Miejsce i rola Zbigniewa Oleśnickiego w relacjach polsko-krzyżackich w świetle Roczników Jana Długosza

Jan Ptak

doi:10.18290/teka25.3

Data publikacji : 2025-12-17

Tom 7 (2025)

Miejsce i rola Zbigniewa Oleśnickiego w relacjach polsko-krzyżackich w świetle Roczników Jana Długosza

Jan Ptak

https://orcid.org/0000-0002-4013-2310

DOI: https://doi.org/10.18290/teka25.3

Abstrakt

Biskup krakowski, kardynał Zbigniew Oleśnicki herbu Dębno, aktywny w życiu politycznym Królestwa Polskiego przez kilka dziesięcioleci XV wieku, odegrał istotną rolę w ówczesnych relacjach z zakonem krzyżackim. Jego działalność w tym zakresie, głównie w wymiarze dyplomatycznym, a niekiedy też i militarnym, została utrwalona przez Jana Długosza, wieloletniego sekretarza i bliskiego współpracownika krakowskiego hierarchy. W swoim obszernym dziele historiograficznym Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae Długosz wyraźnie podkreślał zaangażowanie i osiągnięcia biskupa w prowadzeniu aktywnej polityki wobec Krzyżaków, przy czym wiele epizodów z tego zakresu zostało odnotowanych tylko we wspomnianym wyżej źródle. Przyjmuje się więc powszechnie, iż informacje na ich temat dostarczał kronikarzowi sam Oleśnicki. Długosz mocno go cenił i podziwiał, dając temu wyraz także poprzez takie przedstawienie jego dokonań i zasług w stosunkach z Krzyżakami, by uwypuklić i utrwalić jego wyjątkowe walory ducha oraz intelektu.

Słowa kluczowe:

Jan Długosz, kardynał Zbigniew Oleśnicki, zakon krzyżacki w XV wieku, stosunki polsko-krzyżackie w XV wieku, dyplomacja polska w XV wieku

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Biskup M., Trzynastoletnia wojna z Zakonem Krzyżackim 1454-1466, Warszawa 1967.

Biskup M., Uwagi o komentarzu krytycznym: Lata wojny trzynastoletniej w „Historii polskiej” Jana Długosza, „Studia Źródłoznawcze” 12 (1967), s. 125-146.

Biskup M., Wojny Polski z Zakonem Krzyżackim 1308-1521, Gdańsk 1993.

Błaszczyk G., „Burza koronacyjna”. Dramatyczny fragment stosunków polsko-litewskich w XV wieku, Poznań 1998.

Dzieduszycki M., Zbigniew Oleśnicki, przez autora dzieła „Piotr Skarga i jego wiek”, t. 1-2, Kraków 1853.

Ekdahl S., Grunwald 1410. Studia nad tradycją i źródłami, tłum. M. Dorna, Kraków 2010.

Historia dyplomacji polskiej, t. 1: Połowa X w.-1572, red. M. Biskup, Warszawa 1982.

Jóźwiak J., Wywiad i kontrwywiad w państwie zakonu krzyżackiego w Prusach. Studium nad sposobami pozyskiwania i wykorzystywania poufnych informacji w późnym średniowieczu, Malbork 2004.

Koczerska M., Mentalność Jana Długosza w świetle jego twórczości, „Studia Źródłoznawcze” 15 (1970), s. 109-140.

Koczerska M., Oleśnicki Zbigniew, w: Polski słownik biograficzny, t. 23, red. E. Rostworowski, Kraków 1978, s. 775-784.

Koczerska M., Zbigniew Oleśnicki i Kościół krakowski w czasach jego pontyfikatu (1423-1455), Warszawa 2004.

Koczerska M., Zbigniew Oleśnicki wśród ludzi i idei swojej epoki, w: Zbigniew Oleśnicki, książę Kościoła i mąż stanu. Materiały z Konferencji, Sandomierz 20-21 maja 2005 roku, red. F. Kiryk, Z. Noga, Kraków 2006, s. 11-38.

Koczerska M., Piętnastowieczne biografie Zbigniewa Oleśnickiego, „Studia Źródłoznawcze” 24 (1979), s. 5-82.

Krzyżaniakowa J., Poglądy Jana Długosza na zakon krzyżacki i jego stosunki z Polską, „Studia Grunwaldzkie” 2 (1992), s. 7-37.

Krzyżaniakowa J., Ochmański J., Władysław II Jagiełło, Wrocław 1990.

Kuczyński S.M., Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409-1411, wyd. 4, Warszawa 1980.

Lata wojny trzynastoletniej w „Rocznikach czyli kronikach” inaczej „Historii polskiej” Jana Długosza (1454-1466), t. 1. Komentarz krytyczny oprac. S.M. Kuczyński przy współudziale K. Górskiego i in., Łódź 1964.

Lewicki A., Powstanie Świdrygiełły. Ustęp z dziejów unii polsko-litewskiej, Kraków 1892.

Nadolski A., Grunwald. Problemy wybrane, Olsztyn 1990.

Nikodem J., [...] caput meum carnifici non subducam [...] O domniemanym zamachu na Zbigniewa Oleśnickiego w 1432 roku, w: Zbigniew Oleśnicki, książę Kościoła i mąż stanu. Materiały z Konferencji, Sandomierz 20-21 maja 2005 roku, red. F. Kiryk, Z. Noga, Kraków 2006, s. 225-239.

Nikodem J., Dla dobra państwa i dynastii. Królowa Zofia Holszańska i biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki, w: Ecclesia, regnum, fontes. Studia z dziejów średniowiecza. Prace ofiarowane Profesor Marii Koczerskiej, red. R. Michałowski [i in.], Warszawa 2015, s. 658-674.

Nikodem J., Zbigniew Oleśnicki w dziełach J. Długosza, „Nasza Przeszłość” 1997, t. 87, s. 73-120.

Nikodem J., Zbigniew Oleśnicki wobec unii polsko-litewskiej do śmierci Jagiełły, „Nasza Przeszłość” 1999, t. 91, s. 101-151.

Nikodem J., Zbigniew Oleśnicki wobec unii polsko-litewskiej w latach 1434-1453, „Nasza Przeszłość” 1999, t. 92, s. 85-132.

Pieradzka K., Koniecpolski Jan zw. Taszką herbu Pobóg (zm. 1455), kanclerz kor., w: Polski słownik biograficzny, E. Rostworowski, t.13, Wrocław 1967-1968, s. 517-519.

Piotrowicz K., Cebulka (Czebulka, Cybulka,) Mikołaj, zwany także Czechowski, kanonik kolegiaty sandomierskiej, sekretarz Witolda, w: Polski słownik biograficzny, t. 3, red. W. Konopczyński, Kraków 1937, s. 212-213.

Polak W., Aprobata i spór. Zakon krzyżacki jako instytucja kościelna w dziełach Jana Długosza, Lublin 1999.

Rozbiór krytyczny Annalium Poloniae Jana Długosza z lat 1385-1480, red. J. Dąbrowski, t. 1-2, Warszawa 1961-1965.

Rutkowska G., Itinerarium króla Kazimierza Jagiellończyka 1440-1492, Warszawa 2014.

Skrzyniarz R., Oleśnicki Zbigniew, Zbigniew z Oleśnicy, kard., w: Encyklopedia katolicka, t. 14, Lublin 2010, kol. 510-513.

Tęgowski J., Stosunek Zbigniewa Oleśnickiego do unii Polski z Litwą, w: Zbigniew Oleśnicki, książę Kościoła i mąż stanu. Materiały z Konferencji, Sandomierz 20-21 maja 2005 roku, red. F. Kiryk, Z. Noga, Kraków 2006, s. 73-84.

Wróbel D., Zbigniew Oleśnicki a kwestia pruska i krzyżacka, w: Zbigniew Oleśnicki, książę Kościoła i mąż stanu. Materiały z Konferencji, Sandomierz 20-21 maja 2005 roku, red. F. Kiryk, Z. Noga, Kraków 2006, s. 85-101.