Norwidowskie legendy

Grażyna Halkiewicz-Sojak

doi:10.18290/sn2442.5

Data publikacji : 2024-10-22

Tom 42 (2024)

Norwidowskie legendy

Grażyna Halkiewicz-Sojak

https://orcid.org/0000-0003-4622-7529

DOI: https://doi.org/10.18290/sn2442.5

Abstrakt

Z literackim gatunkiem legendy łączy się zazwyczaj w badaniach prozatorskie utwory Norwida opatrzone takimi tytułami (koncepcja Juliusza W. Gomulickiego), napisane w latach 1858- 1861 (Garstka piasku, Bransoletka, Cywilizacja). Podtytuł lub tytuł legenda pojawiał się jednak i częściej, i wcześniej w wierszach pisarza. Autorka uwzględnia w swoich interpretacjach cały korpus Norwidowskich tekstów nazwanych przez ich twórcę legendami. Konfrontuje ich kształt genologiczny ze średniowiecznymi legendami hagiograficznymi i podaniami ludowymi, pokazuje, jak poeta przekształcał źródłowe formy i jakie pytania stawiał w tych utworach. O ile wczesne poetyckie legendy wiążą się z antropologią literacką i historiozofią i mają wyraźne moralne przesłanie, to późniejsze paraboliczne nowele portretują współczesność Norwida, który ogląda swoje czasy w lustrze wartości przekazanych przez Biblię i hagiograficzne legendy. Z analiz zawartych w artykule wyłania się semantyczna niejednoznaczność tej nazwy gatunkowej; autorka wyodrębnia trzy znaczenia tego słowa obecne w utworach pisarza: dwa genologiczne i jedno historiozoficzne.

Słowa kluczowe:

Cyprian Norwid, legenda, podanie, paraboliczna nowela, tradycja literacka, semantyka poetycka

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Abriszewska P., Literacka hermeneutyka Cypriana Norwida, Lublin 2011,

Biblia Tysiąclecia, Nowy Testament, oprac. ks. K. Romaniuk, Poznań – Warszawa 1980.

Calderon P. de la Barca, Kochankowie nieba, w: tegoż, Wybór dzieł Kalderona, t. I Kochankowie nieba przez K. Balińskiego, Poznań 1858.

Cedro A., O „Legendzie” Cypriana Norwida, „Studia Norwidiana” 9-10: 1991-1992, s. 95- 112.

Chlebowski P., „Rzecz o wolności słowa”. Ku epopei chrześcijańskiej, Lublin 2000,

Feliksiak E., Poezja i myśl, Lublin 2001.

Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, tłum. i oprac. W. Zakrzeska, P. Pachciarek, R. Turzyński, Warszawa 1990.

Genologia Cypriana Norwida, pod red. A. Kuik-Kalinowskiej, Słupsk 2005.

Głowiński M., Ciemne alegorie Norwida, „Pamiętnik Literacki” 1984, z. 3, s. 103-114.

Głowiński M., Kostkiewiczowa T., Okopień-Sławińska A., Sławiński J., Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1976, „Vademecum Polonisty”.

Internetowy słownik języka Cypriana Norwida, oprac. J. Puzynina, T. Korpysz.

Krzyżanowski J., Norwidowa parabola o zamarzłym słowie, w: tegoż, Paralele, Warszawa 1977.

Kudyba W., „Aby mowę chrześcijańską odtworzyć na nowo”. Norwida mówienie o Bogu, Lublin 2000.

O Norwidzie komparatystycznie, pod red. M. Siwiec, Kraków 2019.

Piekarz D., „A światłość w ciemności świeci…” Konfrontacja światłości z ciemnością w Ewangelii Janowej, „Verbum Vitae” 29: 2016, s. 251 – 269.

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie polskim W.O. Jakuba Wujka SJ, tekst zmodernizowali, wstępem i komentarzami opatrzyli St. Styś SJ i Wł. Lohn SJ, Kraków 1962.

Plucińska D., Norwidowska koncepcja literatury, Warszawa – Pułtusk 2013.

Pniewski D., Między obrazem i słowem. Studia o poglądach estetycznych i twórczości literackiej Cypriana Norwida, Lublin 2005.

Podanie – legenda w tradycji ludowej i literackiej, pod red. M. Jakitowicz i V. Wróblewskiej, Toruń 2007.

Puzynina J., Notatki językowe: „Legenda”, „Studia Norwidiana” 17-18: 1999-2000, s. 291- 298.

Puzynina J., Słowo Norwida, „Prace Językoznawcze”, Wrocław 1990.

Ratajczak W., List z butelki, czyli koniec epoki żaglowców, „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Seria Literacka, t. IV: Jaki Norwid?, red. B. Judkowiak, E. Nowicka, B. Sienkiewicz, s. 193-205.

Rzońca W., Premodernizm Norwida – na tle symbolizmu literackiego drugiej połowy XIX wieku, Warszawa 2013.

Sawicki S., Norwida walka z formą, Warszawa 1988.

Sawicki S., Norwida wywyższenie tradycji, „Studia Norwidiana” 8: 1990, s. 3-14.

Vico G., Nauka nowa, tłum. J. Jakubowicz, oprac. K. Krzemień-Ojak, Warszawa 1966.

Wójcicki K.W., Klechdy, t. I, Warszawa 1837.

Ziołowicz A., We wspólnym świecie. Studia o myśli, wyobraźni i postawie społecznej Cypriana Norwida, Kraków 2022.

Złota legenda, tłum. z łac. J. Pleziowa, wstępem, posłowiem i przypisami opatrzył M. Plezia, Warszawa 2000.