Społeczne wyzwania osobliwości technologicznej. Kompleksyfikacja rzeczywistości humano-wirtualnej

Karol Klauza; Małgorzata Gruchoła

doi:10.18290/rkult25164.3

Published : 2025-12-15

Vol. 16 No. 4 (2025)

Social Challenges of Technological Singularity. The Complexification of the Humano-Virtual Reality

Karol Klauza

https://orcid.org/0000-0002-0969-5537

Małgorzata Gruchoła

https://orcid.org/0000-0002-2367-0416

DOI: https://doi.org/10.18290/rkult25164.3

Abstract

Modern technologies develop primarily under the influence of cognitive, economic, and cultural motivations. A key social challenge is balancing the benefits and potential threats to humanity. Therefore, the ethical criterion must be considered in the process of discovering and utilizing these technologies. This primarily concerns sustainable development while maintaining the axiological paradigms of civilization, shaped within the Greco-Roman tradition. This implies a positive attitude towards technological progress in the name of preserving the anthropological primacy. One of the philosophical contexts relevant to this approach may be 20th-century Teilhardism.

Keywords:

anthropocentrism, artificial intelligence, ethics of civilizational progress, modern technologies, Pierre Teilhard de Chardin, technological singularity, Teilhardism

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Klauza, K., & Gruchoła, M. (2025). Social Challenges of Technological Singularity. The Complexification of the Humano-Virtual Reality. Roczniki Kulturoznawcze, 16(4), 35–56. https://doi.org/10.18290/rkult25164.3

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Arai, Noriko. „Can a robot pass a university entrance exam?”. Dostęp 21.11.2024. https://www.ted.com/talks/noriko_arai_can_a_robot_pass_a_university_entrance_exam?subtitle=en.

Arp, Robert. Red. „1001 idei, które zmieniły nasz sposób myślenia”. Poznań: Wydawnictwo Publicat SA, 2017.

Barrett, Anthony M., Seth D. Baum. „A model of pathways to artificial superintelligence catastrophe for risk and decision analysis”. Journal of Experimental & Theoretical Artificial Intelligence 29, nr 2 (2017):397-414.

Bartnik, Czesław. Problem historii uniwersalnej w teilhardyzmie. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1972.

Bartnik, Czesław. Teilhardowska wizja dziejów. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1975.

Bell, James John. „Technotopia and the Death of Nature: Clones, Supercomputers, and Robots”. Clamor 18 (2003):9-13.

Berkovits Eliezer, David J. Armor. Maximizing Intelligence. New Jersey: Transaction Publishers, 2003.

„Bill Gates przedstawił 5 zagrożeń związanych ze sztuczną inteligencją”. Dostęp 11.01.2025. https://forsal.pl/lifestyle/technologie/artykuly/8781146,bill-gates-przedstawil-5-zagrozen-zwiazanych-ze-sztuczna-inteligencja.html.

Bostrom, Nick. „Existential Risks”. Journal of Evolution and Technology” (2013).

Bostrom, Nick. Superintelligence: Paths, Dangers, Strategies. Oxford: Oxford University Press, 2014.

Bray, Dennis. „Brain versus Machine”. W: Singularity Hypothesis. A Scientific and Philosophical Assessment, red. Amnon H. Eden, et al., 269-280. Berlin–Haidelberg: Springer, 2012.

Carbonell, Juan S. „Régulation de l’IA: Le problème n’est pas éthique, ni technologique, il est politique”. Dostęp 21.11.2024. https://www.la-croix.com/a-vif/regulation-de-l-ia-le-probleme-nest-pas-ethique-ni-technologique-il-est-politique-20240521.

Chardin, Teilhard Pierre de . Moja wizja świata, tłum. Mieczysław Tazbir. Warszawa: Instytut Wydawniczy, 1987.

Chardin, Teilhard Pierre de . The phenomenon of man. New York: Harper & Row, 1959.

Chardin, Teilhard Pierre de. Zarys wszechświata personalistycznego, tłum. Konrad Waloszczyk. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1984.

Chojnowski, Maciej. Etyka sztucznej inteligencji. Warszawa: Centrum Etyki Technologii Instytutu Humanites, 2002. Dostęp 05.10.2025. https://ethicstech.eu/wp-content/uploads/2022/12/ESIW-v2.0_FINAL.pdf.

Clarke, Arthur C. Profiles of the Future. London: Indigo, 2000.

Conseil de l’Union Européenne. „Législation sur l'intelligence artificielle (IA): le Conseil donne son feu vert définitif aux premières règles mondiales en matière d'IA”. Dostęp 23.05.2024. https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://www.consilium.europa.eu/fr/press/press-releases/2024/05/21/artificial-intelligence-ai-act-council-gives-final-green-light-to-the-first-worldwide-rules-on-ai/&ved =2ahUKEwjeqMjOu-WKAxVDAtsEHaYtA0YQFnoECBUQAQ&usg= AOvVaw1lh99CCmPV3utzHCAwTQla.

Duch, Wodzisław. „Ludzkość+ za rogiem? Prof. Duch o transhumanizmie: sztuczna inteligencja zmienia wszystko”. Dostęp 24.02.2025. https://www.tvp.info/65670974/sztuczna-inteligencja-zmienia-wszystko.

Ferrando, Francesca. Philosophical posthumanism. London: Bloomsbury Academic, 2019.

Floridi, Luciano. „Translating Principles into Practices of Digital Ethics: Five Risks of Being Unethical”. Philosophy & Technology 32 (2019):185-193. https://doi.org/10.1007/s13347-019-00354-x.

Floridi, Luciano. The Ethics of Information. Oxford: Oxford University Press, 2013.

Good, Irving. Good Thinking the Foundation of Probability and its Applications. Minneapolis: University of Minesota Press, 1983.

Gruchoła, Małgorzata. „Interreligijna współpraca etyków wokół zagadnień sztucznej inteligencji”. W: Sztuczna inteligencja – rzeczywiste wyzwania. Nowe technologie w komunikacji społecznej, red. Katarzyna Drąg, 97-122. Tarnów: Wydawnictwo Biblos, 2024.

Hibbard, Bill. „Super-intelligent machines”, Siggraph Computer Graphics 35, nr 1 (2001):13-15. https://www.ted.com/talks/noriko_arai_can_a_robot_pass_a_university_entrance_exam?subtitle=en.

Huebner, Jonathan. „A Possible Declining Trend for Worldwide Innovation”. Technological Forecasting & Social Change 72 (2005):980-986. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0040162505000235.

Intelligence artificielle: l’Union européenne pose des limites inédites. Dostęp 23.05.2024. https://www.la-croix.com/international/intelligence-artificielle-l-union-europeenne-pose-des-limites-inedites-20240520.

Intelligence artificielle: pourquoi les lauréats du Nobel de physique sonnent l’alarme. Dostęp 20.12.2024. https://www.la-croix.com/international/intelligence-artificielle-pourquoi-les-laureats-du-nobel-de-physique-sonnent-l-alarme-20241009.

Karas, Marcin. Historiozofia Teilharda de Chardin wobec tradycyjnej myśli chrześcijańskiej. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2012.

Kurzweil, Raymond i Terry Grossman. Fantastic Voyage: Live Long Enough to Live Forever. New York: Publication Data, 2005.

Kurzweil, Raymond. How to Create a Mind. London: Penguin Books, 2013.

Kurzweil, Raymond. The Age of Intelligent Machines.Cambridge: MIT Press, 1992.

Kurzweil, Raymond. The Age of Spiritual Machines. London: Penguin Books, 2000.

Kurzweil, Raymond. The Singularity is Near. New York: Vicking, Penguin Group, 2005.

Kurzweil, Raymond. Transcend: Nine Steps to Living Well Forever. New York: Harmony/Rodale/Convergent, 2010.

Lubas-Bartoszyńska, Regina. „Zrehabilitowany Pierre Teilhard de Chardin”. Dostęp 04.12.2024. https://kongreskk.pl/2023/09/30/zrehabilitowany-pierre-teilhard-de-chardin/.

More, Max, Natasha Vita-More. Red. The transhumanist reader: Classical and Contemporary essays on the science, technology, and philosophy of the human future. Malden–Oxford: John Wiley & Sons Ltd. Inc., 2013.

Sally, Adee. „A big step forward in a project that aims for thinking chips”. Dostęp 07.12.2024. https://spectrum.ieee.org/ibm-unveils-a-new-brain-simulator.

Stamboliev, Eugenia, Christiaens Tim. „How empty is Trustworthy AI? A discourse analysis of the Ethics Guidelines of Trustworthy AI”. Critical Policy Studies 19, nr 1 (2024):39-56. https://doi.org/10.1080/19460171.2024.2315431.

Tegmark, Max. Life 3.0: Being human in the age of artificial intelligence. New York: Vintage, 2018.

Tzimas, Themistoklis. „The Ontology of AI”. W: Legal and Ethical Challenges of Artificial Intelligence from an International Law Perspective. red. Themistoklis Tzimas, 33-67. Cham: Springer International Publishing, 2021. https://books.google.pl/books?hl=pl&lr=&id=twM7EAAAQBAJ&oi=fnd&pg=PP7&dq=Tzimas+The+Ontology&ots=RfTOAx-K37&sig=iG-TakhwOre5fSEx7Urk1RfBpyU&redir_esc=y#v=onepage&q=TzimasTheOntology&f=false.

Ulam, Stanisław. „Tribute to John von Neumann”. Bulletin of the American Mathematical Society 64, nr 2-3 (1958):1-49.

Urban, Tim. „The AI Revolution: The Road to Superintelligence”. Dostęp 15.11.2024. https://waitbutwhy.com/2015/01/artificial-intelligence-revolution-1.html.

Vinge, Vernor. „The Coming Technological Singularity: How to Survive in the Post-Human Era”. Referat na sympozjum NASA Lewis Center 30.03.1993. Dostęp 24.11.2024. https://edoras.sdsu.edu/~vinge/misc/singularity.html.

Vinge, Vernor. „The coming technological singularity: How to survive in the post-human era”. Science fiction criticism: An anthology of essential writings 81 (1993):352-363.

Vinge, Vernor. Deepness in the Sky. New York: Tor Books Editor New York, 1999.

Vinge, Vernor. Marooned in Realtime. New York: Bluejay Books/St. Martin’s Press, 1986.

Vinge, Vernor. Otchłań w niebie. Warszawa: Wydawnictwo Prószyński i S-ka, 2003.

Vinge, Vernor. True Names and the Cyberspace Frontier. New York: Tor Publishing, 2001.

Vidal, Clément. „What is the noosphere? Planetary superorganism, major evolutionary transition and emergence”. Systems Research and Behavioral Science 41 nr 4 (2024): 614-622.

Villani, Cédric. „Le problème, ce n’est pas que l’IA nous remplace, c’est notre monde de solitude”. Dostęp 21.11.2024. https://www.la-croix.com/a-vif/cedric-villani-le-probleme-ce-n-est-pas-que-lia-nous-remplace-cest-notre-monde-de-solitude-20240416.

Wróbel, Szymon. „Historyczność albo alienacja. Od Georga Wilhelma Friedricha Hegla do Marka Siemka”. Ethos 30, nr 1 (2017):156-189.

Yudkowsky, Eliezer. „Friednly Artificial Intelligence”. W: Singularity Hypothesis. A Scientific and Philosophical Assessment, red. Amnon H. Eden, et al., 181-195. Berlin–Haidelberg: Springer, 2012.

Zwart, Hub. Continental philosophy of technoscience. Cham: Springer International Publishing, 2021.