„Multa in his omnibus latent profunda mysteria”. Hugona, Ryszarda i Adama ze św. Wiktora rozumienie budynku kościelnego

Łukasz Libowski

doi:10.18290/teka24.37

Data publikacji : 2024-11-22

Tom 6 (2024)

„Multa in his omnibus latent profunda mysteria”. Hugona, Ryszarda i Adama ze św. Wiktora rozumienie budynku kościelnego

Łukasz Libowski

https://orcid.org/0000-0001-6175-0823

DOI: https://doi.org/10.18290/teka24.37

Abstrakt

Celem artykułu jest przeglądowe przedstawienie, bez wchodzenia zbytnio w szczegóły, w jaki sposób budynek kościelny rozumieli wybrani trzej spośród wiktorynów, mianowicie Hugon († 1141), Ryszard († 1173) oraz Adam ze św. Wiktora († 1150). Na opracowanie składają się trzy części. We wstępnej zamieszczono cztery uwagi wprowadzające (szkoła św. Wiktora; teksty źródłowe; symboliczna mentalność człowieka średniowiecznego; rozróżnienie dwóch rodzajów wiktoryńskiej interpretacji budynku kościoła – eklezjalnej [przymiotnik od łacińskiego rzeczownika ecclesia] i animalnej [przymiotnik od łacińskiego rzeczownika anima]). Zasadniczą część studium stanowią punkty pierwszy i drugi. W pierwszym omawia się trzy teksty, w których zawarta jest eklezjalna interpretacja gmachu chrześcijańskiej świątyni: Sermo I Ryszarda z dziesiątej księgi drugiej części jego Liber exceptionum oraz sekwencje XXIV i XXV Adama. Z kolei w punkcie drugim zaprezentowane zostały dwa teksty, w których wyłożono animalny sposób czytania architektury sakralnej: Sermo II Ryszarda z Liber exceptionum i piątą część drugiej księgi De sacramentis christianae fidei Hugona. Całość zamykają dwie uwagi podsumowujące.

Słowa kluczowe:

świątynia, kościół, dusza, wiktoryni, Hugon ze św. Wiktora, Ryszard ze św. Wiktora, Adam ze św. Wiktora

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

A Companion to the Abbey of Saint Victor in Paris, red. H. Feiss, J. Mousseau (Brill’s Companions to the Christian Tradition 79), Leiden–Boston: Brill 2017.

Bajor W., Ryszard ze św. Wiktora. „Doctor contemplationis et amoris”, w: Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, red. M.J. Janecki, W. Bajor, D. Poirel, Ł. Libowski, Lublin–Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki [w druku].

Brooke Ch.N.L., The Twelfth Century Renaissance (Library of European Civilization), London: Harcourt, Brace & World 1969.

Coulter D.M., „Per visibilia ad invisibilia”. Theological method in Richard of St. Victor (d. 1173) (Bibliotheca Victorina 19), Turnhout: Brepols 2006.

Dahan G., Intelektualiści chrześcijańscy wobec Żydów w średniowieczu, tłum. K. Antkowiak, Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki 2020.

Feiss H., Dedication of a church. Introduction, w: On the sacraments. A selection of works of Hugh and Richard of St Victor, and Peter of Poitiers, red. H. Feiss (Victorine Texts in Translation 10), Turnhout: Brepols 2020, s. 95-114.

Gacia T., „Anima”, „spiritus”, „mens” in sepulchral inscriptions from the „Carmina Latina Epigraphica”. Philological Approximations, „Verbum Vitae” 40 (2022), nr 3, s. 675-690.

Gacia T., Marczewski J.R., Strycharczuk A., „Maioris ad limina templi…”. Poezja epigraficzna epoki karolińskiej. Badania i przekłady, Lublin: TN KUL 2021.

Goff J. Le, Świat średniowiecznej wyobraźni, tłum. M. Radożycka-Paoletti, Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona 1997.

Haskins Ch.H., The Renaissance of the Twelfth Century, Cambridge 1927 = Ch.H. Haskins, Renesans XII wieku, tłum. J. Soszyński (Fontes Rerum ad Historiam Scientiae Spectantium. Series Recentior 29), Warszawa: Aspra 2021.

Janecki M.J., Hugon ze św. Wiktora. „Magister victorinum”, w: Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, red. M.J. Janecki, W. Bajor, D. Poirel, Ł. Libowski, Lublin–Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki [w druku].

Kołakowski L., Główne nurty marksizmu, t. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2009.

L’abbaye parisienne de Saint-Victor au Moyen Âge. Communica-tions présentées au XIIIe colloque d’humanisme médiéval de Paris (1986-1988), red. J. Longère (Bibliotheca Victorina 1), Paris–Turnhout: Brepols 1991.

L’abbé Suger, le manifeste gothique de Saint-Denis et la pensée victorine. Actes du colloque organisé à la Fondation Singer-Polignac (Paris) le mardi 21 novembre 2000, red. D. Poirel, Turnhout: Brepols 2001.

L’école de Saint-Victor de Paris: Influence et rayonnement du Moyen Âge à l’époque moderne, red. D. Poirel (Bibliotheca Victorina 22), Paris–Turnhout: Brepols 2010.

Libowski Ł., Adam ze św. Wiktora. „Egregius versificator”, w: Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, red. M.J. Janecki, W. Bajor, D. Poirel, Ł. Libowski, Lublin–Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki [w druku].

Libowski Ł., „Sacrarium autem vestium ritus”. Hugona ze Świętego Wiktora spojrzenie na rzeczywistość sakramentu świętych szat: czwarta część drugiej księgi jego „De sacramentis christianae fidei”, „Świdnickie Studia Teologiczne” 18 (2021), s. 71-96.

Liere F. van, An Introduction to the Medieval Bible, Cambridge: Cambridge University Press 2014.

Liere F. van, Following in the Footsteps of Hugh: Exegesis at St-Victor, 1142-1242, w: A Companion to the Abbey of Saint Victor in Paris, red. H. Feiss, J. Mousseau (Brill’s Companions to the Christian Tradition 79), Leiden–Boston: Brill 2017, s. 223-243.

Mazurczak U., „Par caritas par meritum”. Miłosierny Sędzia na tympanonach gotyckich katedr. Z kręgu wybranych problemów ikonografii Sądu Ostatecznego w kontekście teologii Hugona ze Św. Wiktora, „Acta Mediaevalia” 18 (2005), s. 337-352.

Nakamura H., „Talem vitam agamus, ut Dei lapides esse possimus”. Zu Kirchweihpredigten Richards von St. Viktor, w: „Das Haus Gottes, das seid ihr selbst”. Mittelalterliches und barockes Kirchenverständnis im Spiegel der Kirchweihe, red. A. Warnke, R.M.W. Stammberger, C. Sticher, (Erudiri Sapientia 6), Berlin–Boston: De Gruyter 2006, s. 293-328.

Neuheuser H.P., Ritus und Theologie der Kirchweihe bei Hugo von St. Viktor, w: „Das Haus Gottes, das seid ihr selbst”. Mittelalterliches und barockes Kirchenverständnis im Spiegel der Kirchweihe, red. A. Warnke, R.M.W. Stammberger, C. Sticher (Erudiri Sapientia 6), Berlin–Boston: De Gruyter 2006, s. 251-292.

Pastoureau M., Symbol w średniowieczu. Jak to, co wyobrażane, staje się częścią rzeczywistości, w: M. Pastoureau, Średniowieczna gra symboli, tłum. H. Igalson-Tygielska, Warszawa: Oficyna Naukowa 2006, s. 15-28.

Poirel D., Huges de Saint-Victor, „De sacramentis christiane fidei”, éd. Rainer Berndt S.J., 1 vol., Münster, Aschendorff Verlag, 2008, 647 p. („Corpus Victorinum. Textus historici”, 1), „Le Moyen Âge” 96 (2010), s. 449-450.

Poirel D., Hugues de Saint-Victor (Initiations au Moyen-Age), Paris: Les Èditions du Cerf 1998.

Poirel D., Qu’est-ce que Saint-Victor?, w: „Omnium expetendorum prima est sapientia”. Studies on Victorine thought and influence, red. D. Poirel, M.J. Janecki, W. Bajor, M. Buraczewski

(Bibliotheca Victorina 29), Turnhout: Brepols 2021, s. 487-511 = D. Poirel, Przechadzając się po krużgankach u św. Wiktora… Prolog, tłum. M.J. Janecki, w: Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, red. M.J. Janecki, W. Bajor, D. Poirel, Ł. Libowski, Lublin–Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki [w druku].

Poirel D., Sacraments, w: A Companion to the Abbey of Saint Victor in Paris, red. H. Feiss, J. Mousseau (Brill’s Companions to the Christian Tradition 79), Leiden–Boston: Brill 2017, s. 277-297.

Poirel D., Wprowadzenie do filozofii wiktoryńskiej, tłum. M.J. Janecki, w: Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, red. M.J. Janecki, W. Bajor, D. Poirel, Ł. Libowski, Lublin–Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki [w druku].

Rorem P., Hugh of Saint Victor (Great Medieval Thinkers), Oxford: Oxford University Press 2009.

Sicard P., Hugues de Saint-Victor et son école (Témoins de Notre Histoire 2), Turnhout: Brepols 1991.

Sordillo A., Godfryd ze św. Wiktora. „Speculator castrorum Dei”, tłum. M.J. Janecki, w: Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, red. M.J. Janecki, W. Bajor, D. Poirel, Ł. Libowski, Lublin–Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki [w druku].

Stammberger R.M.W., Ursakrament Kirche. Die Deutung der Kirchweihe durch Theologen des Hochmittelalters, w: „Das Haus Gottes, das seid ihr selbst”. Mittelalterliches und barockes Kirchenverständnis im Spiegel der Kirchweihe, red. A. Warnke, R.M.W. Stammberger, C. Sticher, (Erudiri Sapientia 6), Berlin–Boston: De Gruyter 2006, s. 71-84.

Strycharczuk A., Adam ze Świętego Wiktora i jego dorobek poetycki, w: Adam ze Świętego Wiktora, Sekwencje, tłum. T. Gacia, Ł. Libowski, M.H. Nowak, A. Strycharczuk, A. Wilczyński, P. Wilk, red. Ł. Libowski, A. Strycharczuk, Lublin: Academicon 2023, s. 21-34.

Swanson R.N., The Twelfth Century Renaissance, Manchester–New York: Manchester University Press 1999.

Totius Latinitatis Lexicon, red. A. Forcellini, t. 1, Prati 1858-1860.

Totius Latinitatis Lexicon, red. A. Forcellini, t. 2, Prati 1861.

Verger J., La Renaissance du XIIe siècle (Initiations au Moyen Âge), Paris: Les Éditions du Cerf 1994.

Wünsche P., „Quomodo ecclesia debeat dedicari”. Zur Feiergestalt der westlichen Kirchweihliturgie vom Frühmittelalter bis zum nachtridentinischen Pontifikale von 1596, w: „Das Haus Gottes, das seid ihr selbst”. Mittelalterliches und barockes Kirchenverständnis im Spiegel der Kirchweihe, red. A. Warnke, R.M.W. Stammberger, C. Sticher (Erudiri Sapientia 6), Berlin–Boston: De Gruyter 2006, s. 113-141.

Zając D., Teologia zmartwychwstania Chrystusa w ujęciu ks. prof. Mariana Ruseckiego, „«Perspectiva ». Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 17 (2018), nr 1, s. 196-204.