Koronacja Bolesława Chrobrego w Pocztach władców polskich z drugiej połowy XIX wieku

Krzysztof Borkowski

doi:10.18290/teka25.2

Published : 2025-12-17

Vol. 7 (2025)

Coronation of Bolesław the Brave in the Galleries of Polish Monarchs from the Second Half of the 19th Century

Krzysztof Borkowski

https://orcid.org/0009-0002-0412-2681

DOI: https://doi.org/10.18290/teka25.2

Abstract

The article discusses the problem of presenting the royal coronation of Bolesław the Brave in the light of the galleries of Polish rulers from the second half of the 19th century. Both components of the galleries (the graphic image of the ruler, as well as the historiographic presentation of his biography and reign) have been taken into account. The galleries of polish monarchs by Aleksander Lesser, Ksawery Pillati, Walery Eljasz-Radzikowski and Jan Matejko analyzed below were part of the trend of popularizing native history present in Polish lands during the partitions, thus constituting an extremely valuable educational tool. The analysis conducted showed the existence of two main concepts regarding the date of the coronation (the year 1000 and 1025), as well as certain differences between individual drawings and images, most likely resulting from different interpretations of Polish and foreign chronicles, as well as the tendency to cultivate the memory of Poland's great past, popular during the partitions.

Keywords:

Boleslaw the Brave, coronation, year 1025, Galleries of polish monarchs by Aleksander Lesser, Ksawerey Pillati, Walery Eljasz-Radzikowski and Jan Matejko, 19th century

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Bar A., Duchińska Seweryna (1816-1905), w: Polski słownik biograficzny, t. 5, red. W. Konopczyński, Kraków 1939-1946, s. 440-441.

Bobrzyński M., Dzieje Polski w zarysie, Warszawa 1879.

Bochnak A., Matejko Jan Alojzy (1838-1893), w: Polski słownik biograficzny, t. 20, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1975, s. 184-191.

Dalewski Z., Modele władzy dynastycznej w Europie Środkowo-Wschodniej we wcześniejszym średniowieczu, Warszawa 2014.

Danek W., Kraszewski Józef Ignacy (1812-1887), w: Polski słownik biograficzny, t. 15, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970, s. 221-229.

Dzieje inteligencji polskiej do roku 1918, t. 1-3, red. J. Jedlicki, Warszawa 2008.

Dzieje Polski Joachim Lelewel potocznym sposobem opowiedział, do nich dwanaście krajobrazów skreślił, Warszawa 1829.

Dzieje Polski podług ostatnich badań spisane przez Józefa Szujskiego, t. 1: Piastowie, Lwów 1862.

Edukacja historyczna społeczeństwa polskiego w XIX w. Zbiór studiów, red. J. Maternicki, Warszawa 1981.

Figurski P., Czas królestw, czas rozwoju, w: 1025: Narodziny Królestwa. Katalog wystawy, Muzeum Historii Polski, Warszawa 2024, s. 13-41.

Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, tłum. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, R. Turzyński, Warszawa 2001.

Fried J., Otton III i Bolesław Chrobry: miniatura dedykacyjna z Ewangeliarza z Akwizgranu, zjazd gnieźnieński a królestwa polskie i węgierskie: analiza ikonograficzna i wnioski historyczne, tłum. E. Kaźmierczak, W. Leder, Warszawa 2000.

Grabski A.F., Bolesław Chrobry. Zarys dziejów politycznych i wojskowych, Warszawa 1966.

Grabski A.F., Polska w opiniach obcych X-XIII w., Warszawa 1964.

Grochala A., Poczty władców polskich. Tradycja państwowości, Warszawa 2005.

Jasiński T., Czy najbardziej tajemniczy kronikarz polskiego średniowiecza, Gall Anonim, był Chorwatem?, „Kwartalnik Nauka” 2024, nr 2, s. 7-34.

Jasiński T., Tytulatura Bolesława na zjeździe gnieźnieńskim, w: Memoriae amici et magistri. Studia historyczne poświęcone pamięci prof. Wacława Korty (1919-1999), red. M. Derwich, W. Mrozowicz, R. Żerelik, Wrocław 2001, s. 23-31.

Kieniewicz S., Dzieduszycki Wojciech (1848-1909), w: Polski słownik biograficzny, t. 6, red. W. Konopczyński, Kraków 1948, s. 126-128.

Kieniewicz S., Lelewel Joachim Józef Benedykt (1786-1861), w: Polski słownik biograficzny, t. 17, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1972, s. 21-25.

Kieniewicz S., Witkowski M., Niemcewicz (Ursyn Niemcewicz) Julian h. Rawicz (1758-1841), w: Polski słownik biograficzny, t. 22, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1977, s. 771-780.

Lurker M., Słownik obrazów i symboli biblijnych, tłum. K. Romaniuk, Poznań 1989.

Małecki A., O szesnastowiecznym wizerunku Bolesława Chrobrego autorstwa Tomasza Tretera i wczesnym wyglądzie grobowca tego władcy w poznańskiej katedrze, „Historia Slavorum Occidentis” 2020, nr 3 (26), s. 27-53.

Manteuffel T., Polska wśród nowych państw Europy, w: Polska pierwszych Piastów: państwo, społeczeństwo, kultura, red. T. Manteuffel, Warszawa 1970, s. 9-42.

Maternicki J., Dydaktyka historii w Polsce 1773-1918, Warszawa 1974.

Moraczewski A., Bartoszewicz Julian (1821-1870), w: Polski słownik biograficzny, t. 1, red. W. Konopczyński, Kraków 1935, s. 325-326.

Mroziewicz K., „Regum Poloniae Icones” Tomasza Tretera ze zbiorów Biblioteki Królewskiej w Sztokholmie i szwedzkie wątki w losach serii, „Folia Historiae Artium. Seria Nowa” 15 (2017), s. 25-34.

Mularczyk J., Tradycja koronacji królewskich Bolesława I Chrobrego i Mieszka II, Wrocław 1998.

Naruszewicz A., Historya narodu polskiego, t. 2, Warszawa 1780.

Niemcewicz J.U., Śpiewy historyczne, Petersburg 1862.

Panfil T., Orzeł na denarze Bolesława Chrobrego – pochodzenie i znaczenie symbolu, „Biuletyn Numizmatyczny” 1999, nr 4 (316), s. 18-23.

Panfil T., Orzeł w słońce patrzący – przyczynek do symboliki polskiego Orła Białego, „Biuletyn Numizmatyczny” 2000, nr 2 (318), s. 3-9.

Pastoureau M., Średniowieczna gra symboli, tłum. H. Igalson-Tygielska, Warszawa 2006.

Perkowska U., Sokołowski August (1846-1921), w: Polski słownik biograficzny, t. 40, red. H. Markiewicz, Warszawa–Kraków 2000-2001, s. 117-120.

Piekarska M., Przegląd i porównanie XIX-wiecznych drukowanych pocztów władców polskich jako przykład źródła nauki historii Polski w czasie zaborów, „Niepodległość i Pamięć” 79 (2022), nr 3, s. 191-230.

Platt J., Naruszewicz Adam Tadeusz (1733-1796), w: Polski słownik biograficzny, t. 22, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1977, s. 554-561.

Pleszczyński A., Niemcy wobec pierwszej monarchii piastowskiej (953-1034). Narodziny stereotypu. Postrzeganie i cywilizacyjna klasyfikacja władców Polski i ich kraju, Lublin 2008.

Prokop K.R., Radzim-Gaudenty, w: Arcybiskupi gnieźnieńscy w tysiącleciu, Kraków 2000, s. 13-18.

Reychmann J., Eliasz Walery (1840-1905), w: Polski słownik biograficzny, t. 6, red. W. Konopczyński, Kraków 1948, s. 231-232.

Rosik S., Gdy rodziła się Europa... Zjazd Gnieźnieński, Wrocław 2001.

Rukóyżo W., Pillati Ksawery (1843-1902), w: Polski słownik biograficzny, t. 26, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1981, s. 287-288.

Sochacki J., Stosunki publicznoprawne między państwem polskim a cesarstwem rzymskim w latach 963-1102, Słupsk 2003.

Strzelczyk J., Bolesław Chrobry, Poznań 1999.

Strzelczyk J., Otton III, Wrocław 2000.

Strzelczyk J., Zjazd gnieźnieński, Poznań 2000.

Suchodolska E., Wrede M., Jana Matejki „Dzieje cywilizacji w Polsce”, Warszawa 1998.

Suchodolski S., Czy orzeł polski ma już tysiąc lat? Uwagi o zwierzyńcu numizmatycznym Tomasza Panfila, „Biuletyn Numizmatyczny” 2001, nr 1 (321), s. 1-12.

Suchodolski S., Orzeł czy paw? Jeszcze o denarze Bolesława Chrobrego z napisem PRINCES POLONIE, w: Inter Orientem et Occidentem. Studia z dziejów Europy środkowowschodniej ofiarowane Profesorowi Janowi Tyszkiewiczowi w czterdziestolecie pracy naukowej, red. T. Wasilewski, Warszawa 2002, s. 153-169.

Szczawińska E., Lesser Aleksander (1814-1884), w: Polski słownik biograficzny, t. 17, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1972, s. 97-99.

Trawkowski S., Monarchia Mieszka I i Bolesława Chrobrego, w: Polska pierwszych Piastów: państwo, społeczeństwo, kultura, red. T. Manteuffel, Warszawa 1970, s. 114-144.

Urbańczyk P., Bolesław Chrobry – lew ryczący, Toruń 2017.

Wetesko L., Piastowie i ich państwo w łacińskiej Europie. Studia z dziejów kultury politycznej X i XI wieku, Poznań 2013.

Wierzbicki A., Historiografia polska doby romantyzmu, Wrocław 1999.

Wyrozumski J., Smolka Stanisław (1854-1924), w: Polski słownik biograficzny, t. 39, red. H. Markiewicz, Warszawa–Kraków 1999-2000, s. 320-325.

Zakrzewski S., Bolesław Chrobry Wielki, Kraków 2006.