Abstrakt

Od początku pobytu na obczyźnie życie polityczne emigracyjnego Stronnictwa Narodowego zostało podporządkowane koncepcji polityki polskiej; jej głównym celem było odzyskanie pełnej suwerenności. Realizacja tego celu była uzależniona od zharmonizowania trzech elementów tej koncepcji: rozbudzenia „sił własnych narodu” – na bazie motywu walki z reżimem, usytuowania polityki emigracyjnej w katalogu celów amerykańskiej polityki wyzwolenia („amerykańskiej dźwigni”, dźwigni sprawy polskiej) oraz nadejścia pomyślnej sytuacji międzynarodowej – koniunktury dla sprawy polskiej. Z czasem, co najwyraźniej widać w okresie popaździernikowej „odwilży”, w refleksji politycznej narodowców na kanwie wydarzeń krajowych pojawiła się idea samowyzwolenia, jej realizację uzależniali oni od mobilizacji narodu do walki politycznej motywowanej ideą demokratyzacji życia politycznego, która w dalszej kolejności miała doprowadzić do odzyskania pełnej niezależności politycznej. Z powodu ograniczonych możliwości prowadzenia tzw. polityki na kraj – zablokowania kontaktów z byłymi członkami międzywojennych organizacji narodowych, braku kurierów i organizatorów życia politycznego w warunkach konspiracji, narodowcy liczyli na zaangażowanie Kościoła katolickiego, w którym upatrywali strażnika narodowej kultury zagrożonej pod presją sowietyzacji. Z chwilą pojawienia się pierwszych form organizacyjnych opozycji antysystemowej (ROPCiO oraz KOR) odmówili poparcia dla wyboru rewolucyjnej, konfrontacyjnej strategii walki politycznej, propagowanych przez liderów tych organizacji, uznając, że jest ona sprzeczna z duchem przebaczenia charakterystycznym dla polskiej, narodowej tradycji. Nie kryli pretensji do postawy polskiego episkopatu, który – jak twierdzili – oddał ster walki z reżimem „czynnikom obcym” i zaprzepaścił w ten sposób możliwość udziału w batalii o przywrócenie narodowego charakteru życia politycznego. Celem badawczym artykułu jest ukazanie miejsca Kościoła katolickiego w koncepcji polityki polskiej emigracyjnego SN – roli jaką narodowcy przypisywali Kościołowi w mobilizacji społeczeństwa do walki o demokratyzację ustroju i wolności polityczne – jako etapu realizacji idei samowyzwolenia.