Liberalna utopia i zwierciadło religii

Kamil Aksiuto

doi:10.18290/rf24724.14

Data publikacji : 2024-12-30

Tom 72 Nr 4 (2024)

Liberalna utopia i zwierciadło religii

Kamil Aksiuto

https://orcid.org/0000-0002-4768-8936

DOI: https://doi.org/10.18290/rf24724.14

Abstrakt

Richard Rorty był intelektualistą zdecydowanie świeckim, zdeklarowanym ateistą i antyklerykałem. Pomimo tego w jego wizji utopii liberalnej odnaleźć można pewne tropy, które wskazują na jej związki z religią. W niniejszym artykule staram się zrekonstruować powody, dla których Rorty tak krytycznie ocenia rolę religii w demokracji liberalnej. Podkreślam przy tym, że są one osadzone głównie w specyficznie rozumianym antyautorytaryzmie amerykańskiego filozofa. Następnie zaś przechodzę do wskazania powiązań między projektem liberalnej utopii Rorty’ego a religią, szczególnie chrześcijańską. Argumentuję, że liberalna utopia Rorty’ego jest czymś w rodzaju religii obywatelskiej. Dlatego nieprzypadkowe wydaje się to, że w ostatnim okresie twórczości amerykańskiego neopragmatysty problematyka nadziei społecznej urasta do rangi jednego z głównych tematów.

Słowa kluczowe:

nadzieja, religia, Rorty Richard, utopia

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Crosby, Donald A. 1972. „Religion and Solitariness”. Journal of the American Academy of Religion 40, nr 1: 21-35.

Fraser, Nancy. 1989. „Solidarity or Singularity? Richard Rorty Between Romanticism and Technocracy”. W: Unruly practices: power, discourse, and gender in contemporary social theory, 93-110. Minneapolis: University of Minnesota Press.

Grigoriev, Serge. 2011. „Rorty, Religion, and Humanism”. International Journal for Philosophy of Religion 70, nr 3: 187-201. https://doi.org/10.1007/s11153-011-9315-4.

Leszczyński, Damian. 2011. „Pragmatyzm: trywializm i purytanizm”. Lectiones & Acroases Philosophicae 4, nr 2: 235-262.

Lewis-Kraus, Gideon. 2003. „An Interview with Richard Rorty”. The Believer nr 3, 1.06.2003. Dostęp: 15.06.2024, https://www.thebeliever.net/an-interview-with-richard-rorty/.

Marcel, Gabriel. 1984. Homo viator: wstęp do metafizyki nadziei. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX

Morawski, Stefan. 1995. „List do profesora Richarda Rorty’ego”. W: Między pragmatyzmem a postmodernizmem: wokół filozofii Richarda Rorty’ego, red. Andrzej Szahaj, 137-146. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.

Pieper, Josef. 2000. O miłości, nadziei i wierze. Tłum. Irena Gano i Krzysztof Michalski. Poznań: W drodze.

Rauschenbusch, Walter. 2007. Christianity and the Social Crisis in the 21st Century: The Classic That Woke up the Church, red. Paul Raushenbush. New York: HarperOne.

Rorty, Richard. 1998. Achieving our Country. Leftist Thought in Twentieth-Century America. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.

Rorty, Richard. 1999. „Pragmatism as Anti-Authoritarianism”. Revue Internationale de Philosophie 53 (207): 7-20.

Rorty, Richard. 2002. „Hope and the Future”. Peace Review 14, nr 2: 149-155. https://doi.org/10. 1080/10402650220140166.

Rorty, Richard. 2003. „Religion in the Public Square: a Reconsideration”. Journal of Religious Ethics 31, nr 1: 141-149.

Rorty, Richard. 2005. „Anticlericalism and Atheism”. W: Richard Rorty, Gianni Vattimo. The Future of Religion, red. Santiago Zabala. Tłum. William McCuaig. New York: Columbia University Press.

Rorty, Richard. 2006a. Take Care of Freedom and Truth Will Take Care of Itself : Interviews with Richard Rorty, red. Eduardo Mendieta. Stanford, Calif.: Stanford Univ. Press.

Rorty, Richard. 2006b. „Wybawienie od egotyzmu: James i Proust jako ćwiczenie duchowe”. Tłum. Arkadiusz Żychliński. Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja nr 1/2 (97/98): 181-204.

Rorty, Richard. 2007a. „Afterword: Buds That Never Opened”. W: Walter Rauschenbusch. Christianity and the Social Crisis in the 21st Century: The Classic That Woke up the Church, red. Paul Raushenbush, 347-350. New York: HarperOne.

Rorty, Richard. 2007b. Philosophy as Cultural Politics. Philosophical Papers, Volume 4. Cambridge, UK; New York: Cambridge University Press.

Rorty, Richard. 2009a. Filozofia jako polityka kulturalna. Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”.

Rorty, Richard. 2009b. Przygodność, ironia i solidarność. Tłum. Wacław Jan Popowski. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.

Rorty, Richard. 2010. Spełnianie obietnicy naszego kraju. Myśl lewicowa w dwudziestowiecznej Ameryce. Tłum. Andrzej Karalus i Andrzej Szahaj. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Rorty, Richard. 2013. Filozofia a nadzieja na lepsze społeczeństwo. Tłum. Janusz Grygieńć. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Rorty, Richard. 2022. Filozofia a zwierciadło przyrody. Tłum. Michał Szczubiałka. Wydanie rozszerzone i poprawione. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.

Sieczkowski, Tomasz. 2017. „Rawls, Rorty, etnocentryzm i miejsce religii”. W: Granice sacrum: wymiary religijności w myśli współczesnej, red. Tomasz Sieczkowski, Paweł Grabarczyk, 67-87. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Sławek, Tadeusz. 2015. „Subtelny żarłok i pierzaste stworzenie : nadzieja, obietnica, utopia”. W: Drogi nadziei, red. Zofia Zarębianka, Katarzyna Dybeł, 39–54. Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. Wydawnictwo Naukowe. https://doi.org/10.15633/97883 74384636.05.

Smith, Nicholas H. 2005. „Rorty on Religion and Hope”. Inquiry 48, nr 1: 76-98. https://doi.org/ 10.1080/00201740510015365.

Szacki, Jerzy. 2000. Spotkania z utopią. Warszawa: Sic!

Szahaj, Andrzej. 2012. Ironia i miłość. Neopragmatyzm Richarda Rorty’ego w kontekście sporu o postmodernizm. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Taylor, Charles. 1994. Sources of the Self: The Making of the Modern Identity. Cambridge: Mass: Harvard University Press.

Voparil, Christopher J. 2006. Richard Rorty: Politics and Vision. Lanham: Rowman & Littlefield Publ.

Westbrook, Robert B. 2005. Introduction. W: Democratic Hope: Pragmatism and the Politics of Truth, 1-17. Ithaca, N.Y: Cornell University Press.