Maski stylu (komunikacja społeczna, interpretacja, socjologia literatury)

Krzysztof Łęcki

doi:10.18290/rns2023.0012

Published : 2023-03-30

Vol. 51 No. 1 (2023)

Style Masks (Social Communication, Interpretation, Sociology of Literature)

Krzysztof Łęcki

https://orcid.org/0000-0003-4676-0120

DOI: https://doi.org/10.18290/rns2023.0012

Abstract

The article deals with the sociological aspects of the interpretation of specific texts. Their authors are “men of letters” (writers, publicists). The texts themselves (mainly personal document literature, but not only) do not aspire to the form of a novel or any other version of literary fiction; however, the authors use literary and, more broadly, rhetorical stylistic means with full awareness. The materials described in the article are treated as messages and “performances”. It is assumed that each act of communication (and thus also the text) initiated by the addresser is a performance in Goffman’s understanding of the term. The article starts with the interpretation proposed in Clifford Geertz’s essay, then it discusses the opportunities offered by Jan Szczepański’s constructive method in the field of qualitative sociology, as well as some – given with interpretative examples – aspects of Leo Strauss’ or Umberto Eco’s concept. Using the outlines of several historical but also more contemporary examples, illustrations, the article aims to sensitise sociological interpreters to the specificity of the analyzed and more contextually and rhetorically complex performance (including text or other form of communication). While the article primarily intends to support research interests in texts belonging to the literature of the “men of letters” personal document, it also has more general ambitions when it comes to the sociological interpretation of Goffman’s performances.

Keywords:

social communication, interpretation, literature, sociology of literature

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Adler L. (2008), Śladami Hannah Arendt, przeł. J. Aleksandrowicz, Warszawa: Twój Styl.

Arendt H. (1988), Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła, przeł. A. Szostkiewicz, Kraków: Znak.

Arendt H. (2006), Odpowiedzialność i władza sądzenia, przeł. W. Madej i M. Godyń, Warszawa: Prószyński i S-ka.

Bainville J. (2010), Dzieje Francji, przeł. T. Stryjeński, Komorów: Wydawnictwo ANTYK.

Barthes R. (2016), Ziarno głosu. Wywiady 1962-1980, przeł. M. Falski, Kraków: Eperons-Ostrogi.

Baszkiewicz J. (2003), Anatomia bonapartyzmu, Gdańsk: Arche.

Baszkiewicz J. i Meller S. (1983), Rewolucja francuska 1789-1794. Społeczeństwo obywatelskie, Warszawa: PIW.

Baszkiewicz J. (1988), Wstęp, [w:] Ludwik Filip, Pamiętniki z czasów Wielkiej Rewolucji, przeł. W. Dłuski, Warszawa PIW.

Bernstein B. (1990), Odtwarzanie kultury, przeł. Z. Bokszański i A. Piotrkowski, Warszawa: PIW.

Burke P. (2000), Historia i teoria społeczna, przeł. M. Łamacz, Warszawa–Kraków: PWN.

Eco U. (2011), Imię róży, przeł. A. Szymanowski, Warszawa: Noir sur Blanc.

Eco U. (1996), Interpretacja i nadinterpretacja, przeł. T. Bieroń, Kraków: Znak.

Eco U. (1990), Innowacja i powtórzenie: pomiędzy modernistyczną i postmodernistyczna estetyką, przeł. T. Rutkowska, Przekazy i Opinie, nr 1-2, s. 12-36.

Eco U. (2012), Autoportret Pliniusza, [w:] U. Eco, Po drugiej stronie lustra i inne eseje, przeł. J. Wajs, Warszawa: WAB.

Furet F. (1994), Prawdziwy koniec rewolucji francuskiej, tłum. B. Janicka, Kraków: Znak.

Geertz C. (2005), Opis gęsty. W poszukiwaniu interpretatywnej teorii kultury, [w:] C. Geertz, Interpretacja kultur. Wybrane eseje, przeł. M.M. Piechaczek, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Geertz C. (2000), Dzieło i życie. Antropolog jako autor, przeł. E. Dżurak i S. Sikora, Warszawa: Wydawnictwo KR.

Głowacki J. (2019), Jak być kochanym, Warszawa: Wielka Litera.

Głowacki J. (2004), Z głowy, Warszawa: Świat Książki.

Głowiński M. (1997), Powieść a dziennik intymny, [w:] M. Głowiński, Narracje literackie i nieliterackie, Kraków: Universitas.

Goffman E. (2000), Człowiek w teatrze życia codziennego, przeł. H. Datner-Śpiewak i P. Śpiewak, Warszawa: Wydawnictwo KR.

Havel V. (2016), Obywatel kultury, przeł. P. Bratkowski i L. Engelking, Warszawa: Agora.

Hitchens Ch. (2017), Edmund Burke – prorok reakcjonizmu, [w:] Ch. Hitchens, Podlega dyskusji. Eseje, przeł. R. Madejski, Katowice: Wydawnictwo Sonia Draga.

Kołakowski L. (1994), Bóg nam nic nie jest dłużny. Krótka uwaga o religii Pascala i o duchu jansenizmu, Kraków: Znak.

Kałużyński Z. (1988), Paszkwil na siebie samego, Warszawa: PIW.

Księga Inkwizycji. Podręcznik napisany przez Bernarda Gui (2002), tłum. M. Pawlik (z łaciny) i J. Zychowicz (z niemieckiego), Kraków: Wydawnictwo WAM.

Leder A. (2014), Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Lewicka B. (2017), Zabawa pod szubienicą, Opcje. Kwartalnik Kulturalny, nr 3-4.

Lejeune P. (2001), Ironiczna opowieść o dzieciństwie: Valles, [w:] P. Lejeune, Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, tłum. zbiorowe, red. R. Lubas-Bartoszyńska, Kraków: Universitas.

Libiszowska Z. (1974), Wstęp, [w:] Laura księżna d’Abrantes, Pamiętniki, t. 1, przeł. E. Wassongowa, Warszawa: PIW.

Lipstadt D. (2012), Proces Eichmanna, przeł. M. Antosiewicz, Warszawa: Wielka Litera.

Łagowski B. (2017), Państwo znikąd, Warszawa: Fundacja Oratio Recta.

Łęcki K. (2012), Inny zapis. Dziennik sekretny pisarza jako przedmiot badań socjologicznych. Na przykładzie „Dzienników” Stefana Kisielewskiego, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Łęcki K. (2019), Według Tukidydesa. Rozważania socjologa literatury nad „Wojną peloponeską”, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Łojek J. (1980), Szanse powstania listopadowego. Rozważania historyczne, Warszawa: PAX.

Merton R.K. (1982), Teoria socjologiczna i struktura społeczna, przeł. E. Morawska i J. Wertenstein-Żuławski, Warszawa: PWN.

Merton T. i Miłosz Cz. (1991), Listy, przeł. M. Tarnowska, Kraków: Znak.

Michalski C. (1999), Ćwiczenia z bezstronności, Kraków: Arcana.

Miłosz Cz. (1999), Zniewolony umysł, Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Mitchell L.G. (2008), Wstęp, [w:] Edmund Burke, Rozważania o rewolucji we Francji, przeł. D. Lachowska, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Muratow P. (1988), Obrazy Włoch, t. 1, przeł. P. Hertz, Warszawa: PIW.

Nowak P. (2013), Ożywianie klasyków w martwym świecie. Filozofia polityczna Leo Straussa, [w:] P. Nowak, Podpis księcia. Rozważania o mocy i słabości, Warszawa: Fundacja Augusta hrabiego Cieszewskiego.

Pascal B. (2017), Prowincjałki, przeł. T. Boy-Żeleński, Kraków: Wydawnictwo Vis-à-vis.

Pipes R. (2007), Rewolucja rosyjska. Trzy pytania, przeł. W. Jeżewski, Warszawa: Magnum.

Rhodes P.H. (2009), Historia Grecji. Okres klasyczny 478-328 p.n.e., tłum. L. Trzcionkowski, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Rusch S.M. (2013), Wojny Spartan. Strategia, taktyka i kampanie, przeł. N. Radomski, Poznań: Rebis.

Scheler M. (1977), Moralność a resentyment, tłum. J. Garewicz, Warszawa: Czytelnik.

Shore M. (2008), Kawior i popiół. Życie i śmierć pokolenia oczarowanych i rozczarowanych marksizmem, przeł. M. Szuster, Warszawa: Świat Książki.

Słonimski A. (2009), Mętne łby, Łomianki: LTW.

Stomma L. (2011), Wybory, Polityka, nr 41 (2828), 5.10-11.10.

Stomma L. (2013), Stommowisko. O mojej rodzinie i o mnie, Warszawa: Iskry.

Strauss A.L. (2013), Zwierciadła i maski. W poszukiwaniu tożsamości, przeł. A. Hałas, Kraków: Nomos.

Strauss L. (2012), O zapomnianym sposobie pisania, [w:] L. Strauss, Jerozolima i Ateny oraz inne eseje z filozofii politycznej, przeł. R. Mordarski, Kęty: Wydawnictwo Marek Derewecki.

Suchanow K. (2017), Gombrowicz. Ja, geniusz, t. I, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.

Szczepański J. (1983), Techniki interpretacji i wykorzystania dokumentów osobistych, [w:] A. Sułek, Logika analizy socjologicznej. Wybór tekstów, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Szpakowska M. (2012), „Wiadomości Literackie” prawie dla wszystkich, Warszawa: WAB.

Tocqueville de A. (1994), Dawny ustrój i rewolucja, przeł. H. Szumańska-Grossowa, Kraków: Znak.

Tukidydes (2003), Wojna peloponeska, przeł. K. Kumaniecki, Warszawa: Czytelnik.

Wrong D.H. (1984), Przesocjalizowana koncepcja człowieka w socjologii współczesnej, [w:] Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, t.1, tłum. zbiorowe, wyboru dokonał i wstępem opatrzył E. Mokrzycki, Warszawa: PIW.