Jakiej filozofii potrzebujemy? Uwagi o filozofii widzianej także pro futuro

Ryszard Kleszcz

doi:10.18290/rf24722.10

Data publikacji : 2024-06-28

Tom 72 Nr 2 (2024)

Jakiej filozofii potrzebujemy? Uwagi o filozofii widzianej także pro futuro

Ryszard Kleszcz

https://orcid.org/0000-0002-4618-6598

DOI: https://doi.org/10.18290/rf24722.10

Abstrakt

Niniejszy tekst, poświęcony problematyce metafilozoficznej, jest zadedykowany Profesorowi Stanisławowi Judyckiemu. Artykuł składa się z dwu części. W pierwszej dokonuję charakterystyki metodologicznej filozofii, a w tej perspektywie analizuję zagadnienie jej stosunku do dyscyplin szczegółowych, światopoglądu i religii. Swoistość metodologiczna filozofii przemawia za potrzebą odróżnienia jej od każdej z tych trzech sfer. W części drugiej podejmuję z kolei problem roli i znaczenia filozofii w sytuacji zachodzących zmian kulturowych i technologicznych. Rodzi to pytania, czy refleksja filozoficzna nie utraci w przyszłości swojej pozycji i roli w kulturze. W tym kontekście wskazuję na racje przemawiające za tym, że przyszła pozycja filozofia może być nie mniej istotna niż obecna. Zarazem analizuję cechy, które taka filozofia przyszłości winna posiadać.

Słowa kluczowe:

metafilozofia, filozofia wobec nauki, religii i poglądu na świat, filozofia przyszłości i jej cechy: metodologia, tradycja, otwartość i pluralizm

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Ayer, Alfred Jules. 1959 (red). Logical positivism, Glencoe, III, Free Press.

Bocheński, Józef Maria. 1993, Sens życia i inne eseje, Kraków: Philed.

Broad, Charlie Dunbar. 1924. „Critical and Speculative Philosophy: Personal Statements”. W: Contemporary British Philosophy, red. J.H. Muirhead, 77–100. First series, London: G. Allen & Unwin.

Elzenberg, Henryk. 2002 [1963]. Kłopot z istnieniem. Aforyzmy w porządku czasu. Toruń: Wydawnictwo UMK.

Gawroński, Alfred. 2011. Wizja i argumentacja. Od lektury Homera do teorii metatekstu. Kraków: Znak.

Husserl, Edmund. 1992 [1911]. Filozofia jako ścisła nauka. Tłum. Włodzimierz Galewicz. Biblioteka Aletheia. Warszawa: Aletheia.

Ingarden, Roman, 1987 [1947]. Spór o istnienie świata. T. I: Ontologia egzystencjalna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Jaroński, Feliks. 1970 [1810], „Jakiej filozofii Polacy potrzebują?”. W: W. Tatarkiewicz (autor wyboru) Jakiej filozofii Polacy potrzebują, 3–42. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Jaspers, Karl. 2000 [1953]. Wstęp do filozofii, Tł. Anna Wołkowicz. Wrocław: Siedmioróg.

Jaspers, Karl. 2019 [1948], Filozofia. Tłum. Mirosław Żelazny. T. 1. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.

Judycki, Stanisław. 1993. „Czy istnieją specyficzne metody filozoficzne?”. Kwartalnik Filozoficzny 21, z. 4: 15–39.

Judycki, Stanisław. 2004, Świadomość i pamięć. Uzasadnienie dualizmu antropologicznego. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Judycki, Stanisław. 2012. „Filozofia i świat współczesny”. Analiza i Egzystencja 18: 5–18.

Judycki, Stanisław. 2012. Epistemologia. T. I-II. Poznań, Warszawa: Wydawnictwo w Drodze – Instytut Tomistyczny.

Kleszcz, Ryszard. 2020. Profile metafilozoficzne. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Kleszcz, Ryszard. 2020a. „Roman Ingarden i dyskusje metafilozoficzne”. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 29, nr 4 (116): 103–122.

Kleszcz, Ryszard. 2021. Logika, metafilozofia, filozofia religii. Siedem studiów filozoficznych, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Kleszcz, Ryszard. 2022. „O filozofii. Krótkie studium metafilozoficzne”. Człowiek i Społeczeństwo, t. 53: „Paradygmaty metafilozofii – historia i współczesność”, red. Andrzej Wawrzynowicz: 65–85.

Kleszcz, Ryszard. 2023, „Język i filozofia religii. Analiza i dyskusja”. Roczniki Filozoficzne 71, nr 2: 373–396.

Kołakowski, Leszek. 1967. Kultura i fetysze. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Kołakowski, Leszek. 2022, Mini-wykłady o maxi-sprawach. Trzy serie. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Metallmann, Joachim. 1939. „Nauka, pogląd na świat, filozofia”. Przegląd Współczesny 18: 72–95, 120–45.

Nozick, Robert. 1995. The Nature of Rationality. Princeton, NJ: Princeton University Press.

Peterson, Michael, William Hasker, Bruce Reichenbach i David Basinger. 1991, Reason & Religious Belief: An Introduction to the Philosophy of Religion. New York, Oxford: Oxford University Press.

Perzanowski, Jerzy. 1985. „Logika a filozofia. Uwagi o zasięgu analizy logicznej w naukach filozoficznych”. W: Jak filozofować. Studia z metodologii filozofii, red. Jerzy Perzanowski, 229–261. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Putnam, Hilary. 1998, Wiele twarzy realizmu i inne eseje. Przeł. Adam Grobler. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Sellars, Wilfrid. 2023 [1963], Nauka, percepcja, rzeczywistość. Tłum. Sylwia Wilczewska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN

Stenmark, Mikael. 1997. „What is Scientism?”. Religious Studies 39: 15–32.

Strawson, P[eter] F[rederick]. 1980 [1959], Indywidua. Próba metafizyki opisowej. Tłum. Bohdan Chwedeńczuk. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.

Szubka, Tadeusz. 2000, Filozofia analityczna. Koncepcje, metody, ograniczenia. Wrocław: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej.

Taliaferro, Charles. 2012. „The Project of Natural Theology”. W: The Blackwell Companion to Natural Theology, red. William Lane Craig i J[ames] P[orter] Moreland, 1–23. Hoboken, NJ: Wiley-Blackwell.

Twardowski, Kazimierz. 1927. „O potrzebach filozofii polskiej”. W: Idem. Rozprawy i artykuły filozoficzne. Zebrali i wydali uczniowie, 129–168. Lwów: Księgarnia S.A. „Książnica Atlas”.

Wainwright, William J. 1999, Philosophy of Religion. Belmont, CA: Wadsworth Publishing Company.

Wainwright, William J., red. 2005, The Oxford Handbook of Philosophy of Religion. Oxford, New York: Oxford University Press.

Waismann, Frederick. 1959. „How I See Philosophy”. W: Logical positivism, red. A[lfred] J[ules] Ayer, 345–380. Glencoe, III: Free Press.

Williamson, Timothy. 2015. The Philosophy of Philosophy. Hoboken, NJ: Wiley-Blackwell.

Williamson, Timothy. 2019 [2018]. O co chodzi w filozofii?. Przeł. Alicja Chybińska i Bogdan Dziobkowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2019.

Whitehead, Alfred North. 2020 [1933], Przygody idei. Tłum. Marek Piwowarczyk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Woleński, Jan. 1990. „Argumentacje filozoficzne”. Edukacja Filozoficzna” 10: 43–59.

Woleński, Jan. 1993. Metamatematyka a epistemologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Woleński, Jan. 2005. Epistemologia. Poznanie, prawda, wiedza, realizm. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Wolniewicz, Bogusław. 1993, Filozofia i wartości. Warszawa: Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.