„…w Wierze S Katolickiey z Kościołem Rzymskim zjednoczoney, żyć y umierać pragnę”. Losy duchowieństwa unickiego na terenie dawnego województwa bracławskiego po likwidacji sieci parafialnej (1794-1839)

Irena Wodzianowska

doi:10.18290/teka24.12

Data publikacji : 2024-07-04

Tom 6 Nr Specjalny (2024)

„…w Wierze S Katolickiey z Kościołem Rzymskim zjednoczoney, żyć y umierać pragnę”. Losy duchowieństwa unickiego na terenie dawnego województwa bracławskiego po likwidacji sieci parafialnej (1794-1839)

Irena Wodzianowska

https://orcid.org/0000-0001-5058-8015

DOI: https://doi.org/10.18290/teka24.12

Abstrakt

Po drugim rozbiorze Rzeczypospolitej władze carskie przystąpiły do akcji przywracania ziemiom zabranym „rdzennie rosyjskiego wyglądu”. Istotnym elementem rusyfikacyjnym stała się likwidacja struktur Kościoła greckokatolickiego. Tempo konwersji na prawosławie kształtowało się w zależności od terenu przeprowadzenia akcji. W granicach dawnego województwa bracławskiego akcja przebiegła najszybciej. Zróżnicowany wyznaniowo i narodowościowo teren województwa okazał się podatny na wpływy prawosławnych zarówno z Perejasławia, jak i Mołdawii. Część wiernych stawiała bierny opór wobec siłowych rozwiązań, część z kolei chętnie wróciła do wiary przodków. Podobne postawy cechowały także duchowieństwo greckokatolickie. Pozbawione środków do życia poprzez brak systematycznych wypłat pensji, przyjmowało prawosławie formalnie, pozostając w swych parafiach. Przywołano w tekście nazwiska tych, którzy do końca pozostali wierni Kościołowi katolickiemu. Ich dalsze losy po roku 1840 pozostają wciąż nieznane.

Słowa kluczowe:

likwidacja Kościoła greckokatolickiego, duchowieństwo, represje, województwo bracławskie, bezmiestni kapłani

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Dovbishchenko M., Los’ V., Unіyna tserkva na Kiїvshchinі 1793-1839 rr. (zahal’niy ohlyad), „Drogobits’kiy kraeznavchiy zbіrnik”, vip. 14-15 (2011), s. 211-227 [Довбищенко М., Лось В., Унійна церква на Київщині 1793-1839 рр. (загальний огляд), „Дрогобицький краєзнавчий збірник”, вип. 14-15 (2011), c. 211-227].

Khіkhlach B., Unіats’ka tserkva na Podіllі (1700-1840 rr.): vikhy istoriyi ta sotsiokul’turnyy portret, Vinnytsya 2015 [Хіхлач Б., Уніатська церква на Поділлі (1700-1840 рр.): віхи історії та соціокультурний портрет, Вінниця 2015].

Koyalovich M., Istoriya vozsoyedineniya zapadno-russkikh uniatov starykh vremen, Minsk 1999 [Коялович М., История возсоединения западно-русских унuатов старых времен, Минск 1999].

Los’ V., Uniats’ka tserkva na Pravoberezhniy Ukrayini naprykintsi XVIII – pershiy polovyni XIX st.: orhanizatsiyna struktura takul’turno-relihiynyy aspekt, Kyyiv 2013 [Лось В., Уніатська церквa на Правобережній Україні наприкінці XVIII – першій половині ХІХ ст.: організаційна структура та культурно-релігійний аспект, Київ 2013].

Orlovskiy P., Materialy dlya biografii Granovskago protopopa Podol’skoy yeparkhii o. Ioanna Strotskago, „Podol’skiye Yeparkhial’nyye Vedomosti” 1891, nr 34, s. 844-858 [Орловский П., Материалы для биографии Грановскаго протопопа Подольской епархии, o. Иоанна Строцкаго, „Подольские Епархиальные Ведомости” 1891, № 34, s. 844-858].

Radwan M., Carat wobec Kościoła greckokatolickiego w zaborze rosyjskim. 1796-1839, wyd. 2, Lublin 2004.

Wodzianowska I., Zmierzch Unii. Struktury terytorialne i personalne Cerkwi greckokatolickiej w drugiej połowie XVIII wieku na Bracławszczyźnie, Lublin–Tczew 2018.