Education: Best Practices Review and Recommendations, Christian Business Academy Review 16, pp. 135-140. https://doi.org/10.69492/cbar.v16i1.582

Kowolik P. and Pośpiech L. (2009), Hospitacja jako podstawowa forma nadzoru pedagogicznego i kontroli w szkole wyższej, Nauczyciel i Szkoła, no. 1-2(42-43), pp. 135-141.

Kupisiewicz C. (1981), Dydaktyka ogólna, Warszawa: PWN.

Kvale S. (2007), Doing interviews, London: SAGE Publications.

Kwaśnica R. (2004), Wprowadzenie do myślenia o nauczycielu, [in:] Z. Kwieciński and B. Śliwerski (Eds.), Pedagogika. Podręcznik Akademicki 2, Warszawa: PWN, pp. 291-323.

Łobocki M. (2010), Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych (8th ed.), Kraków: Impuls.

Miles M.B. and Huberman A.M. (1994), Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook (2nd ed.), Thousand Oaks, CA: Sage Publications.

O’Leary M. (2013), Classroom observation: A Guide to the Effective Observation of Teaching and Learning, London: Routledge.

O’Leary M. (2016), Reclaiming Lesson Observation: Supporting Excellence in Teacher Learning, Abingdon: Routledge.

Omingo M. (2014), Using Reflective Questions. A Feed Forward Process in Peer Support of Observation of Teaching. https://paperzz.com/doc/9428822/using-reflective-questions-as-a-feed-forward-process-in [accessed 20.04.2025].

Paszenda I. (2023), Dydaktyka konstruktywistyczna w codzienności akademickiej – utopia, konieczność, szansa?, [in:] R. Węgrzyn and R. Włodarczyk (Eds.), Utopia a edukacja (Vol. 6, pp. 199-214), Wrocław: IPUW. https://doi.org/10.34616/149613 [accessed 04.09.2025].

Peel D. (2005), Peer Observation as a Transformatory Tool?, Teaching in Higher Education 10, no. 4, pp. 489-504. https://doi.org/10.1080/13562510500239125

Pilch T. and Lepalczyk I. (1995), Pedagogika społeczna: człowiek w zmieniającym się świecie (2nd. ed.), Warszawa: Żak.

Ramsden P. (1992), Learning to Teach in Higher Education, London: Routledge.

Rudnicki S. and Szwed A. (2010), Ocenianie oceniających. Trzy pytania o ewaluację zajęć dydaktycznych, [in:] W. Przybylski, S. Rudnicki, and A. Szwed (Eds.), Ewaluacja jakości dydaktyki w szkolnictwie wyższym. Metody, narzędzia, dobre praktyki, Kraków: Wyższa Szkoła Europejska, pp. 35-50.

Sajdak, A. (2013), Paradygmaty kształcenia studentów i wspierania rozwoju nauczycieli akademickich, Kraków: Impuls.

Sajdak-Burska A. (2018), Hospitacje zajęć jako narzędzie wspomagania rozwoju nauczyciela akademickiego w roli dydaktyka, [in:] I. Maciejowska and A. Sajdak-Burska (Eds.), Rozwijanie kompetencji dydaktycznych nauczycieli akademickich: wybrane praktyki, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, pp. 45-58, https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/56237.

Sajdak-Burska A. (2020), Edukacja przyszłości. Konieczność profesjonalizacji roli nauczyciela akademickiego, Forum Akademickie, no. 7-8. https://miesiecznik.forumakademickie.pl/czasopisma/fa-7-8-2020/edukacja-dla-przyszlosci/ [accessed 22.04.2025].

Tyler R.W. (1973), Educational Evaluation: Need and Response, Chicago: University of Chicago Press.

Wach A. (2019), Stawanie się nauczycielem akademickim. W kierunku wspierania uczenia się poprzez refleksyjną praktykę, Poznań: Wydawnictwo Kontekst.

Wach A. (2024), W stronę profesjonalizacji kompetencji nauczyciela akademickiego. Przykład Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Forum Oświatowe 37, no. 1. https://doi.org/10.34862/fo.2024.1.3

Wach‑Kąkolewicz A. (2015), Hospitacje zajęć ukierunkowane na wspieranie rozwoju kompetencji dydaktycznych nauczycieli akademickich, Edukacja Ekonomistów i Menedżerów 36, no. 2, pp. 77-94. https://doi.org/10.5604/01.3001.0009.4616

Ziętek A. (2023), Kompetencje nauczycieli akademickich. Przegląd literatury z wykorzystaniem techniki co-word analysis, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi 154, no. 5, pp. 93-113.