Odwrócone spektrum aksjologiczne, dobro po prostu i podstawy moralności

Stanisław Judycki

doi:10.18290/rf23711.10

Data publikacji : 2023-03-31

Tom 71 Nr 1 (2023)

Odwrócone spektrum aksjologiczne, dobro po prostu i podstawy moralności

Stanisław Judycki

https://orcid.org/0000-0003-3586-846X

DOI: https://doi.org/10.18290/rf23711.10

Abstrakt

Artykuł składa się z trzech części. W pierwszej części pod uwagę brana jest możliwość, że ludzie, a być może także wszystkie inne skończone podmioty poznające, które dysponują zdolnością do formułowania ocen moralnych, podlegają uniwersalnemu złudzeniu co do hierarchizacji wartości moralnych, według których działają, a więc że mają odwrócone spektrum aksjologiczne. W części drugiej jest uzasadniana teza, że jedynym środkiem, pozwalającym wykluczyć możliwość podlegania radykalnej iluzji aksjologicznej przez skończone podmioty poznające, jest odwołanie się do metafizycznego pojęcia Boga, rozumianego jako pojęcie istoty najdoskonalszej, i do Jego wiedzy na temat tego, co jest dobre, a co jest złe. Kwestia istnienia Boga oraz wskazanie, w jaki sposób należałoby religijnie konkretyzować pojęcie Boga, nie są podejmowane. Do przeprowadzenia prezentowanej w artykule argumentacji wystarczy, że Bóg będzie rozumiany jako osoba dysponująca atrybutem wszechwiedzy. Część trzecia jest poświęcona uwagom na temat relatywizmu moralnego, zagadnieniu tzw. dylematów moralnych oraz pojęciu istoty dobra moralnego.

Słowa kluczowe:

dobro i zło moralne, odwrócone spektrum aksjologiczne, uzasadnienie moralności, relatywizm

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Baggett, David, i Jerry L. Walls. 2011. Good God: The Theistic Foundations of Morality. Oxford: Oxford University Press.

Bieri, Peter (red.). 1987. Analytische Philosophie der Erkenntnis. Frankfurt am Main: Athäneum.

Chalmers, David J. 2002. Philosophy of Mind: Classical and Contemporary Readings. Oxford: Oxford University Press.

Clarke, Thompson. 1972. „The Legacy of Scepticism”. Journal of Philosophy 69, no. 20: 754–769.

Descartes, René. 1960. Zasady filozofii. Tł. Izydora Dąmbska. Warszawa: PWN.

Descartes, René. 2010. Medytacje o pierwszej filozofii. Zarzuty uczonych mężów i odpowiedzi autora. Rozmowa z Burmanem. Tł. Maria i Kazimierz Ajdukiewiczowie, Stefan Swieżawski i Izydora Dąmbska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Hartmann, Nicolai. 1949. Ethik. Wyd. 3. Berlin: Walter de Gruyter & Co.

Hartmann, Nicolai. 1965. Platos Logik des Seins. Wyd. 2. Berlin: Walter de Gruyter & Co.

Hauska, Jan. 2008a. „Dispositions and Normal Conditions”. Philosophical Studies” 139: 219–232. DOI: https://doi.org/10.1007/s11098-007-9114-z

Hauska, Jan. 2008b. „In Defence of Causal Bases”. Australasian Journal of Philosophy 86, issue 1: 23–43. DOI: https://doi.org/10.1080/00048400701846509.

Judycki, Stanisław. 2007. „Co wiemy o istocie dobra?”. Roczniki Filozoficzne 55, nr 2: 21–41. [Przedruk w: Teologia filozoficzna. Wokół książki Stanisława Judyckiego Bóg i inne osoby, red. Janusz Pyda, 95–118. Poznań, Kraków: W drodze, 2013].

Judycki, Stanisław. 2010. Bóg i inne osoby. Próba z zakresu teologii filozoficznej. Poznań: W drodze.

Judycki, Stanisław. 2012. „Descartes’ Ontological Proof: An Interpretation and Defense”. European Journal for Philosophy of Religion 4, no. 2: 187–195. DOI: https://doi.org/ 10.24204/ejpr.v4i2.304. [Przedruk w: Teologia filozoficzna. Wokół książki Stanisława Judyckiego Bóg i inne osoby, red. Janusz Pyda, 297–307. Poznań, Kraków: W drodze, 2013].

Judycki, Stanisław. 2018. „How do we recognize God? The most important epistemological question of Christian philosophy”. European Journal for Philosophy of Religion 10, no. 1: 117–128. DOI: https://doi.org/10.24204/ejpr.v10i1.1916.

Kant, Immanuel. 1984. Uzasadnienie metafizyki moralności. Tł. Mścisław Wartenberg. Warszawa: PWN.

Kripke, Saul. 2007. Wittgenstein o regułach i języku prywatnym. Tłum. Krzysztof Posłajko i Leszek Wroński. Warszawa: Aletheia.

Kügler, Peter. 2002. Die Philosophie der primären und sekundären Qualitäten. Paderborn: Mentis.

McLaughlin, Brian P. 1995. „Disposition”. W: A Companion to Metaphysics, red. Jaekwon Kim i Ernest Sosa, 121–124. Oxford: Blackwell.

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. 1971. Poznań, Warszawa: Wydawnictwo Pallottinum.

Platon. 1982. Eutyfron. W: Platona Eutyfron, Obrona Sokratesa, Kriton. Tłum. Władysław Witwicki. Warszawa: PWN.

Platon. 2003. Państwo. Tł. Władysław Witwicki. Kęty: Antyk.

Stroud, Barry. 1979. „The Significance of Scepticism”. W: Transcendental Arguments and Science: Essays in Epistemology, red. Peter Bieri, Rolf-P. Horstmann i Lorenz Krüger, 277–297. Dordrecht: D. Reidel.

Szutta, Artur. 2018. Intuicje moralne. O poznaniu dobra i zła. Lublin: Wydawnictwo Academicon.

Tye, Michael. 2000. Consciousness, Color, and Content. Cambridge, MA: MIT Press.

Vetter, Barbara. 2015. Potentiality: From Dispositions to Modality. Oxford: Oxford University Press.

Wittgenstein, Ludwig. 2000. Dociekania filozoficzne. Tł. Bogusław Wolniewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.