Symphony of the Spirit – Landscapes of Thought: An Introduction to the Philosophy of Chinese Art

Dariusz Klejnowski-Różycki; Piotr Sękowski; Maria Bernat; Yongwang Hou

doi:10.18290/rkult25163.7

Data publikacji : 2025-09-30

Tom 16 Nr 3 (2025)

Symfonia ducha - pejzaże myśli. Wstęp do filozofii sztuki chińskiej

Dariusz Klejnowski-Różycki

https://orcid.org/0000-0001-8388-702X

Piotr Sękowski

https://orcid.org/0000-0002-8119-717X

Maria Bernat

https://orcid.org/0000-0003-4520-662X

Yongwang Hou

https://orcid.org/0009-0009-6932-5368

DOI: https://doi.org/10.18290/rkult25163.7

Abstrakt

Chinese art integrates aesthetics, ethics, and spirituality, presenting the artist as a scholar and guardian of harmony. Calligraphy, painting, and music serve as tools for self-cultivation and expressions of cosmic order. The “Four Treasures of the Literati” form the foundation of artistic practice, while emptiness plays a crucial compositional role, emphasizing the significance of the unseen. Colors reflect the theory of the Five Elements, and feng shui harmonizes space according to the flow of qi. Music embodies the balance between heaven, earth, and the human heart. Confucianism stresses the moral dimension of art, Daoism emphasizes spontaneity, and Buddhism highlights spiritual transcendence. Art functions not as an isolated entity but as a means of shaping both individuals and society. The analysis of classical sources and contemporary studies presents Chinese aesthetics as a dynamic dialogue between tradition and modernity. The article offers an interdisciplinary perspective on Chinese art philosophy, underscoring its role in fostering harmony and spiritual growth.

Słowa kluczowe:

Chińska estetyka, kaligrafia, pustka (kōng, 空), qi (氣), feng shui (風水), harmonia, konfucjanizm, taoizm, buddyzm w sztuce, sztuka chińska, filozofia chińska

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (English)

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Cheng, François. “Pustka w chińskim malarstwie [Emptiness in Chinese Painting].” In Estetyka chińska: antologia [Chinese Aesthetics: An Anthology], edited by Adina Zemanek, 265–288. Kraków: Universitas, 2007.

Eberhard, Wolfram. Symbole Chińskie. Słownik. Obrazkowy Język Chińczyków [Lexikon Chinesischer Symbole. Die Bildsprache Der Chinesen]. Translated by Renata Darda. Kraków: TAiWPN Universitas, 2001.

Feng, Youlan. Krótka historia filozofii chińskiej [A Short History of Chineses Philosophy. A Systematic Account of Chinese Thought. From Its Origins to the Present Day]. Edited by Derk Bodde. Translated by Michał Zagrodzki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.

Foster, Viv. Chińska metoda malowania pędzlem: przewodnik [The Chinese Brush Painting Handbook]. Translated by Marta Piątek. Warszawa: Firma Księgarska Jacek i Krzysztof Olesiejuk – Inwestycje, 2007.

Giussani, Luigi. “Chwila nie była już dla mnie czymś banalnym [The moment was no longer something trivial to me].” In “Chrystus jest życiem mojego życia”. Luigi Giussani 1922–2022 Stulecie Urodzin. Audiencja Ojca Świętego Franciszka dla Comunione e Liberazione. Vatican: Fraternità di Comunione e Liberazione, 2022.

Giussani, Luigi. “Mądrość płynąca z pierwszych pieśni [The Wisdom Flowing from the First Songs].” Komunia i Wyzwolenie. Accessed August 5, 2000. https://pl.clonline.org/archiwum/luigi-giussani/mądrość-płynąca-z-pierwszych-pieśni.

Holzman, Donald. “Guo Pu 276-324.” In Dictionnaire de littérature chinoise, edited by André Lévy, 98–99. Quadrige Référence 316. Paris: Presses Universitaires de France, 2000.

Huaiyu, Guo, Liu Jing, Zhao Jing, Chen Lin, Jiang Peng, Hu Yiwen, Jiang Yongping, et al. 5000 lat sztuki chińskiej [5000 Years of Chinese Art]. Edited by Magdalena Pluta. Translated by Jeff Crosby, Coral Yee, and Anna Katarzyna Maleszko. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2014.

Javary, Cyrille J.-D. 100 mots pour comprendre les Chinois. Paris: Albin Michel, 2008.

Javary, Cyrille J.-D., and Pierre Faure. Yi Jing: Le livre des changements 易經. Paris: Albin Michel, 2007.

Kajdański, Edward. Chiny: leksykon: historia, gospodarka, kultura [China: A Lexicon – History, Economy, Culture]. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005.

Klejnowski-Różycki, Dariusz. Filozofia sztuki chińskiej. 中國藝術哲學 [The Philosophy of Chinese Art]. Extreme Orient. Warszawa – Zabrze: Stowarzyszenie Sinicum im. Michała Boyma SJ, Śląska Szkoła Ikonograficzna, 2015.

Klejnowski-Różycki, Dariusz. “Uwarunkowania filozofii i religijności chińskiej [Determinants of Chinese philosophy and religiosity].” In Chińskie katechezy [Chinese Catecheses], edited by Dariusz Klejnowski-Różycki, 257–268. 神学 SHENXUE. Warszawa – Zabrze: Śląska Szkoła Ikonograficzna, Stowarzyszenie Sinicum im. Michała Boyma SJ, 2012. https://www.sinicum.pl/materialy/ksiazki/129-chinskie-katechezy.

Klejnowski-Różycki 柯逹理, Dariusz. 中国的神学 Teologia chińska. Uwarunkowania kulturowe pojęć trynitarnych [Chinese theology. Cultural determinants of the Trinity concepts]. Ekumenizm i Integracja 27. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2012.

Kohn, Livia. Taoizm: wprowadzenie [Introducing Daoism]. Translated by Justyn Hunia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012.

Konfucjusz. Analekta. 論語. Translated by Katarzyna Pejda. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2018.

Konfucjusz, and Mieczysław Jerzy Künstler, eds. 詩經 Szy-cing Księga pieśni [Shijing: The Book of Songs]. Translated by Marzenna Szlenk-Iliewa. Rara Avis. Warszawa: Alfa-Wero, 1995.

Królicki, Zbigniew. Feng shui: niech przestrzeń pracuje dla ciebie [Feng Shui: Let Space Work for You]. Łódź: Ravi, 1999.

Künstler, Mieczysław Jerzy. Mały Słownik Sztuki Chińskiej [A Concise Dictionary of Chinese Art]. Sztuka Orientu. Warszawa: Dialog, 1996.

Künstler, Mieczysław Jerzy. Sztuka Chin [Art of China]. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991.

Lindqvist, Cecilia, and Michael Loewe. China: Empire of the Written Symbol. Translated by Joan Tate. Cambridge, MA: Da Capo Press, 2008.

Maćko, Krzysztof, and Oskar Sobański. Księga Przemian I Cing [Yijing: The Book of Changes]. Katowice: Dom Wydawniczo-Księgarski “Kos,” 1999.

Martzloff, Jean-Claude. “Étoiles et constelations [Stars and Constellations].” In Aperçu de civilisation chinoise. Le Dossiers du Grand Ricci, 137–156. Paris – Taipei: Institut Ricci de Paris, Institut Ricci de Taipei, Desclée de Brouwer éditions, 2003.

Moran, Elizabeth, Joseph Yu, and Val Biktashev. Feng shui. Translated by Robert Bartołd. Poznań: Rebis, 2002.

Pál, Miklós. Malarstwo chińskie: wstęp do ikonografii malarstwa chińskiego [Chinese Painting: An Introduction to the Iconography of Chinese Art]. Translated by Mieczysław Jerzy Künstler. Warszawa – Budapest: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe Corvina, 1987.

Pimpaneau, Jacques. Chiny: kultura i tradycje [Chine. Culture et traditions]. Translated by Irena Kałużyńska. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie “Dialog,” 2001.

Polastron, Lucien Xavier, Ouyang Jiaojia, and Justyna Piątek. Kaligrafia chińska [Chinese calligraphy]. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2007.

Rochat de la Vallée, Élisabeth. “Éléments de cosmologie chinoise [Elements of Chinese Cosmology].” In Aperçu de civilisation chinoise. Les dossiers du Grand Ricci, edited by Institut Ricci, 157–190. Paris – Taipei: Institut Ricci, Desclée de Brouwer, 2003.

Sachs, Curt. Historia instrumentów muzycznych [The History of Musical Instruments]. Translated by Stanisław Olędzki. Wiedza o Muzyce. Kraków: Polskie Wydaw. Muzyczne, 1989.

Sachs, Curt. Muzyka w świecie starożytnym [The Rise of Music in the Ancient World]. Translated by Zofia Chechlińska. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Muzyczne, 1988.

Sękowski, Piotr. “L’Editto Iconoclasta di Yazīd II (690–724). Autore, contesto di creazione, contenuto e significato [The Iconoclastic Edict of Yazīd II (690–724): Author, Context of Creation, Content, and Meaning].” In “I dam wam serce nowe”. Księga Pamiątkowa dla o. prof. dr. hab. Andrzeja S. Jasińskiego OFM z okazji 70. rocznicy urodzin, 173–192. Opolska Biblioteka Teologiczna. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego UO, 2023. DOI:10.25167/9788367399210_26.

Verdier, Fabienne. Pasażerka ciszy: dziesięć lat w Chinach [Passagère du silence. Dix ans d’initiation en Chine; Passenger of Silence: Ten Years of Initiation in China]. Translated by Krystyna Arustowicz. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2007.

Wesołowski, Zbigniew. “Konfucjańskie podstawy porządku społecznego i zjawisko ‘twarzy’ [Confucian Foundations of Social Order and the Phenomenon of ‘Face’].” In Zrozumieć Chińczyków: kulturowe kody społeczności chińskich, edited by Ewa Zajdler, 175–204. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 2011.

Wilhelm, Richard, ed. I-cing [Yi Jing]. Translated by Małgorzata Barankiewicz, Wojciech Jóźwiak, and Krzysztof Ostas. Warszawa: Latawiec, 1994.

Wójcik, Anna Iwona. Filozoficzne podstawy sztuki kręgu konfucjańskiego: źródła klasyczne okresu przedhanowskiego [Philosophical Foundations of Art in the Confucian Cultural Sphere: Classical Sources from the Pre-Han Period]. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2010.

Wójcik, Anna Iwona. Wolność i władza: filozoficzne idee cywilizacji liberalnej i konfucjańskiej w próbie mie̜dzykulturowego porównania [Freedom and Authority: Philosophical Ideas of Liberal and Confucian Civilizations in an Attempt at Intercultural Comparison]. Biblioteka tradycji literackich Seria 2/17. Kraków: Collegium Columbinum, 2002.

Wójcik, Anna Iwona, Laozi, and Wang Bi. Księga dao i de z komentarzami Wang Bi [The Dao De Jing with Wang Bi’s Commentaries]. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006.

Zemanek, Adina. “Wprowadzenie.” In Estetyka chińska: antologia [Chinese Aesthetics: An Anthology], edited by Adina Zemanek, V–XX. Kraków: Universitas, 2007.

Zhang, Dainian. Key Concepts in Chinese Philosophy. Translated by Edmund Ryden. Culture & Civilization of China. New Haven, Conn: Yale University Press, 2002.

Zhuangzi. Prawdziwa księga południowego kwiatu [The True Book of the Southern Flower]. Translated by Marcin Jacoby. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2009.

孔子 Kǒngzǐ. “孔子家語 Kǒngzǐ Jiāyǔ [The Family Sayings of Confucius].” Accessed July 11, 2025. https://ctext.org/kongzi-jiayu/zh.

孔子 Kǒngzǐ. 论语 Lúnyǔ [The Analects]. 北京: 人民文学出版社, 2002.

惲壽平. “拟古花卉册 (Nǐgǔ Huāhuì Cè) [Old-style flower album] 1702. Ink and color on paper.” Christies.com, 1702. Accessed July 11, 2025. https://onlineonly.christies.com/s/exquisite-eye-chinese-paintings-online/signature-yun-shouping-18th-century-1702/69937.

易經 Yi Jing [The Book of Changes]. Accessed April 20, 2019. http://ctext.org/book-of-changes/yi-jing.

王宏源 [Wang Hongyuan]. 漢字字源入門。 Aux sources de l’écriture chinoise [Introduction to the Origins of Chinese Characters: At the Sources of Chinese Writing]. Translated by Marie-Anne Pupin. 北京: 华语教学出版社北京: Sinolingua Beijing, 2002.

禮記 Liji [The Book of Rites], 2006. Accessed July 11, 2025. http://ctext.org/liji.

“禮記 Liji : Xue Ji.” Accessed July 11, 2025. https://ctext.org/liji/xue-ji.

老子. 道德經 Dao De Jing [The Book of the Way and Virtue], 2006. Accessed July 11, 2025. http://ctext.org/dao-de-jing.

莊子 Zhuangzi, 2006. Accessed July 11, 2025. http://ctext.org/zhuangzi.

詩經 Shijing [The Book of Songs]. Accessed April 20, 2019. http://ctext.org/book-of-poetry.

郭璞 Guo Pu. “葬經 [Zangjing: The Classic of Burial].” Accessed July 16, 2025. https://www.stdans.com/a/202101/341161.html.

郭璞 Guo Pu. “风水经典《葬书》[Fengshui Classic: The Book of Burial (Zangshu)].” Accessed July 16, 2025. https://www.sohu.com/a/www.sohu.com/a/377634226_120337031.

魏了翁 Wei Liaoweng. “禮記要義 Liji Yaoyi [The Book of Rites: Record on the Subject of Education].” Accessed July 16, 2025. https://www.shidianguji.com/zh/book/SBCK332/chapter/1km62nkoo13j9?version=5.

Dariusz Klejnowski-Różycki

dspjkr@gmail.com
https://orcid.org/0000-0001-8388-702X

Afiliacja:

University of Opole Polska

Biogram

Dariusz Klejnowski-Różycki (Chinese: 柯達理), priest of the Gliwice diocese, sinologist, pianist, iconographer, professor at the University of Opole, habilitated doctor of theological sciences in the field of dogmatics and ecumenism, Rector of the Silesian School of Iconography, Director of the Institute of Research on Theology and Spirituality of the Far East, head of doctoral studies in theological sciences at the Faculty of Theology of the University of Opole, lecturer at the Poland-China Cooperation Center “Confucius Institute” at Opole University of Technology, co-founder of the Sinicum Association of Michał Boym SJ, curator of the international think-tank Catechetical Definitions, church censor of the Gliwice diocese. He studied in Lublin, Krakow, Paris, London, Beijing and Taipei. His research interests and publications mainly concern dogmatic theology (Christology), icon theology, theology of art, Chinese and Asian theology.

Piotr Sękowski

pgfseko@gmail.com
https://orcid.org/0000-0002-8119-717X

Afiliacja:

Pontificio Istituto di Studi Arabi e d’Islamistica Włochy

Biogram

Piotr Sękowski (arab. بيوتر سيكوفسكي) – prezbiter diecezji gliwickiej, doktor nauk teologicznych w specjalności teologia dogmatyczna, religiologia i dialog międzyreligijny, arabista, islamolog, massignonolog. Post-doktorant w Pontificio Istituto di Studi Arabi e d’Islamistica w Rzymie, Przewodniczący Komisji Rewizyjnej Instytutu Badań nad Teologią i Duchowością Dalekiego Wschodu (sekcja arabska), Dziekan Wydziału Mozaiki «Życiodajnego Drzewa Krzyża Świętego» Śląskiej Szkoły Ikonograficznej, Prokurator Wydawnictwa SEKO, Kurator Międzynarodowego Think Tanku Catechetical Definitions, Dyrektor Polskiej Sekcji Badaliya, wykładowca na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Opolskiego, były Odpowiedzialny Krajowy Gioventù Studentesca Ruchu Comunione e Liberazione w Polsce, Członek Stowarzyszenia Sinicum im. Michała Boyma SJ, Członek Towarzystwa Teologów Dogmatyków, Członek Stowarzyszenia „Przyjaciół Deir Mar Musa” (خَليل دير مار موسى الحبشي, Ḫalīl Dayr Mār Mūsā al-Ḥabašī). Studiował w Mediolanie, Rabacie, Kairze, Paryżu i Lyonie. Jego badania naukowe i publikacje dotyczą dialogu chrześcijańsko-muzułmańskiego, chrześcijaństwa arabskiego oraz teologii islamskiej.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8119-717X

Afiliacja: Pontificio Istituto di Studi Arabi e d’Islamistica (Rzym)

e-mail: pgfseko@gmail.com

Maria Bernat

m.bernat@po.edu.pl
https://orcid.org/0000-0003-4520-662X

Afiliacja:

Politechnika Opolska Polska

Biogram

Maria Bernat (chiń. 马林娜) – dr hab. nauk ekonomicznych, prof. Politechniki Opolskiej; Dyrektor Instytutu Konfucjusza w Opolu, Ekspert BCC w zakresie ekonomicznych skutków międzynarodowego transferu kapitału, uwarunkowań ekonomicznych inwestycji na rynku chińskim, zarządzania międzykulturowego Europa-Chiny, Polska-Niemcy. Autorka ponad 60 publikacji ekonomicznych w języku polskim, angielskim i niemieckim.

Yongwang Hou

ysahyw@gmail.com
https://orcid.org/0009-0009-6932-5368

Afiliacja:

Hebei University (河北大学) Chiny

Biogram

Hou Yongwang 侯永旺 (Jan Stanisław Hou), obywatel Chińskiej Republiki Ludowej, pochodzi z prowincji Hebei 河北, związany z Wydziałem Filozofii Uniwersytetu Hebei, prezbiter diecezji Yongnian 永年. Studia w zakresie teologii odbył na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim. Współzałożyciel Stowarzyszenia Sinicum im. Michała Boyma SJ, członek Komisji Rewizyjnej Instytutu Badań nad Teologią i Duchowością Dalekiego Wschodu. Duszpasterz Chińczyków w Polsce. Zaangażowany w liczne dzieła pomagające Kościołowi w Chinach, organizator wielu konferencji i szkoleń dla duchowieństwa i osób konsekrowanych Chin. Tłumacz wielu publikacji polsko-chińskich. Rezyduje w Warszawie.