Człowiek a technologia w ujęciu wybranych współczesnych myślicieli żydowskich: Danniego Schiffa i Moisa Navona

Teresa Klimowicz

doi:10.18290/rf25733.16

Published : 2025-09-30

Vol. 73 No. 3 (2025)

The Human Condition and Technology as Viewed by Selected Contemporary Jewish Thinkers: Danny Schiff and Mois Navon

Teresa Klimowicz

DOI: https://doi.org/10.18290/rf25733.16

Abstract

The purpose of this paper is to analyze the responses to technological challenges formulated by two contemporary Jewish thinkers, Danni Schiff and Mois Navon. The former is a scholar in Jewish ethics and the author of Judaism in a Digital Age, published in 2023. Mois Navon is an Israeli rabbi and philosopher affiliated with Bar Ilan University, working on the problem of the moral status of artificial intelligence, author of the doctoral dissertation The Moral Status Of Artificial Intelligence – A Jewish Ethical Perspective (2024), and founder of an autonomous vehicle software company called Mobileye. Their opinions were framed within the discussion of posthumanism and presented on two levels: anthropological, answering questions about how Jewish thought deals with defining the status of humans in the world; and ethical, dealing with recommendations related to the relationship of humans to technological innovations.

Keywords:

posthumanism, Judaism, new technologies, humans and technology

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Biblia Tysiąclecia Online. 2003. Poznań: Pallottinum. Dostęp 29.02.2024. https://biblia.deon.pl/index.php.

Całus, Krzysztof. 2018. „Transhumanizm – wizja nowego człowieka”. Studia z historii filozofii 9 (4): 237–255. https://doi.org/10.12775/szhf.2018.060.

Dauber, Jeremy. 2023.12.15. „Three Golems I have known”. Sapir. A quarterly journal of ideas for a thriving Jewish future. Dostęp 6.02.2024. https://sapirjournal.org/technology/2023/12/three-golems-i-have-known/.

Duchliński, Piotr, i Grzegorz Hołub. 2022. „Wieloaspektowość transhumanizmu. Wprowadzenie”. W: Transhumanizm. Wieloaspektowość zagadnienia, red. Piotr Duchliński i Grzegorz Hołub, 11–20. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.

Frank, Daniel H. 2009. „Czym jest filozofia żydowska?”. W: Historia filozofii żydowskiej, red. Daniel H. Frank i Oliver Leaman, tłum. Paweł Sajdek, 11–21. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Goltz, Nachshon (Sean), John Zeleznikow i Tracey Dowdeswell. 2020. „From the Tree of Knowledge and the Golem of Prague to Kosher Autonomous Cars: The Ethics of Artificial Intelligence Through Jewish Eyes”. Oxford Journal of Law and Religion 9 (1): 132–156. https://doi.org/10.1093/ojlr/rwaa015.

Idel, Moshe. 1990. Golem. Jewish Magical and Mystical Traditions on the Artificial Anthropoid. Albany, N.Y.: State University of New York Press.

Jędrzejewski, Paweł. 2009. Judaizm bez tajemnic. Kraków: Stowarzyszenie Pardes.

Klein, Zvika. 2023.05.08. „Hassidic rabbi releases ‘kosher’ AI chatbot alternative to ChatGPT”. The Jerusalem Post. Dostęp 3.06.2024. https://www.jpost.com/judaism/article-742328.

Kosiewicz, Jerzy. 1999. „Filozofia żydowska w ujęciu historycznym”. Edukacja filozoficzna 28: 359–367.

Navon, Mois. 2022. The Moral Status of a Humanoid – TAU AI Week (2022). YouTube.com. Dostęp 5.06.2024. https://www.youtube.com/watch?v=LEpXNCCSb3w.

Navon, Mois. 2023. The Moral Status of Artificial Intelligence: A Jewish Ethical Perspective [rozprawa doktorska]. Bar-Ilan University. https://www.academia.edu/118813585/The_Moral_Status_Of_Artificial_Intelligence_a_Jewish_Ethical_Perspective.

Navon, Mois. 2024a. „A Jewish Theological Perspective on Technology (Orthodox)”. W: St Andrews Encyclopaedia of Theology, red. Brendan N. Wolfe i in. University of St Andrews. Dostęp 6.02.2024. https://www.saet.ac.uk/Judaism/AJewishTheologicalPerspectiveonTechnologyOrthodox.

Navon, Mois. 2024b. „To Make a Mind – A Primer on Conscious Robots”. Theology and Science 22 (1): 221–241. https://doi.org/10.1080/14746700.2023.2294530.

Navon, Mois. 2024c. „Let us make man in our image – a Jewish ethical perspective on creating conscious robots”. AI and Ethics 4 (4): 1235–1250. https://doi.org/10.1007/s43681-023-00328-y.

Ochman, Jerzy. 1997. Peryferie filozofii żydowskiej. Kraków: Universitas.

Przegalińksa, Aleksandra K. 2016. Istoty wirtualne. Jak fenomenologia zmieniła sztuczną inteligencję. Kraków: Universitas.

Ronen, Shoshana. 2009. „Koncepcja człowieka w judaizmie”. Przegląd Filozoficzny 71 (3): 139–155.

Schiff, Danny. 2023. Judaism in a Digital Age. An Ancient Tradition Confronts a Transformative Era. Cham: Palgrave Macmillan.

Szczerbiński, Waldemar. 2014. „Charakterystyka kultury żydowskiej w Izraelu i przejawy jej sekularyzacji”. Teologia i Człowiek 27 (3): 79–108. https://doi.org/10.12775/TiCz.2014.038.

Talmud. 2024. Sanhedrin 65b, Sefaria.org. Dostęp 29.02. 2024. https://www.sefaria.org/Sanhedrin.65b.1?lang=bi&with=all&lang2=en.