Kongregacja Nadzwyczajnych Spraw Kościelnych wobec kontrowersyjnych elekcji biskupów przez kapituły w państwach niemieckich (1821-1871)

Anna Barańska

doi:10.18290/teka24.23

Data publikacji : 2024-07-04

Tom 6 Nr Specjalny (2024)

Kongregacja Nadzwyczajnych Spraw Kościelnych wobec kontrowersyjnych elekcji biskupów przez kapituły w państwach niemieckich (1821-1871)

Anna Barańska

https://orcid.org/0000-0002-8509-7520

DOI: https://doi.org/10.18290/teka24.23

Abstrakt

Przedmiotem artykułu są konflikty między Stolicą Apostolską a protestanckimi państwami niemieckimi (Prusy, Hanower, Badenia, Wirtembergia, Hesja elektorska, Hesja-Darmstadt, Nassau), związane z ingerencjami rządu w elekcje biskupów i wyborem kontrowersyjnych kandydatów. Ramy chronologiczne to okres od publikacji bulli De salute animarum regulującej stosunki między papiestwem a Prusami (1821) do zjednoczenia Niemiec (1871). Podstawę źródłową tworzą niepublikowane akta Kongregacji Nadzwyczajnych Spraw Kościelnych, papieskiego organu doradczego. W badanym okresie Kongregacja odbyła 11 posiedzeń poświęconych problematycznym elekcjom. Dotyczyły one sytuacji we Wrocławiu (1836 i 1842), Trewirze (1837-1840), Limburgu (1841), Hildesheim (1841), Rottenburgu (1846-1847) i Fryburgu Bryzgowijskim (1869). Analizowany materiał rzuca nowe światło na wieloletni spór o interpretację porozumień zawartych między Stolicą Apostolską a poszczególnymi rządami w latach dwudziestych XIX wieku oraz na politykę Rzymu wobec władz państwowych i lokalnych Kościołów.

Słowa kluczowe:

Kongregacja Nadzwyczajnych Spraw Kościelnych, elekcje biskupów w XIX wieku, Kościół katolicki w protestanckich państwach niemieckich

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Aschoff H.-G., Das Verhältnis von Staat und katholischer Kirche im Königreich Hannover (1813-1866), Hildesheim 1976.

Błaszczyk T., Działalność kościelna Antoniego i Augustyna Theinerów, „Wrocławski Przegląd Teologiczny” 12 (2004), nr 2, s. 39-51.

Cologne P., Les catholiques dans la Confédération germanique, w: Histoire religieuse de l’Allemagne, éds. P. Cologne, R. Lill, Paris 2000.

Fąka M., Stan prawny Kościoła katolickiego w Wielkim Księstwie Poznańskim w latach 1815-1850 w świetle prawa pruskiego. Studium prawnohistoryczne, Warszawa 1975.

Hagen A., Geschichte der Diözese Rottenburg, t. 1, Stuttgart 1956.

Hirschfeld M., „Kriecher vor dem Königsthron” oder kirchentreuer Katholik? Zu Leben und Wirken von Joseph Knauer (1764-1844) als Großdechant der Grafschaft Glatz und Fürstbischof von Breslau, „Arbeitsgemeinschaft Grafschaft Glatz. Kultur und Geschichte” 15 (2016), s. 1-9.

Höhler M., Geschichte des Bistums Limburg mit besonderer Rücksichtname auf das Leben und Wirken des dritten Bischofs Peter Josef Blum, Limburg 1908.

Hohmann F.G., Domkapitel und Bischofswahlen in Paderborn von 1821 bis 1856, „Westfälische Zeitschrift” 121 (1971), s. 365-450.

Józefczyk M., Translacja bulli „De salute animarum” i dokumentów korygujących granice diecezji warmińskiej w 1861 i 1922 r., „Studia Elbląskie” 18 (2017), s. 9-35. http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/ element/bwmeta1.element.ojs-issn-1507-9058-year-2017-volume-18-article-1a022386-3500-303b-828f-92dae96cf79e.

Karłowski K., Z dziejów elekcji kapitulnej arcybiskupów gnieźnieńskich i poznańskich w latach 1821-1925, tekst przejrzał, poprawił oraz posłowiem opatrzył M. Fąka, Poznań 2002.

Kopiczko A., Reorganizacja Kościoła katolickiego w Prusach na podstawie bulli „De salute animarum”, „Kościół w Polsce. Dzieje i Kultura” 12 (2013), s. 65-85.

Korybut-Woroniecki A., Państwo Pruskie wobec Kościoła Katolickiego w latach 1837-1842, Toruń 2006.

Lill R., Bref aperçu sur l’histoire des relations entre les Églises et l’État en Allemagne depuis le 19e siècle, przeł. z niem. J. Mortier, w: La laïcité en question. Religion, État et société en France et en Allemagne du 18e siècle à nos jours, éd. S. Le Grand, Villeneuve d’Ascq 2008, s. 87-100. https://books.openedition.org/septentrion/75611.

Mandziuk J., Historia Kościoła katolickiego na Śląsku. Czasy nowożytne, t. 3, cz. 1 (1742-1845), Warszawa 2007.

Mandziuk J., Wrocławska kapituła katedralna, Wrocław 2021.

Mańkowski A., Kanoniczne elekcje biskupów chełmińskich po emanacji bulli „De salute animarum”, „Miesięcznik Diecezji Chełmińskiej” 76 (1933), nr 1, s. 51-57.

Pásztor L., La Congregazione degli Affari Ecclesiastici Straordinari tra il 1814 e il 1850, „Archivum Historiae Pontificiae” 6 (1968), s. 191-318.

Pater J., Poczet biskupów wrocławskich, Wrocław 2000.

Pettinaroli L., Les ‘sessioni’ de la congrégation des Affaires ecclésiastiques extraordinaires: évaluation générale (1814-1938) et remarques sur le cas russe (1906-1923), „Mélanges de l’École française de Rome. Italie et Méditerranée” 2010, s. 493-537. https://journals.openedition. org/mefrim/585.

Rogier L.J., Bertier de Sauvigny R., Hajjar J., Historia Kościoła, t. 4: 1715-1848, przeł. T. Szafrański, Warszawa 1987.

Sitarz M., Rada do Spraw Publicznych Kościoła, w: Encyklopedia Katolicka, t. 16, red. E. Gigilewicz, Lublin 2012, kol. 1072-1073.

Urban W., Leopold hr. Sedlnicki książę biskup wrocławski 1836-1840 na tle dziejów Kościoła na Śląsku w pierwszej połowie XIX wieku, Warszawa 1955.

Valentin Ch., Ultramontanisierung durch die päpstliche Diplomatie? Der Apostolische Nuntius Michele Viale Prelà in München (1838-1845), Stuttgart 2020.

Wisłocki J., Kapitulne elekcje biskupów w Wielkopolsce i na Pomorzu po 1821 r., „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza” 13 (1979), nr 1, s. 205-214.

Zieliński Z., Kościół katolicki w Wielkim Księstwie Poznańskim w latach 1848-1865, Lublin 1973.