Od debiutu do kresu: Norwidowskie eksperymenty z sonetem

Marek Stanisz

doi:10.18290/sn2442.2

Data publikacji : 2024-10-22

Tom 42 (2024)

Od debiutu do kresu: Norwidowskie eksperymenty z sonetem

Marek Stanisz

https://orcid.org/0000-0002-1059-2893

DOI: https://doi.org/10.18290/sn2442.2

Abstrakt

Celem artykułu jest ukazanie, w jaki sposób Cyprian Norwid podejmował w swojej twórczości poetyckie gry z konwencjami sonetowymi. Przedstawione analizy oparte są przeglądzie twórczości sonetowej poety oraz analizie jego wypowiedzi na ten temat. Autor artykułu stawia tezę, że sonet był gatunkiem przyciągającym uwagę Norwida przez cały okres jego pisarskiej aktywności, od młodzieńczych prób, poprzez wszystkie etapy dojrzałości twórczej, aż po ostatnie lata jego życia. Napisane przez Norwida sonety dowodzą, że poeta czerpał z bogatej tradycji literackiej, zaś na późniejszych etapach swojej twórczości dopuszczał się coraz odważniejszych eksperymentów poetyckich. Dzięki temu stworzył ciekawy rozdział dziejów tego gatunku w Polsce.

Słowa kluczowe:

Cyprian Norwid, sonet, poezja polska, genologia

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Brzozowski J., Mickiewiczowskie wariacje sonetowe, w: Liryka Mickiewicza. Uczucia. Świadectwa. Ekspresje, redakcja naukowa A. Fabianowski, E. Hoffmann-Piotrowska, Warszawa 2018, s. 161–169.

Chlebowski P., Czy Norwid jest autorem sonetu „Samotność”?, „Studia Norwidiana” 40: 2022, s. 117–130.

Folkierski W., Wstęp, w: Sonet polski. Wybór tekstów, wstępem i objaśnieniami zaopatrzył W. Folkierski, Kraków 1925.

Genologia Cypriana Norwida, pod red. A. Kuik-Kalinowskiej, Słupsk 2005.

Głowiński M., Ciemne alegorie Norwida, w: tegoż, Prace wybrane, pod red. R. Nycza, t. 5: Intertekstualność, groteska, parabola. Szkice ogólne i interpretacje, Kraków 2000, s. 279–292.

Gomulicki J.W., [Komentarz edytorski do wiersza Samotność. Sonet], w: C. Norwid, Dzieła zebrane, oprac. J. W. Gomulicki, t. II: Wiersze. Dodatek krytyczny, Warszawa 1966, s. 61-64.

Gomulicki J.W., Nieznany wiersz Norwida, „Nowa Kultura” 1958, nr 21, s. 1.

Halkiewicz-Sojak G., Nawiązane ogniwo. Studia o poezji Cypriana Norwida i jej kontekstach, Toruń 2010.

Inglot M., Norwid wobec powieści jako literatury popularnej swoich czasów, w: tegoż, Drogami pielgrzyma. Studia i artykuły o twórczości „czwartego wieszcza”, Lublin 2007.

Korpysz T., Jakie pożegnanie? O wierszu Norwida „Z pokładu «Marguerity» wypływającej dziś do New-York”, w: Liryka Cypriana Norwida, red. P. Chlebowski, W. Toruń, Lublin 2003, s. 301-337.

Korpysz T., O autorskiej poprawce i (nie)istniejącym cudzysłowie (na marginesie wiersza C. Norwida), w: Z warsztatu edytora dzieł romantyków, pod red. M. Bizior-Dombrowskiej, M. Lutomierskiego, Toruń 2008, s. 105-118.

Kuczera-Chachulska B., Norwida „przypowieść o pięknem” i inne szkice z pogranicza genologii i estetyki, Warszawa 2008.

Kuczera-Chachulska B., Przemiany form i postaw elegijnych w liryce polskiej XIX wieku. Mickiewicz, Słowacki, Norwid, Faleński, Asnyk, Konopnicka, Warszawa 2002.

Kuczera-Chachulska B., Jeszcze o „ostatnich wierszach” Norwida, w: taż, Norwida „przypowieść o pięknem” i inne szkice z pogranicza genologii i estetyki, Warszawa 2008, s. 119-133.

Linde S. B., Słownik języka polskiego, cz. III, vol. 5, Warszawa 1812.

Makowski S., Sonet, w: Cyprian Norwid. Interpretacje, pod red. S. Makowskiego, Warszawa 1986, s. 71-83.

Michał Anioł Buonarroti, Poezje, przeł. L. Staff, oprac. i wstęp M. Brahmer, Warszawa 1964.

Miszalska J., Sonet w Polsce od XVI do początków XIX wieku a przekłady z języka włoskiego, „Italica Wratislaviensia” 2010, nr 1, s. 16-33.

Norwidowskie fraszki (?), pod red. J. Leociaka, Warszawa 1996.

Opacki I., Z zagadnień cyklu sonetowego w polskim romantyzmie, w: A. Opacka, I. Opacki, Ruch konwencji. Szkice o poezji romantycznej, Katowice 1975, s. 53–110.

Pawelec R., „Epizod”. Interpretacja wiersza Cypriana Norwida, w: Czemu i Jak czytamy Norwida, praca zbiorowa pod red. J. Chojak i E. Teleżyńskiej, Warszawa 1991, s. 121-133.

Piechal M., Mit Pigmaliona. Rzecz o Norwidzie, Warszawa 1974.

Pigoń S., Cypriana Norwida „Récit d’un peintre d’historie” i „Epizod”, w: Archiwum literackie, pod red. T. Mikulskiego, K. Budzyka i S. Pigonia, t. I: Miscellanea z okresu romantyzmu, pod red. S. Pigonia, Wrocław 1956, t. 1, s. 170-173.

Puzynina J., Korpysz T., współpraca merytoryczna J. Chojak, współpraca techniczna J. Miernik, M. Żółtak, Internetowy słownik języka Cypriana Norwida, https://www.slownikjezykanorwida.uw.edu.pl/index.php# [dostęp: 27.05.2023].

Roter-Bourkane A., Traktat i traktatowość w poematach Cypriana Norwida, Poznań 2014.

Rudnicka J., Norwida „Sonet do Marcelego Guyskiego”, „Ruch Literacki” 2003, z. 1 (256), s. 77-82.

Ruszczyńska M., Idee słowianofilskie w poezji Norwida, w: Norwid – nasz współczesny. Profecja i recepcja, red. Cz. P. Dutka, Zielona Góra 2002.

S.[amuela] Orgelbranda Encyklopedja powszechna z ilustracjami i mapami, t. 13, Warszawa 1902.

Słownik języka polskiego, Wilno 1861, t. 2 (edycja elektroniczna: https://eswil.ijp.pan.pl/index.php [dostęp: 27.09.2023]).

Słownik języka polskiego, pod red. A. Kryńskiego i W. Niedźwiedzkiego, t. 6, Warszawa 1909.

Staszewska D., O sonetach polskich romantyków, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 7, 2005, s. 233-253.

Stanisz M., Norwidowska koncepcja oryginalności literackiej w świetle dziejów poetyki, „Colloquia Litteraria. Półrocznik Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie” 2016, nr 1 (20), s. 175-194.

Stanisz M., Spory o sonet we wczesnoromantycznej krytyce literackiej, Poznań 2019.

Stefanowska Z., Norwid a poemat dygresyjny, w: tejże, Strona romantyków. Studia o Norwidzie, Lublin 1993, s. 145-152.

Subko B., O poematach Cypriana Norwida (próba typologii gatunku), „Prace Filologiczne” 1998, nr 43, s. 433-443.

Wiśniewska E., O czym jest „Epizod”?, w: Czemu i Jak czytamy Norwida, praca zbiorowa pod red. J. Chojak i E. Teleżyńskiej, Warszawa 1991.

Witkowska A., Sławianie, my lubim sielnaki, Warszawa 1972.

Witkowska A., „Ja, głupi Słowianin”, Kraków 1980.