„Strzeż się zamiarów prze-pisanych szczelnie…”. Jeden czy dwa wiersze Norwida?

Piotr Chlebowski

doi:10.18290/sn2341.7

Data publikacji : 2023-08-29

Tom 41 (2023)

„Strzeż się zamiarów prze-pisanych szczelnie…”. Jeden czy dwa wiersze Norwida?

Piotr Chlebowski

https://orcid.org/0000-0002-8585-2928

DOI: https://doi.org/10.18290/sn2341.7

Abstrakt

Artykuł mający charakter edytorskiej analizy, odnosi się do dwóch przekazów Przyjacielowi-poecie oraz Teofilowi, który w tradycji uznawany był dotąd za jeden tekst, jeden utwór poetycki Norwida. Ten pierwszy, Przyjacielowi-poecie, miał stanowić przeredagowaną samowolnie przez Teofila Lenartowicza, ze zmienionym tytułem, uszczuploną wersję (z mniejszą liczbą wersów: uszczuplony o 28 w stosunku do tego drugiego przekazu) przekazu drugiego, Teofilowi, nazywanego właściwym lub pełnym. Efektem porównania obu przekazów oraz danych historycznych z nimi związanych jest teza, uznająca je za różne teksty poetyckie, co w konsekwencji prowadzi do wniosku o traktowaniu ich jako dwóch osobnych wierszy Norwida. Utwór Przyjacielowi-poecie ma charakter ogólny, wyabstrahowany z personalnych konkretyzacji. Jeśli już się one tu przebijają na pozycje prymarne, to można byłoby je łączyć nawet z samym Norwidem. W tym sensie wiersz miałby charakter autoteliczny. Ten drugi, Teofilowi – o czym w ogromnym stopniu decyduje tytuł – stawia przed odbiorcą konkretną postać, znanego poetę i przyjaciela Norwida, stawia z całym kontekstem związanym z jego biografią i jego twórczością, zwłaszcza lat 1854-1855.

Słowa kluczowe:

Lenartowicz, Norwid, tekst, Przyjacielowi-poecie, Teofilowi, przekaz, wiersz, aluzja, przestroga

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Biegeleisen H., Lirnik mazowiecki. Jego życie i dzieła w świetle nieznanej korespondencji poety, Kraków 1913.

Bojko M., Norwidowskie wiersze Teofila Lenartowicza, w: Czytając Norwida 2, red. S. Rzepczyński, Słupsk 2003, s. 235-250.

Bojko P., Kraj lat dziecinnych w poezji Lenartowicza. Motywy i obrazy, Piotrków Trybunalski 2014.

Bujnowska A., Życie codzienne pogrobowców romantyzmu (Teofil Lenartowicz i jego korespondenci), Pułtusk 2006.

Chlebowska E., Cyprian Norwid. Katalog prac plastycznych, t. V: Prace luźne 3, Lublin 2020.

Fert J.F., Norwid poeta dialogu, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1982.

Fert J., Norwid na „Parnasie polskim” Lenartowicza?, „Studia Norwidiana” 22: 2004, s. 91-108.

Głosy o Lenartowiczu 1852-1940, wybrał, notami, przypisami i wstępem opatrzył P. Hertz, Kraków 1976.

Hamerski W., Prze=rysowane z prze-pisanego. Prze-czytać „Złoty kubek” Teofila Lenartowicza, „Teksty Drugie” 2013, nr 5, s. 234-249.

Janion M., Wiersze sieroce Lenartowicza, „Pamiętnik Literacki” 1972, z. 4, s. 87-115.

Krawczyk A., W świecie pamiątek samotnika znad Arno. Refleksja o albumie „Umarli żywi” Teofila Lenartowicza, „Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie” 2019, nr 1 (15): Intymistyka a edytorstwo. Do XIX wieku, red. A. Markuszewska, s. 69-79.

Krawczyk A., O sztuce i dla sztuki. Kilka uwag o jednym komentarzu z „Albumu włoskiego” Teofila Lenartowicza, „Wiek XIX” XIII (LV): 2020, s. 293-311.

Krawczyk A., O sporze, którego nie było. Julian Klaczko jako krytyk „Gladiatorów” Teofila Lenartowicza, „Wiek XIX”, XIII (LV): 2020, s. 213-227.

Krawczyk A., Portret sztukmistrza. Teofil Lenartowicz wobec kultury renesansu, Poznań 2021.

Kubiński P., „I polubiłem z ciemnościami targi”. Interpretacja wiersza „Odpowiedź [Teofilowi Lenartowiczowi]” Cypriana Norwida, w: Norwid mniej znany – przybliżenia. Prace Warszawskiego Koła Norwidologicznego, red. T. Korpysz, współpraca red. M. Będkowski, Warszawa 2011, s. 65-74.

Laskowska M., Lirnik mazowiecki jako poeta kultury. O „Albumie włoskim” Teofila Lenartowicza, „Prace Polonistyczne” 1998, seria LIII, s. 84-103.

Lenartowicz T., Wybór poezyj, oprac. J. Nowakowski, wyd. IV uzupełnione i poprawione, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1972, BN I nr 5.

Listy Teofila Lenartowicza do Ewarysta Estkowskiego (1850-1856), oprac. B. Erzepki, Poznań 1922.

Maślanka J., „Umarli i żywi” – Album Teofila Lenartowicza, „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie” LII: 2007, s. 279-296.

Nowakowski J., Nurt ludowy w poezji Lenartowicza i Konopnickiej, w: Maria Konopnicka. Materiały z sesji naukowej w 60. rocznicę śmierci poetki (Kalisz, 16-17 IX 1970), red. K. Tokarzówna, Warszawa 1972, s. 148-164.

Nowakowski J., „A ślad po mnie – pieśń złota…”. Teofil Lenartowicz, Warszawa 1973.

Nowakowski J., Teofil Lenartowicz, w: Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831-1863, t. II, red. M. Janion, M. Dernałowicz, M. Maciejewski, Kraków 1988, s. 373-424.

Przecławski W., Dziwna przyjaźń. Lenartowicz – Faleński, „Ruch Literacki” 1933, nr 10, s. 227-234.

Rudnicka J., Książki z biblioteki Teofila Lenartowicza, „Przegląd Humanistyczny” 1972, nr 6, s. 85-89.

Szmydtowa Z., Norwid i Lenartowicz, „Przegląd Humanistyczny” 1973, nr 1, s. 19-39.

Wiśniewska-Krupa J., Magia w romantycznym świecie Prasłowiańszczyzny. Kraszewski – Lenartowicz – Berwiński, Lublin 2021.

Woźniewska-Działak M., Oswajanie dystansu. Norwida i Lenartowicza myślenie o kraju w latach 1849-1863, w: Romantyzm krajowy – profil lokalny i oswajanie Europy, red. M. Łoboz, przy współpracy A. Kuniczuk-Trzcinowicz, Wrocław 2016, s. 127-140.

Woźniewska-Działak M., „Rzecz czarnoleska” w recepcji trzeciego pokolenia romantyzmu. Na przykładzie Norwida i Lenartowicza, „Studia Norwidiana” 34: 2016, s. 61-80.

Zięba M., Liryka Teofila Lenartowicza wobec pieśni ludowej (Z zagadnień stylizacji ludowej), Kraków 1983.

Zieliński J., Pingebat – ALS ICH CAN. Próba mikroanalizy, „Studia Norwidiana” 22-23: 2004-2005, s. 145-154.