Istota i struktura analizy ładu międzynarodowego

Marek Pietraś

doi:10.18290/rns2024.0046

Published : 2024-12-23

Vol. 52 No. 4 (2024)

The Essence and Structure of the Analysis of International Order

Marek Pietraś

https://orcid.org/0000-0002-9334-7737

DOI: https://doi.org/10.18290/rns2024.0046

Abstract

International order is a category of analysis of international relations at the level of the international system. It is therefore a category of ontology, but also of the epistemology of these relations. As a category of ontology, it is a dynamic process specified by the specific conditions of a given historical moment. The aim of the article is – firstly – to propose an understanding of the essence of international order. A neutral understanding of it has been proposed, considering that it is a way of organizing and functioning of the international system at a given moment. Secondly, an important goal is to propose a structure of analysis of international order, considering that it is necessary to take into account: 1) the polarity of the international system, 2) political values, 3) norms, 4) institutions – organizations. A new model of understanding polarity is proposed. First, instead of exclusively structural thinking with a focus on the structure of power concentration (bipolar, multipolar, etc.), a structural-functional approach is proposed, taking into account the concentration of power and the strategy of its application. Second, the analysis of polarity only at the level of the global international system does not reflect the complexity of this phenomenon, when the importance of regional powers increases. It is proposed to analyze polarity as a two-level phenomenon, taking into account the level of the global system and global powers and the level of regional systems and regional powers.

Keywords:

international order, international system, polarity, political values, norms, internationnal institutions-organizations

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Allison G. (2018), Skazani na wojnę? Czy Ameryka i Chiny unikną pułapki Tukidydesa, tłum. R. Mościcka, Bielsko-Biała: Pascal.

Bailes A. (2005), Global Security Governance: A World of Change and Challenge, SIPRI Yearbook 2005, Armaments, Disarmament and International Security, s. 4.

Brooks S. i Wohlforth W. (2023), The Myth of Multipolarity. American Power’s Staying Power, Foreign Affairs, nr 3, s. 76-91.

Brzeziński Z. (1994), Bezład. Polityka światowa na progu XXI wieku, tłum. K. Murawski, Warszawa: Editions Spotkania.

Buzan B. i Little R. (2011), Systemy międzynarodowe w historii świata, tłum. E. Brzozowska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Cianetti L., Dawson J. i Hanley S. (2018), Rethinking “Democratic Backsliding” in Central and Eastern Europe – Looking Beyond Hungary and Poland, East European Politics, nr 3, s. 243-256. https://doi.org/10.1080/21599165.2018.1491401.

Freedom in the World 2019. Democracy in Retreat (2020), Washington: Freedom House 2020

Deutsch K.W. i Singer D.J. (1964), Multipolar Power System and International Stability, World Politics, nr 3, s. 390-406. https://doi.org/10.2307/2009578

Domagała A. (2008), Interwencja humanitarna w stosunkach międzynarodowych, Bydgoszcz–Wrocław: Oficyna Wydawnicza „Branta”.

Gałganek A. (1992), Zmiana w globalnym systemie międzynarodowym. Supercykle i wojna hegemoniczna, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Haass R.N. (2008), The Age of Nonpolarity: What Will Follow U.S. Dominance, Foreign Affairs, nr 3, s. 44-56.

Haliżak E. (2004), Ideowe podstawy globalnego ładu liberalnego w gospodarce światowej – rola i znaczenie Washington Consensus, [w:] E. Haliżak, R. Kuźniar i J. Symonides (red.), Globalizacja a stosunki międzynarodowe, Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Branta”, s. 12-30.

Haliżak E. (2005), Liberalna wizja porządku międzynarodowego, [w:] R. Kuźniar (red.), Porządek międzynarodowy u progu XXI wieku, Warszawa: Wydawnictwa UW, s. 59-83.

Horschig D. i Williams H. (2024), The Crumbling Nuclear Order: How to Save the Norms Against Testing, Building, and Using the Ultimate Weapon, Foreign Affairs, nr 5.

Kennedy P. (1995), Mocarstwa świata. Narodziny, rozkwit, upadek (tłum. M. Kluźniak), Warszawa: Książka i Wiedza.

Keohane R. (1984), After Hegemony. Cooperation and Discord in the World Political Economy, Princeton: Princeton University Press.

Kondrakiewicz D. (1999), Systemy równowagi sił w stosunkach międzynarodowych, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Kondrakiewicz D. (2015), Między porządkiem a chaosem. Faza nierównowagi systemu międzynarodowego, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Krzyżanowska-Skowronek I. (2024), System międzynarodowy jako przedmiot badań w stosunkach międzynarodowych, [w:] E. Haliżak (red.), Encyklopedia stosunków międzynarodowych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 95-107

Kukułka J. (1987), Pojęcie i istota międzynarodowego ładu pokojowego, [w:] Problemy międzynarodowego ładu pokojowego. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyczny Studiów Nauk Politycznych, s. 7-28.

Kuźniar R. (2019), Porządek międzynarodowy. Perspektywa ontologiczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Madej M. (red.) (2017), Wojny Zachodu. Interwencje zbrojne państw zachodnich po zimnej wojnie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Marzęda-Młynarska K. (2014), Globalne zarządzanie bezpieczeństwem żywnościowym na przełomie XX i XXI wieku, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Mearsheimer J.J. (1990), Back to the Future: Instability in Europe After the Cold War, International Security, nr 1, s. 5-56.

Mearsheimer J.J. (2014a), The Tragedy of Great Power Politics, New York: W.W. Norton & Company.

Mearsheimer J.J. (2014b), Why the Ukraine Crisis Is the West’s Fault. The Liberal Delusions That Provoked Putin, Foreign Affairs, nr 5, s. 77-89.

Mearsheimer J.J. (2019), Bound to Fail: The Rise and Fall of the Liberal International Order, International Security, nr 4, s. 7-50. https://doi.org/10.1162/isec_a_00342.

Modelski G. (1987), Long Cycles in World Politics, Seattle: University of Washington Press.

National Security Strategy (2022), The White House Washington, 12.10, https://www.whitehouse.gov/wp-content/uploads/2022/10/Biden-Harris-Administrations-National-Security-Strategy-10.2022.pdf [dostęp: 4.11.2024].

Pietraś M. (2021a), Istota i zmiana międzynarodowych stosunków politycznych, [w:] M. Pietraś (red.), Międzynarodowe stosunki polityczne, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 19-50.

Pietraś M. (2021b), Pozimnowojenny ład międzynarodowy, [w:] M. Pietraś, (red.), Międzynarodowe stosunki polityczne, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 399-436.

Pietraś M. (2024a), Globalna przestrzeń partnerstwa strategicznego Polski i Ukrainy, [w:] M. Pietraś, W. Baluk i H. Perepelytsya (red.), Partnerstwo strategiczne Polski i Ukrainy w warunkach zmiany systemu międzynarodowego. Punkt widzenia Polski i Ukrainy, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 27-60.

Pietraś M. (2024b), The Global Geopolitical Space of Poland and the Czech Republic, [w:] E. Kancik-Kołtun (red.), Contemporary Security Problems of Poland and the Czech Republic, Lublin: Wydawnictwo UMCS, w druku.

Podraza A. (2016), Promocja demokracji a bezpieczeństwo europejskie: skuteczność i dylematy polityki wschodniej Unii Europejskiej w XXI w., Politeja, nr 2, s. 161-180. https://doi.org/10.12797/Politeja.13.2016.41.09.

Podraza A. (2020), Nowy porządek globalny a relatywny spadek znaczenia Stanów Zjednoczonych w XXI wieku, [w:] A. Łukasik-Turecka i K. Słotwiński (red.), Logos i Ethos w Polityce. Księga jubileuszowa Profesora Stanisława Wójcika, Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 621-636.

Reczkowski R., Raubo J.M., Podraza A., Jureńczyk Ł. i Turowski P. (2023), Świat po pandemii COVID-19 z wojną w Ukrainie w tle. Perspektywa rozwoju ładu światowego i środowiska bezpieczeństwa do 2040 roku. Wyzwania dla bezpieczeństwa Polski. Tom 1: Wymiar polityczny i geopolityczny, Bydgoszcz: Centrum Doktryny i Szkolenia Sił Zbrojnych.

Rotfeld A.D. (2008), Dokąd zmierza świat? Determinanty zmian w systemie międzynarodowym, [w:] A.D. Rotfeld (red.), Dokąd zmierza świat?, Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, s. 11-30.

Shifrinson J., Slaughter A.-M., Kausikan B., Keohane R., Brooks S. i Wohlforth W. (2023), The Long Unipolar Moment? Debating American Dominance, Foreign Affairs, nr 6, s. 161-175.

Singer D. (1961), The Level-of-Analysis Problem in International Relations, World Politics, nr 1, s. 77-92. https://doi.org/10.2307/2009557

Smoleń K. M. (2020), Geostrategiczne położenie Turcji w XXI wieku, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Waltz K.N. (1964), Stability of Bipolar World, Daedalus, nr 3, s. 881-909. https://www.jstor.org/stable/20026863.

Waltz K.N. (1979), Theory of International Politics, Reading, MA: Addison-Wesley.

Wohlforth W.C. (1999), The Stability of a Unipolar World, International Security, nr 1, s. 5–41.

Wojtaszczyk K.A., Stawarz P. i Wiśniewska-Grzelak J. (red.) (2018), Zmierzch demokracji liberalnej?, Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.

Zakaria F. (2008), The Post-American World, New York: W.W. Norton & Company.