Abstrakt

W artykule przedstawiam miejsce, jakie naiwny realizm zajmuje w zmiennym stanowisku Russella co do percepcji. Argumentuję za poniższymi tezami. (1) Twierdzę, że we wczesnym okresie (lata 1898–1910) naiwny realizm, początkowo entuzjastycznie przyjęty przez Russella, może nie być realizmem odnośnie do percepcji, ale tezą z zakresu metafizyki lub semantyki. (2) Problemy filozofii (1912): Russell porzuca naiwny realizm (jeżeli w ogóle kiedykolwiek go głosił) i przedstawia wersję realizmu reprezentacyjnego odwołującą się do danych zmysłowych. (3) On Matter (1912): dostrzec tu można najskuteczniejszą próbę obrony przez Russella stanowiska bardzo bliskiego standardowej wersji realizmu naiwnego. Przedmioty percepcji – „zdroworozsądkowe przedmioty materialne, takie jak gąsienice i Cadillaki” – przeszły rzecz jasna poważną rekonstrukcję, finalny pogląd uchwytuje jednak ducha naiwnego realizmu. (4) Okres od 1914 do 1927 roku: choć stanowisko Russella w kwestii percepcji przeszło w tych latach znaczące zmiany – teorię danych zmysłowych zastąpił monizm neutralny – staram się pokazać, że w jego poglądach występuje pewna stałość, mianowicie przywiązanie do odróżnienia materii w fizyce i w rozumieniu potocznym. Jak sugeruję, percepcyjną relację do tej ostatniej (w kształcie zaproponowanym przez Russella) można z korzyścią potraktować jako zawężoną wersję naiwnego realizmu. (5) Okres po roku 1927: w ujęciu Russella przedmioty zdrowego rozsądku stają się percepcyjnie niedostępne. Tym, co postrzegamy, są percepty usytuowane w naszych prywatnych przestrzeniach. Jedyne przedmioty materialne, których owe percepty są częścią, to nasze mózgi, wszystkie inne zaś znajdują się poza zasięgiem naszej percepcji, a dostęp do nich zapewnia wyłącznie wnioskowanie. Jest to zarazem kres czegokolwiek, co mogłoby przypominać tradycyjny naiwny realizm w Russella ujęciu percepcji.